Minister van Pensioenen Vincent Van Quickenborne wil de pensioenstelsels voor werknemers, ambtenaren en zelfstandigen gelijkschakelen. Goed idee?

“Dat is typisch voor een politicus die de indruk wil wekken dat hij zeer veel zal veranderen. Een vorige minister van Pensioenen heeft dat ook al eens verkondigd. Die heette toen Bruno Tobback. Elke minister van Pensioenen voelt zich geroepen om daar grote uitspraken over te doen. Ik denk dat ze zich grote begoochelingen maken. Je kan zeker een beweging maken in de richting van meer toenadering, maar om één pensioenstelsel te maken zou je bijvoorbeeld moeten zeggen dat er voor alle mensen die beginnen werken in 2015 één stelsel komt. Dan heb je over 45 jaar een eenheidsstelsel”

De vakbonden beweren dat de goede elementen van het ambtenarenpensioen worden afgebouwd.

“Dat is de tijdsgeest. De goede systemen moeten er aan geloven. De betere regelingen worden afgebouwd en dat noemt men dan een harmonisering.”

Waarom is het ambtenarenpensioen beter dan het pensioen in de privésector?

“Het ambtenarenpensioen ligt in de lijn van de verworven levensstandaard. Het wordt berekend op basis van de meest recente lonen die je verdient hebt. Met het pensioen kan je zo min of meer je levensstandaard behouden. In de privésector heeft men in 2004 met de wet van Frank Vandenbroucke een andere keuze gemaakt. Met het wettelijk pensioen alleen geraken we er niet meer, was toen de overtuiging. Mensen moeten dan maar zelf zorgen voor hun pensioen en daarom werd besloten om de tweede en de derde pijler te stimuleren. Dat blijft ook de lijn voor deze regering.”

Er is wel wat wrevel over de buitensporige pensioenen van sommige ambtenaren.

“Vermits de pensioenen berekend worden op de laatste wedden, krijg je bij hoge lonen ook hoge pensioenen. Maar dat heb je evengoed in de privésector. Daar moet je kijken naar het aanvullend pensioen. Daar zitten de grootste verschillen. Als je de eerste en de tweede pijler samen neemt (het wettelijk en het aanvullend pensioen, nvdr), zal je zien dat de hoogste pensioenen wel degelijk in de privésector zitten.”

“Het neemt niet weg dat sommige overheidspensioenen wel wat te genereus zijn als ze een kortere loopbaan eisen voor een volledig pensioen: bij politici bijvoorbeeld die een volledig pensioen krijgen na 20 jaar of bij rechters, militairen en professoren.”

Ook ambtenaren zullen voortaan pas op 62 met vervroegd pensioen kunnen gaan.

“Elke hervorming die werkt met leeftijden is onrechtvaardig. Zo vergroot je de verschillen wat de loopbaan betreft. Mensen die op hun 16de beginnen werken, moeten nu zonder onderscheid twee jaar langer werken. Er is geen enkele garantie dat die mensen ook echt langer zullen kunnen werken. Ze kunnen in de invaliditeit geduwd worden of in de werkloosheid terechtkomen.”

“Er bestaat een prachtig voorbeeld: de verhoging van de pensioenleeftijd voor vrouwen. Een besparing! Maar niemand lette op de stijging van de uitgaven voor brugpensioen en invaliditeit.”

Heeft die verhoging van de minimumleeftijd voor vervroegd pensioen een grote impact?

“In de privésector zal de verhoging van de minimumleeftijd voor vervroegd pensioen tot 62 weinig verschil maken. Er zijn niet zoveel werknemers die op 60 met vervroegd pensioen gaan. Je vindt die bij de brugpensioenen, de invaliditeit of de werkloosheid.”

“Bij de overheid zal dat wel veel verschil maken. Er zijn veel ambtenaren die op 60 met pensioen gaan. Ze hadden tot nu toe ook maar vijf jaar loopbaan nodig bij de overheid. Dat wordt nu 40 jaar. Als Van Quickenborne ook morrelt aan de mogelijkheden voor vervroegde uittreding voor bijvoorbeeld leraars, gevangenissen, politie en het rijdend personeel bij de spoorwegen komt er ambras.”

Komt er ook ambras over de strengere voorwaarden voor brugpensioen?

“Ik denk het wel. Het is een ingewikkelde regeling. Ik denk dat iedereen nu tabellen maakt om te zien hoe dat er uitziet in de sector en de onderneming waar hij of zij werkt. Eenmaal dat duidelijk is zal dat veel reacties uitlokken. Als je dan nog een Van Quickenborne hebt die hard van stapel loopt, zullen mensen beginnen te vermoeden dat er iets erg aan de hand is want hij wil het blijkbaar geregeld krijgen voor iedereen het door heeft.”

“Je gaat de komende jaren een stijging krijgen van het aantal brugpensioenen doordat er nu nog een laatste stormloop zal komen en daarna een duidelijke daling. Dit is de laatste glorieperiode van het brugpensioen. Het gros van de bruggepensioneerden is al ouder dan 60.”

Is het realistisch om aan een arbeider bij Audi te vragen dat hij werkt tot zijn 65ste?

“De brugpensioenleeftijd wordt verhoogd, maar er wordt nooit bij verteld hoe men er voor zal zorgen dat mensen ook effectief langer aan het werk blijven. Er zullen voor dat soort werknemers altijd uitzonderingen blijven bestaan. En als die er niet meer zijn, zal dat opgelost worden via herstructureringen.”

U bedoelt dat bedrijven zullen herstructureren om van hun oudere werknemers af te geraken?

“Wees er maar zeker van dat ze dat nu ook al deden.”

Volgens de nieuwe regering zijn die hervormingen nodig om de pensioenen betaalbaar te houden.

“Dat is de pensée unique in het vergrijzingsdebat. Je laat mensen geloven dat er maar één oplossing is. Het is nochtans niet de enige oplossing. Je kan ook proberen de huidige werklozen aan het werk te krijgen. Je kan ook kiezen voor een betere verdeling van de welvaart en de groeiende productiviteit, maar dat blijft een groot taboe.”

U hebt daar ondertussen twee boeken over geschreven, maar u bent er ook niet in geslaagd die pensée unique te doorbreken.

“O, maar het is niet omdat de politiek dat wil dat het ook zo zal gebeuren. We zullen moeten afwachten wat de reacties zijn en of Van Quickenborne zijn hervorming wel zo kwik zal kunnen doorvoeren.”

Minister Van Quickenborne wil onderhandelen, maar dan wel na de stemming in de Kamercommissie Sociale Zaken.

“Men kiest voor het primaat van de politiek. De poging om de vakbonden buitenspel te zetten is al een hele tijd bezig. In een aantal andere Europese landen is men daar al veel verder in gevorderd. Nu krijgen we de veldslag in België. De strijd is aanbeland in de landen waar de vakbonden nog sterk staan. Dat wordt het grote thema van de komende maanden: gaan we hier ook het sociaal pact van na de tweede wereldoorlog en de rol van vakbonden daarin ontmantelen? Niet alleen inhoudelijk dus maar ook wat de spelers betreft.”

De inzet is groot?

“Zelfs al zegt men dat de maatregelen wel meevallen, dat de knikkers niet zo hard zijn, het spel zelf wordt wel bikkelhard gespeeld.”