Beste Raad van Bestuur en rector Rik van de Walle, 

“Een thuishaven voor durfdenkers en dwarsliggers”, zo profileert de UGent zich in haar nieuwe [prijzige] Durf Denken campagne. Ze nodigt studenten, medewerkers en alumni uit om kritisch denken om te zetten in kritische daden. Met deze warme aanmoediging kunnen wij, EndFossil Gent, niet langer stil blijven. Wij vragen met aandrang om 1) de goedgekeurde transitieplannen van de UGent te vertalen naar effectieve en bindende actie, 2) duurzaamheid centraler te plaatsen in het onderwijs en 3) duurzame en sociale keuzes te maken in de besparingen. 

“Denken is maar het halve werk”, dus stoppen we niet bij deze brief. Om onze eisen kracht bij te zetten houden we een actieweek met vreedzame bezetting van 2 tot en met 5 mei.

Duurzaam beleid

De UGent draagt “als maatschappelijk geëngageerde universiteit duurzaamheid hoog in het vaandel”. Zo was de UGent bijvoorbeeld de eerste Belgische universiteit met een Green Office, een studentenwerking die duurzaamheid onder de aandacht brengt. Eigen experten stelden in de denktank Transitie UGent langetermijnplannen op voor een duurzamere universiteit: de uitstoot op vlak van gebouwen en energie moet met minimum 40% dalen tegen 2030 t.o.v. 1998. Ook zal er vanaf nu 30% minder gevlogen moeten worden en 20% minder gependeld met de auto tegen 2030. Dankzij studentenacties stopte de UGent zelfs met het investeren in fossiele brandstoffen. 

Straf, dus we gaan er volop voor, zou je denken. Helaas. De goedgekeurde ambities blijken een lege, groene doos. De Raad van Bestuur onderneemt te weinig acties: de CO2-uitstoot steeg met 18% t.o.v. 2019, hierdoor maakte ze de beslissing het 1,5 graden traject van het klimaatakkoord van Parijs niet meer te volgen. Aan de duizenden vliegtuigreizen mag nauwelijks geraakt worden. De UGent wil zelfs het vegetarisch aanbod in de resto’s minderen uit schrik klanten te verliezen, terwijl ze zich eigenlijk engageerde om vegetarische maaltijden goedkoper aan te bieden dan vlees. 

Wij eisen daarom dat de universiteit luistert naar haar eigen experten en concrete, bindende actie onderneemt om haar eigen transitieplannen uit te voeren, zonder uitstel en zonder afzwakkingen. 

Duurzaam onderwijs

De UGent heeft ook grote ambities op vlak van klimaateducatie: in de visietekst rond duurzaam onderwijs valt te lezen dat “de UGent via haar onderwijs wilt bijdragen aan een duurzamere samenleving en haar studenten voldoende vertrouwd moet maken met sociale, ecologische en economische duurzaamheidsproblemen en met mogelijke oplossingen”. De UGent slaagt hier niet in. In een enquête, uitgevoerd door de Gentse studentenraad in 2022, geven studenten aan zich onvoldoende voorbereid te voelen om duurzaamheid toe te passen in het werkveld. Er zijn amper vakken waarin duurzaamheid centraal staat en binnen de bestaande vakken ligt de focus voornamelijk op technologische innovatie. Een sociaal-rechtvaardigheidperspectief ontbreekt te vaak. Bestaande initiatieven om duurzaamheid te integreren werden zelfs recent stopgezet. 

Wij eisen dat elke bacheloropleiding een verplicht vak aanbiedt over klimaat- en duurzaamheidsaspecten, grotendeels toegespitst op het opleidingsgebied van de student. Voorts pleiten wij ook voor een verplicht interdisciplinair mastervak, waar studenten uit verschillende opleidingen projectmatig in interactie treden. Het bredere debat over het huidige onhoudbare samenlevingsmodel van eindeloze groei en mogelijke duurzamere alternatieven is urgenter dan ooit. Laten we de universiteit maken tot dé plek waar deze discussies kunnen plaatsvinden. De uitdagingen zijn te groot om jaarlijks duizenden alumni de wereld in te sturen zonder genuanceerde visie over én praktische ervaring met de aanpak van duurzame vraagstukken.

Leidende rol van UGent

Besparingen op hoger onderwijs vanuit de Vlaamse overheid zetten druk op de werking van de universiteit, en leiden samen met de inflatie en de hogere energieprijzen tot een begrotingstekort van ongeveer 33,6 miljoen euro. Dit geld kan volgens de UGent gemakkelijk bij de studenten gevonden worden door verhogingen van het inschrijvingsgeld, de prijzen in studentenrestaurants en de huurprijzen van UGent-koten. 

Ook in het schrappen van de Green Office, de opdrachthouder duurzaamheid en de opdrachthouder Diversiteit en Inclusie ziet de Raad van Bestuur geen probleem. Daar wordt blijkbaar snel draagvlak voor gevonden, in tegenstelling tot besparingen op vliegreizen of op dure marketing campagnes van rond de half miljoen euro. Bovendien is de UGent dan meteen ook een paar kritische stemmen kwijt, komt goed uit toch?

Meer en meer wordt de maatschappelijke rol van de UGent uitgehold. Moet de rest van de samenleving hier een voorbeeld aan nemen? Wij eisen dat de UGent duurzame én sociale keuzes maakt in haar besparingen. Stop met besparen op betaalbaar onderwijs. Stop met besparen op kritische stemmen, en wees zelf een kritische stem tegen de besparingspolitiek van de Vlaamse overheid. 

Wat nu?

Het is tijd voor een universiteit die haar eigen klimaatdoelstellingen naleeft, een universiteit die meer aandacht besteedt aan duurzaamheid in haar onderwijs en een universiteit die niet bespaart maar juist inzet op duurzaamheid en rechtvaardigheid. 

Tijdens de actieweek van End Fossil Gent van 2 tot 5 mei willen wij alvast met lezingen en debatten een podium geven aan stemmen die vandaag onvoldoende aandacht krijgen in het curriculum. Laten we het “een thuishaven voor durfdenkers en dwarsliggers” noemen. 

End Fossil Gent is deel van een internationale studentenbeweging die opkomt voor duurzamere scholen en universiteiten en een fossielvrije samenleving. Elke lokale beweging stelt haar eigen eisen op, wij delen de onze mee via deze open brief. Om deze eisen verwezenlijkt te zien, worden er wereldwijd scholen en universiteiten op een vreedzame wijze bezet.

 (1) End Fossil Gent | Facebook // End Fossil Gent (@endfossilgent) • Instagram-foto’s en -video’s // endfossil.com