De rivieren Mekong en Chao Phraya, die door Thailand stromen tellen 1780 vissoorten, staat in een vorige week verschenen rapport van de IUCN. Deze internationale natuurbeschermingsorganisatie houdt van 6 tot en met 15 september zijn wereldcongres in de stad Jeju (Zuid-Korea).

De Mekong staat volgens de IUCN na de Amazone en Congo op de derde plaats als het gaat om diversiteit qua riviervis.

Dit rapport is een steun in de rug voor de tegenstanders van de dam, die uit verschillende landen in de regio komen en waarschijnlijk negatieve gevolgen zullen ondervinden van de op de dam geplande waterkrachtcentrale.

“Het is erg belangrijk voor ons om wetenschappelijke informatie te hebben over wat er in de rivier zit tussen Luang Prabang en Vientiane in Laos”, zegt Robert Mather, hoofd Zuidoost-Azië van de IUCN. “Het rapport laat zien hoe weinig we in feite begrijpen van de rivier en de gevolgen van de geplande dam. Deze studie maakt het gemakkelijker de juiste vragen te stellen bij milieueffectrapportages.”

Visserij

Begin augustus dienden Thaise tegenstanders van de dam een petitie in tegen het ministerie van Energie en het Thaise staatselektriciteitsbedrijf EGAT bij de rechtbank. EGAT en het ministerie zouden de bevolking onvoldoende geïnformeerd hebben over de sociale en milieugevolgen van de dam.

Op 24 augustus maakte het ministerie van Energie bekend dat de bouw van de dam nog steeds op schema ligt en dat naar verwachting vanaf 2019 de elektriciteitsproductie kan beginnen. “De centrale bij Xayaburi is van essentieel belang voor de Thaise energievoorziening”, stelde het ministerie. Thailand is een belangrijke investeerder in de dam in Laos, de eerste van elf geplande dammen in de rivier.

Eerdere studies door de Mekongriviercommissie (MRC), een intergouvernementele organisatie, schatten dat de dammen de landbouw jaarlijks bijna 400 miljoen euro schade kunnen berokkenen. De visconsumptie van Thai en Laotianen zou met 30 procent kunnen dalen.

De MRC, waar Cambodja, Laos, Thailand en Vietnam lid van zijn en Myanmar (Birma) en China dialoogpartners, stelde in december door internationale ontwikkelingspartners onderzoek te willen laten doen naar de gevolgen van de dam.

Toenemende oppositie

Activisten geloven dat het nog niet te laat is om de bouw te stoppen, vooral omdat de oppositie tegen de dam groeit. “Onlangs zijn plaatselijke gemeenschapen voor het eerst naar de Thaise rechter gestapt om een grensoverschrijdend waterkrachtproject te stoppen”, zegt Premrudee Daoroung, mededirecteur van Naar Ecologisch Herstel en Regionale Alliantie, een milieugroep in Bangkok.

“Ze wijzen op een clausule in de Thaise grondwet die de overheid verplicht om publieke  hoorzittingen te houden over projecten zoals de Xayaburi-dam, die grote gevolgen hebben voor Thaise dorpen en de Thaise biodiversiteit”, zegt ze.

De grootste zorg van de tegenstanders is dat de dam de visserij in de Mekong zal schaden. Visserij is belangrijkste bron van levensonderhoud in het gebied. “Ze zijn hun campagne begonnen uit angst dat de dam de jaarlijkse migratie van vis zal ontregelen”, zegt Daoroung.

Energiebron van de regio

Verlies van biodiversiteit is een andere zorg. “De huidige maatstaf voor biodiversiteit bij vis zijn de soorten, niet het gewicht, de prijs of de vangst”, staat in het IUCN-rapport.

Volgens activisten bedreigt de dam het levensonderhoud van ongeveer 60 miljoen mensen die leven bij de rivier. Zij vangen jaarlijks voor 1,8 tot 3,1 miljard euro vis, ongeveer een kwart van de wereldwijde jaarlijkse visvangst op binnenwateren.

“Net zoals de Mekong gedeeld wordt door verschillende landen, heeft de oppositie tegen de dam mensen uit die verschillende landen samengebracht”, zegt Carl Middleton, een Mekong-expert van de Chulalongkorn-universiteit in Bangkok. “We hebben in de regio niet eerder zo’n hevige oppositie gezien tegen een waterkrachtcentrale.”

De Mekong stroomt door Zuid-China, Myanmar, Thailand, Laos, Cambodja en Vietnam. Vanuit Laos, een van de armste van de zes landen die de 4880 kilometer lange Mekong delen, wordt gemengd gereageerd op de protesten.

Laos wil de energiebron van de regio worden door dammen te bouwen in zijn rivieren en deze energie te verkopen aan buurlanden, zoals Thailand. Met die inkomsten, stelt het land, kan een derde van de 5,8 miljoen inwoners die in armoede leven, geholpen worden.

Het land heeft beloofd niet verder te gaan met de controversiële dam voordat alle sociale en milieugevolgen in kaart zijn gebracht. In juli kondigde hoofdstad Vientiane zelfs uitstel van het project aan.

Uit de activiteiten van Ch. Karnchang Plc (CK), een van de grootste bouwbedrijven van Thailand en eigenaar van 50 procent van de aandelen van Xayaburi Power, de ontwikkelaar van de dam, blijkt echter iets anders.

Half augustus bevestigde CK dat het bedrijf niets veranderd heeft in zijn planning. “We werken nog steeds aan het project. Niemand heeft ons gezegd ermee te stoppen”, zei Plew Trivisvavet, ceo van CK tegen journalisten.