Het bekende Amerikaanse tijdschrift voor buitenlandse politiek Foreign Affairs bracht op 16 april in zijn online editie een artikel over “De gesprekken die de oorlog in Oekraïne hadden kunnen beëindigen“. De auteurs, Samuel Charap en Sergey Radchenko, hebben tekstmateriaal bemachtigd over de onderhandelingen tussen Oekraïne en Rusland die al zo’n maand na de Russische ingreep in Oekraïne opgestart werden en in mei 2022 vastliepen. De beide onderzoekers verbazen zich over het “buitengewone feit” van deze onderhandelingen: “temidden van de ongeziene agressie van Moskou finaliseerden de Russen en de Oekraïeners bijna een overeenkomst die de oorlog zou beëindigd hebben en Oekraïne multilaterale veiligheidsgaranties zou gegeven hebben, en de weg zou vrijgemaakt hebben naar zijn permanente neutraliteit en uiteindelijk zijn lidmaatschap van de EU.” Zij vragen zich dan natuurlijk af waardoor dit project vastgelopen is.
In zijn online editie van 19 april bracht Knack een bespreking van het artikel van Foreign Affairs, maar verandert de invalshoek in russofobe richting. De primaire vraag van FA wordt vervangen door: “was het Russische aanbod ernstig?“
Het artikel in FA is niet oninteressant en de geciteerde onderhandelingsteksten tonen inderdaad een verbluffend vergaande toenadering. Bij het zoeken naar de reden van het afbreken van de gesprekken kijken de auteurs o.a. naar de inhoud: in het algemeen, zo oordelen zij, was het project te ambitieus. “Een laatste reden waarom de gesprekken mislukten, was dat de onderhandelaars de kar van de veiligheidsorde na de oorlog voor het paard van het beëindigen van de oorlog spanden. De twee partijen sloegen essentiële kwesties van conflictmanagement en matiging over (het creëren van humanitaire doorgangen, een staakt-het-vuren, terugtrekking van troepen) en probeerden in plaats daarvan iets als een langetermijnvredesverdrag op te stellen, dat een oplossing zou bieden voor de veiligheidsdisputen die al tientallen jaren de bron van geopolitieke spanningen waren. Het was een bewonderenswaardig ambitieuze opzet – maar die bleek te ambitieus.“
Maar de omgekeerde aanpak, door Rusland, Oekraïne en het Westen, zo stellen zij vast, was eerder al een miserabele mislukking. In de Minskakkoorden van 2014/2015 werden details geregels zoals de data en het uur van beëindiging van de vijandigheden en welke wapensystemen moesten teruggetrokken worden, en hoever. Maar de kern van de zaak, de veiligheidsbehoeften van de partijen, werden volgens de auteurs weinig of niet behandeld. Zij pleiten er dan ook voor bij dergelijke onderhandelingen de beide pistes parallel te volgen: hier gesprekken over de praktische kwesties, daar gesprekken over het globalere kader.
Er zijn volgens de auteurs nog andere oorzaken voor de mislukking van de onderhandelingen. Poetin beweerde dat het Westen de overeenkomst verijdelde omdat het meer geïnteresseerd was in het verzwakken van Rusland dan in het beëindigen van de oorlog. Hij stelde ook dat de Britse premier Boris Johnson de Oekraïeners de boodschap bracht, vanwege de Angelsaksische wereld (versta: de VS, E.H.), dat ze moesten vechten tot de zege bereikt is en Rusland een strategische nederlaag geleden heeft.
De auteurs vinden dit een karikatuur. Zij wijzen op de reële tekortkomingen van het onderhandelingsproject: het niet behandelen van cruciale kwesties, zoals territoria en grenzen. Maar ook een diplomatieke fout naar de VS toe: de Oekraïeners overlegden niet met Washington voor er over het vredesplan gecommuniceerd werd. Terwijl het plan ook verplichtingen voor de VS voorzag, zoals die om tegen Rusland ten strijde te trekken als het Oekraïne nog eens zou binnenvallen.
In plaats van het plan en de verdere diplomatieke afwikkeling te steunen, verhoogde het Westen zijn militaire steun aan Kiev en de druk op Moskou, onder meer door een steeds strakker sanctieregime. Boris Johnson, die zich eerder al tegen een diplomatieke oplossing gekant had, landde op 9 april 2022 in Kiev om de Oekraïeners duidelijk te maken dat ze verkeerd bezig waren. De leider van de Oekraïense delegatie in de vredesonderhandelingen die in Turkije plaats vonden, Arakhamia, zei daarover: “Toen we terugkeerden uit Istanboel, kwam Boris Johnson naar Kiev en zei dat we helemaal geen akkoord gingen tekenen – en laten we verder vechten.” Poetin heeft, bedenk ik dan, volkomen gelijk als hij zegt dat Johnson voor het Westen de onderhandelingen kwam saboteren in Kiev.
Er zijn natuurlijk nog andere factoren, externe, die het verloop van de onderhandelingen konden beïnvloeden, daar hebben de auteurs van het artikel ook oog voor. De Russen werden toegeeflijker naarmate hun militaire positie slechter werd, en omgekeerd werd Zelenski zelfzekerder en minder toegeeflijk toen de zaken militair wat beter werden voor Oekraïne en er wapenleveringen toegezegd werden.
Een andere externe kwestie was het schandaal van Boetsja en Irpin, waar de Russische soldaten moorden en wreedheden zouden hebben begaan. Dit is een troebel verhaal waar enscenering aan te pas kwam en dat propagandistisch misbruikt werd en internationale gespreksstof werd zonder dat de feiten objectief onderzocht werden. Het bemoeilijkte een diplomatieke oplossing, want wie onderhandelt er nu met een tegenpartij die moordt en foltert en verkracht? (1)
De auteurs van het artikel in FA sluiten af met een positieve noot: Rusland en Oekraïne geraakten heel snel na het uitbreken van de vijandigheden al vergaand akkoord over een vredesregeling. En die zat al vol ideeën die, als er opnieuw onderhandeld wordt, van nut kunnen zijn.
***
In Knack schrijft Jeroen Zuallaert over het artikel uit Foreign Affairs onder de titel “Hebben Rusland en Oekraïne in april 2022 de kans gemist om vrede te sluiten?” Dat is een variatie van de kop van een essay uit de Wall Street Journal waar hij naar verwijst: “Heeft Oekraïne een vroege kans gemist om een vredesakkoord te onderhandelen met Rusland?” De intro van dat essay suggereert een antwoord op die vraag: “Weken nadat de Russische invasie van Oekraïne begon in februari 2022 kwamen diplomaten van de beide kanten bij elkaar voor vredesgesprekken. Dan hoorde de wereld van Ruslands slachting in Boetsja.”
De auteur, Yaroslav Trofimov, is de leidende correspondent voor buitenlandse zaken van de Wall Street Journal en de tekst is een aangepaste versie van een deeltje van zijn boek dat in januari verscheen in het Engels: “Onze vijanden zullen verdwijnen: de Russische invasie en Oekraïnes oorlog voor onafhankelijkheid.” Trofimov is opgegroeid in Kiev en heeft daar familie. De aankondiging van zijn boek was al tendentieus: “Het is het verhaal van gewone mensen die niet alleen vechten voor hun thuis en hun families, maar voor gerechtigheid en democratie zelf.” Het boek is navenant: partijdige geschiedschrijving, waarin alle goeds aan de kant van Oekraïne is en alle kwaads aan de Russische kant.
Met Trofimov belandt Zuallaert dan ook volop in de blablasfeer van de Oekraïense en Westerse propaganda (die prima samenwerken). Het ondemocratische terreurregime van Oekraïne – de oppositiepartijen verboden, de media gemuilkorfd, de vakbonden beroofd en lamgelegd, dissidenten bedreigd met gevangenisstraf of moord – wordt gecamoufleerd als dat van een heldhaftig strijdend volk dat de onafhankelijkheid van het land en de democratie zou verdedigen. In werkelijkheid heeft Oekraïne zich volledig afhankelijk gemaakt van de VS, de NAVO, de EU… en is de zogenaamde nieuw verworven onafhankelijkheid louter denkbeeldig, net zoals de democratie in Oekraïne. En is een groot deel van het heldhaftige volk naar het buitenland gevlucht.
Trofimov presenteert het Boetsjaschandaal als het kantelpunt naar mislukking van de onderhandelingen: “Ook al bleven de Oekraïense en Russische onderhandelaars in contact terwijl ze bezig waren met het op punt stellen van de documenten die ontworpen waren in Istanboel de week tevoren, toch liet Zelenski merken dat de wreedheden die ontdekt werden in Boetsja alles veranderd hadden. ‘Wat er gebeurd is, is genocide’, zei hij, met een streng gezicht tijdens zijn bezoek aan de stad. ‘Het is heel moeilijk te blijven praten als je ziet wat hier gebeurd is.’ ” (p.157-158) Dat was op 4 april 2022. Op 9 april had het bezoek van Boris Johnson aan Zelenski plaats, waarin hij aanstuurde op afbreken van de onderhandelingen en voortvechten, maar met een ruim cadeau voor Oekraïne op zak, een hulppakket.
Het Boetsjaschandaal is een troebele zaak. Het is niet uitgesloten dat Russische soldaten zich misdragen hebben, maar het is niet bewezen. Bovendien is er vergelding door Oekraïne zelf in het spel, en het verloop van het schandaal is verdacht en wijst op manipulatie. Er verliep namelijk veel tijd tussen de aftocht van de Russen en het openbaar maken van de zogenaamde slachting. De burgemeester van Boetjsa meldde in de media de bevrijding van zijn stad zonder melding te maken van een slachting door de Russen. Ook vanuit de bevolking was er geen slachting door de Russen gemeld, hoewel er internetverbinding was.
Na de aftocht van de Russen werden de bewoners van Boetjsa gesommeerd in huis te blijven, want er was een actie op komst. Radicale Oekraïense milities of troepen zouden naar de stad komen om de collaboratie te onderzoeken. Dat en hoe zij optraden en wat zij vonden en welke afstraffingen zij toedienden was voor de Westerse media de media geen aandacht waard. Toen Rusland op 3 april een spoedvergadering van de Veiligheidsraad van de VN vroeg om de kwestie-Boetsja te bespreken, werd dat door Groot-Brittannië geblokkeerd. De versie van de gebeurtenissen die Zelenski verspreidde moest als dé waarheid gelden, ondanks de mankementen van het verhaal die het ongeloofwaardig maken. (1)
Maar terug naar Jeroen Zuallaert. Die voegt aan het artikel van Foreign Affairs de vraag toe: “Was Rusland oprecht?” Dat mag je natuurlijk vragen, maar je moet dat dan ook wel doen ten overstaan van de andere partijen in het conflict. Over Westerse onoprechtheid zijn we inmiddels ingelicht. In Duitsland verklaarde Merkel en in Frankrijk bevestigde Hollande dat de akkoorden van Minsk met Rusland niet gemeend waren, maar alleen moesten dienen om tijd te winnen, zodat Oekraïne militair kon aansterken. Puur bedrog dus.
Maar Zuallaert is alleen kritisch tegenover Rusland. “Wie al met Rusland heeft onderhandeld, weet dat het onderhandelingen in de regel als afleidings- of vertragingsmanoeuvre inzet, en zich niet gebonden voelt door akkoorden als het militair de bovenhand haalt.” Dat is precies wat Duitsland en Frankrijk deden. Volgens de Knackjournalist is Rusland van “kwade wil” en is het onwaarschijnlijk dat hij een vredesakkoord ernstig zou nemen. Dat is russofobie, lijkt me.
Dat het Westen Oekraïne gedwongen zou hebben om verder te vechten noemt de Knackjournalist een “samenzweringstheorie“. Dat was nochtans wat Boris Johnson in Kiev kwam vertellen: vecht voort in plaats van een vredesakkoord te zoeken. Het is overigens onwaarschijnlijk dat hij dat deed zonder ruggespraak met de VS. En hij had een verlokkelijk steunpakket mee om het voortzetten van de oorlog aantrekkelijker te maken. Je kan discussiëren over het gebruik van het woord “dwang” of “gedwongen” – misschien is “zware druk” een betere term – maar die zware druk was er dus wel degelijk.
Met de publicatie van dit soort partijdige, russofobe oogkleppenjournalistiek, die zich naadloos inpast in de VS-propaganda, diskrediteert Knack zichzelf.
Zie ook het onmisbare boek van Kees van der Pijl, De tragedie van Oekraïne, 2023, p.213-214.
Het boek van Jaroslav Trofimov: Our Enemies Will Vanish, The Russian Invasion and Ukraine’s War of Independence, New York, 2024
Steun voor een nieuwe website
We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.
“Franse kernenergie? Ongelooflijk dat hun leugencam... 
