Een onafhankelijke vierde macht is essentieel in een gezonde democratie. Alfred de Zayas bewijst dat opiniemakers zich met succes kunnen verweren tegen de druk van de politiek.

In ‘Persvrijheid, vandaag de dag een mythe?‘ zagen we hoe de vrijheid van meningsuiting onder druk staat. Publieke omroepen moeten afrekenen met bemoeizucht van de politiek. Zelfs landen die van oudsher bekend staan om sterke, onafhankelijke verslaggeving, kennen vandaag een uitzonderlijke mediaconcentratie en een schimmige relatie tussen politieke en media-elites. Journalisten moeten steeds meer strijd leveren om machthebbers rekenschap te laten afleggen. Het gevaar is duidelijk. Zonder vrije en betrouwbare verslaggeving blijven misbruik van macht en incompetentie bedekt, en een gezonde competitie van ideeën achterwege. We zagen ook dat academici die optreden als opiniemaker moeten kunnen omgaan met scherpe kritiek op sociale media en zich niet laten verleiden tot zelfcensuur.

Het gevaar is duidelijk. Zonder vrije en betrouwbare verslaggeving blijven misbruik van macht en incompetentie bedekt, en een gezonde competitie van ideeën achterwege.

De in Cuba geboren Amerikaan Alfred de Zayas¹ is een opiniemaker die met succes de druk op de vrijheid van meningsuiting weet te weerstaan. Ik volg hem al geruime tijd op Twitter, waar hij met grote regelmatig korte, bondige en gedurfde berichtjes plaatst over actuele onderwerpen. De bovenstaande tweet is daar één van. De Zayas is als advocaat en auteur actief op het gebied van mensenrechten en internationaal recht. Hij doceert aan de Geneva School of Diplomacy, en was in de periode 2012-2018 de eerste onafhankelijke VN-expert voor de bevordering van een democratische en rechtvaardige internationale orde. De Zayas is auteur van tien boeken, waaronder “Building a Just World Order”, in 2021 uitgegeven bij Clarity Press.

Analyses

Recent ontdekte ik op CounterPunch, een Amerikaans progressief georiënteerd online magazine, 44 opiniestukken van de hand van De Zayas. Het zijn messcherpe, niets aan de verbeelding overlatende analyses over actuele internationale vraagstukken en kritieken op de propaganda in de mainstream media. Elk van deze opiniestukken kan ik volledig onderschrijven en van harte aanbevelen. Dit is een auteur wiens geloofwaardigheid niemand in vraag kan stellen. De Zionistische lobby-ngo UN-Watch deed in 2012 een kwaadaardige poging zijn benoeming bij de VN te torpederen door hem af te schilderen als Holocaust denier, ontkenner van de Holocaust. Gezaghebbende historici namen het echter voor hem op, zodat zijn naam snel werd gezuiverd en zijn benoeming bevestigd.

“Onderzoek dient om bij voorbaat ingenomen ideologische stellingnames te bevestigen, niet om de werkelijkheid vast te stellen,” aldus De Zayas.

De Wereld Morgen publiceerde een vertaling door Toon Mondelaers van een interview met De Zayas waarin hij terugblikt op zijn job bij de VN. Daarin vertelt De Zayas hoe hij in november 2017 de mensenrechtensituatie in Venezuela onderzocht, tot conclusies kwam die haaks stonden op de berichtgeving in de mainstream media, botste op een muur van onwil en zijn rapport werd geboycot. “Onderzoek dient om bij voorbaat ingenomen ideologische stellingnames te bevestigen, niet om de werkelijkheid vast te stellen,” aldus De Zayas. Voor hem vloeien mensenrechten voort uit de menselijke waardigheid: gelijkheid van al Gods kinderen en respect voor een waardig leven. Dat betekent toegang tot basisbenodigdheden als voedsel, water, medicijnen, huisvesting, en werk.

‘Mensenrechtencrisis’

“Recht op leven impliceert recht op wáárdig leven, op persoonlijke vrijheid, op brede en correcte informatie. Mensen moeten fouten mogen maken en opnieuw beginnen,” aldus De Zayas. Zijn onderzoek in Venezuela wees op de hoofdoorzaken voor de ‘mensenrechtencrisis’: de afhankelijkheid van de olie-export, dalende prijzen voor olie, en de Amerikaanse economische oorlog sinds 1999 tegen het land. De Amerikaanse financiële blokkade, de sancties, de herhaalde pogingen om president Nicolás Maduro omver te werpen door middel van chaos en sabotage, dat zijn volgens De Zayas de kwesties die het land in een toestand hebben gebracht die het Westen omschrijft als ‘mensenrechtencrisis’.

Mensen hebben recht op informatie over de misdaden die in hun naam worden gepleegd, over de manoeuvres om die misdaden te rechtvaardigen en straffeloosheid te laten.

In het interview komt ook zijn bezoek aan de orde aan Julian Assange op de Ecuadoraanse ambassade in Londen. WikiLeaks had juist topgeheime informatie over de vrijhandelsakkoorden gepubliceerd. Die blijken weinig te maken te hebben met vrijhandel en alles met de macht van transnationale ondernemingen en het neoliberale globalisme. De Zayas ziet de vervolging van Assange als een aanval op het recht op informatie en het beroep van journalist. Mensen hebben recht op informatie over de misdaden die in hun naam worden gepleegd, over de manoeuvres om die misdaden te rechtvaardigen en straffeloosheid te laten. “Het Britse vonnis om Assange te blijven opsluiten is een knieval voor de Britse en Amerikaanse regering. Vrijheid op borgtocht weigeren is een daad van barbarij.”

In een volgend artikel geven we een beknopt overzicht van De Zayas’ standpunten in zijn 44 artikelen op CounterPunch.

*****

1 Eén van mijn professionele contacten verbasterde de naam Alfred de Zayas tot Alfred J. Kwak, een kleine, gele eend die de hoofdrol speelt in een kindermusical uit 1976, bedacht door Herman van Veen. Bedoeld als kwinkslag, maar de analogie is treffend: Kwak stelt, net als De Zayas, een groot aantal maatschappelijke en politieke problemen aan de kaak, zoals ontwikkelingssamenwerking en machtsmisbruik.