Het was een kille winteravond toen ik met een groep voormalige medewerkers van de McDonald’s in Mol afsprak. Ze hebben het gehad met hun vroegere werkgever waaraan ze jaren trouw en loyaal alles hebben gegeven. Eén voor één zijn ze ofwel buitengepest, gecrasht of hebben ze zelf ontslag genomen. Het werd een heel lang gesprek. En ze waren blij en opgelucht dat ze hun verhaal ergens kwijt konden. 

In 2015 opende de McDonald’s-vestiging in Mol. Het is één van de vele franchise zaken in België. De vestiging in Mol heeft een zaal en een McDrive. Ze waren bij de eerste lichting personeelsleden die via een VDAB-contract voor langdurig werklozen aan de slag konden.  

“Het was in het begin een feest om daar te werken. Het was hard werken maar de sfeer onder de collega’s was enorm goed. Eens ze goed draaiden begon het terreurbeleid van de bazin. Het personeel werd afgebouwd en collega’s werden tegen elkaar opgezet.” 

Volgens de ontevreden personeelsleden creëerde de bazin een soort verdeel-en heers-politiek: “Van de 45 mensen met wie we initieel bij de opening begonnen zijn, zijn er er nog maar zes over. Pas nu we allemaal weg of ontslagen zijn, hebben we terug een band met elkaar.”

Eten binnenschrokken 

De manager slaagde er altijd in om net te weinig mensen in te zetten, waardoor het personeel voortdurend onder druk moest werken, zeker tijdens piekmomenten: “Ze hebben op een gegeven moment ook tafelbediening ingevoerd maar het aantal personeelsleden is niet omhoog gegaan, waardoor de werkdruk nog meer steeg. We staan gemiddeld met zes personen per shift. Maar we zijn meestal onderbemand waarbij in sommige gevallen zelfs één persoon zowel de McDrive moet doen als de gewone bestellingen opnemen, de plateaus klaarmaken etc. … We doen soms een job in ons eentje die normaal gezien door drie personen moet gedaan worden. Collega’s moeten vaak een gedeelte van hun rustpauzes overslaan om in te springen.”

“En als we al een pauze hebben, moeten we vaak ons eten binnenschrokken, omdat er geen tijd is om iets deftig klaar te maken. Anderzijds als het te rustig is, moeten we een pauze nemen. Maar tegelijk ook paraat staan voor als het plots drukker wordt, zonder ervoor betaald te worden.” 

Hond in de keuken

De misnoegde werknemers zijn ook niet te spreken over de onhygiënische omstandigheden waarin ze moesten werken: “Een baard of een snor bij ons was al problematisch voor de hygiëne. Er zijn zelfs mensen naar huis gestuurd omdat ze hun klein baardje niet wilden scheren. En we mochten ook de keuken alleen in, in werkkleding. Maar de bazin maakte er een gewoonte van om met haar hond continu de keuken in te wandelen in eigen kledij. Ook de managers wandelen door de keuken zonder werktenue. Wat helemaal tegen de hygiënische regels is.”

“Ik heb door mijn werk bij McDonald’s enorm veel last van mijn rug. De keukenvloer was altijd spekglad van de vettigheid, waardoor je zelfs met anti-slipschoenen moest balanceren om niet uit te schuiven. Je kon vaak niet rondwandelen maar moest rondschuiven.“

Koude burgers en koude frieten

McDonald’s-ketens hebben normaal strikte regels wat betreft houdbaarheid, baktijd etc., ook die lapt de zaak gewoon aan haar laars, aldus de personeelsleden: “Een keer was de diepvries kapot waar al de kip in zat. Ze konden er niets beters op vinden dan al het vlees in een gewone ijskast te steken. Het ging van -27 naar 7 à 8 graden. En ’s avonds werd de kip gewoon terug in de diepvries gestoken. Of soms vallen er nuggets op de grond, of valt het vlees van de grill. Dat wordt gewoon opgeraapt en tussen de burgerbroodjes gestoken.” 

“We hadden eens teveel paprika en het was al vervallen. We hebben die nog helemaal opgebruikt. Soms gebruiken ze zelfs expres goedkopere ingrediënten, zogenaamd omdat de voorraad op is. Goedkoper brood, goedkopere kaas, goedkoper vlees voor de duurdere burgers.” 

“De gebakken burgers en frieten mogen normaal niet langer dan een kwartier klaarstaan. Bij ons is dat soms een half uur. Waardoor mensen soms komen klagen over koude frieten en koude burgers.”

Gesjoemeld met uren en contracten

Naast de georganiseerde onderbemanning wordt er volgens het personeel ook gesjoemeld met de contracten, gepresteerde uren, overuren en loonbriefjes: “We worden om de haverklap opgeroepen om in te springen als er iemand ziek is of we doen extra shiften. We draaien dus veel overuren die nooit goed geregistreerd worden.” 

“We moeten normaal zelf telkens in- en uitbadgen als we beginnen of klaar zijn met de shift. In de praktijk badgen zij vaak voor je uit, maar je hebt geen idee of het met of zonder de overuren is die je die dag geklopt hebt. Ik ben nadien mijn loonstrookje beginnen uitpluizen en vergelijken met de gewerkte uren. En er waren heel wat uren die niet zijn uitbetaald. Ook het nacht- of weekendtarief is totaal onduidelijk op het loonstrookje en wordt eigenlijk nooit uitbetaald.”

“Loonstrookjes krijgen we meestal pas maanden na de uitbetaling pas. Waardoor je nooit echt kan vergelijken met je gewerkte uren. We moeten ons verlof op tijd indienen maar we krijgen nooit bevestiging vooraf. Een antwoord krijg je pas die week zelf dat je had aangevraagd. En dan laten ze ons weten dat we zelf nog voor vervanging moeten zorgen.”

Tekenen of geen loon

Andere praktijken die de personeelsleden aanhalen zijn contractwijzigingen of nieuwe reglementen die de werknemers onder de neus geduwd krijgen tijdens drukke momenten. De meesten ondertekenen dan en ontdekken pas later de gevolgen ervan: “Ze komen vaak met papieren om dringend te tekenen als je druk bezig bent tijdens piekmomenten. Dan dreigen ze met tekenen of geen loon. Je hebt geen tijd om de informatie te vergelijken met je gewerkte uren of om de kleine lettertjes te lezen. En wat je tekent wordt heel hard tegen je gebruikt. Zo heb ik na mijn ontslag een bericht gepost op Facebook over mijn teleurstelling in het bedrijf waar ik meer dan twee jaar alles gegeven heb. Toen belde het management mij op dat ik dat moest verwijderen, want ik zou blijkbaar ooit een document ondertekend hebben waarin staat dat ik geen kritiek op McDonald’s mag uiten op sociale media, ook niet na mijn ontslag.”

“Als je een werkongeval hebt dan ontkennen ze dat het op het werk is gebeurd. We staan soms vol brandwonden van het spattende frituurvet en vaak is er zelfs geen gel ter beschikking om het te koelen.“

Een andere manier van administratief gesjoemel bij McDonald’s is bijvoorbeeld de cadeaucheques. “Klanten konden dat enkel cash betalen.”

Continu belachelijk gemaakt

In plaats van te motiveren wordt het personeel door het elfkoppig management continu uitgelachen, aldus de werknemers: “Als er een collega pas begint en nog niet goed weet hoe ze dingen moet doen, wordt die uitgelachen in plaats van geholpen. Mensen gaan met een slecht gevoel naar huis. Dat verklaart ook deels het grote verloop.” 

“Of als er iets niet in orde is in de vestiging, bijvoorbeeld een bepaald assortiment is niet aanwezig, dan moeten we het uitleggen bij de ontevreden klant. En de managers maken ons dan belachelijk alsof het onze schuld is. Wat ze ook graag doen, is werknemers voor de collega’s of voor de klanten kleineren voor het minste dat je verkeerd doet.”

Represailles en ontslag bij kritiek

Een terugkerende klacht bij de voormalige personeelsleden zijn de repressailles die er zijn, zodra je kritisch bent over je uren, over je loonstrookje of niet meer flexibel genoeg bent. Dan proberen ze je buiten te pesten: “Ik heb er meer dan twee jaar als jobstudent gewerkt, maar ze hielden geen rekening met mijn schooluren tijdens hun planning. Ook niet met examens en dergelijke. Ik kreeg shiften waarbij ik weken lang na school meteen moest starten en doorwerken tot half één ‘s nachts om de dag nadien ‘s morgens weer naar school te gaan. Ze hadden me eens een rooster van 26 uur gegeven in mijn examenweek die ik weigerde. Ik ben uiteindelijk ontslagen na jaren dienst.”

“Ik ben ontslagen omdat ik verhuisd ben en vroeg om me niet te vroeg in te plannen, rekening houdend met de spits, omdat ik anders negen op de tien keer toch te laat ging komen. Nadat ik effectief verhuisd ben, probeerden ze me buiten te pesten, omdat ik niet constant kon inspringen als er weer eens iemand wegviel. Ze planden me sindsdien telkens ’s ochtends in, vanuit de veronderstelling dat ik te laat ging komen, zodat ze me konden ontslaan. Ik heb dan maar zelf ontslag genomen.”

“We hebben in het begin eens een Facebook-groep opgezet waar we onze mening gaven over de werkomstandigheden. Iemand heeft het aan de manager verteld en iedereen die kritisch was in de groep is één voor één buiten gegooid.”

Veel beloven en weinig geven

En waarom zijn de personeelsleden dan niet naar de sociale inspectie gestapt of naar een vakbond? “We hebben de wantoestanden een paar keer aangeklaagd bij de inspectiediensten maar het management weet bij wonder altijd op voorhand wanneer er inspectie is en bereidt zich goed voor. Plots moet iedereen snel snel uren invullen en contracten tekenen. De inspectie heeft bij haar laatste bezoek wel iets gevonden maar het is blijkbaar beroepsgeheim.” 

“De vakbonden houden ze met alle mogelijke middelen buiten. Een aantal van ons zijn nu wel naar de vakbond gestapt om de wantoestanden aan te klagen. Maar het is een lang proces, zeker om de nodige bewijzen te verzamelen.”

“Een bekend spreekwoord luidt: Veel beloven en weinig geven doet de zotten in vreugde leven. Wel dat was de dagelijkse praktijk bij McDonald’s”, besluit een van de werknemers.