De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

De huidige Iraanse revolutie begon met het afnemen van de sluiers en het verbranden ervan door vrouwen en meisjes.

“Zan, Zendegi, Azadi”: Het jaar nul – Iraanse vrouwenbevrijdingsbeweging in 1979

donderdag 17 november 2022 18:56
Spread the love

De moedige tieners protesteren op straat zonder een verplichte hoofddoek aan. Extreem gevaarlijk, wat ze doen. Dat lap stof kan hun leven kosten.

Op de vrouwenmars op 8 maart 1979 scandeerden Iraanse dames: “We namen niet deel aan de revolutie om in de tijd terug te keren”, of nog sterker: “Ik blijf het ononderbroken zeggen, ik blijf het onder marteling zeggen: of dood of vrijheid”. Bekijk de gehele documentaire hier: “Het jaar Nul: Iraanse vrouwenbevrijdingsbeweging in 1979

“Ik wil mijn dochters tegen chador beschermen”, zegt een vrouw in chador op de vrouwenmars 1979 in Iran.

Verplichte hijab: één maand na de Revolutie 1979

De historische documentaire Het jaar Nul: Iraanse vrouwenbevrijdingsbeweging is gemaakt door de leden van de vrouwenbevrijdingsbeweging die de vrouwenmars op 8 maart 1979 bedachten, organiseerden en beleefden. Het geeft een zeer duidelijk beeld over de bewustwording van een groot deel van vrouwen in Iran na de revolutie.

De Iraanse vrouwen die aan deze historische vrouwenmars deelnamen, verzetten zich duidelijk tegen de verplichte hijab, het kledijvoorschrift dat door de stichter van de Islamitische Republiek (voortaan afgekort als IR) Khomeini, kort na het slagen van de revolutie op 11 februari 1979, aan de vrouwen werd opgedrongen.

Eerst imperialisme weg, dan vrouwenrechten?

Tijdens deze vrouwenmars was ik nog geen 2 jaar oud en mijn zus was pas net geboren. Bij het zien van deze documentaire op mijn 45e in ballingschap, werd ik gegrepen door een immens gevoel van boosheid. Hoe is het mogelijk dat zoveel wijsheid en strijdwaardigheid van vrouwen toen is genegeerd door toonaangevende politieke partijen en fracties, van links tot rechts, van communisten en marxisten tot rechts nationalisten, en vooral door mannen?

Het antwoord is kort maar niet simpel: de strijd tegen het imperialisme was toen heiliger dan gehoor te geven aan vrouwenbevrijdingsbeweging en vrouwenrechten. Khomeini werd destijds door alle revolutionaire fracties als een anti-imperialist beschouwd en in deze grote strijd was het verplicht dragen van een hoofddoek maar een onbelangrijk detail. Daartegen protesteren was een antirevolutionaire daad.

Succes van de vrouwenmars van korte duur

Maar liefst 3 dagen hebben duizenden gemanifesteerd in de straten van Teheran (15.000 volgens de officiële cijfers), totdat Khomeini inbond. Hij nam zijn woorden van een verplichte hijab terug om dan later via andere sluwe praktijken toch de verplichte hijab op te leggen aan de vrouwen.

De vrouwen die werkten konden niet naar hun werk zonder een sluier, een gevangen familielid bezoeken kon niet zonder een hoofddoek, naar school gaan kon niet zonder een hoofddoek. Op straat werden ongesluierde vrouwen aangevallen door de burgermilitie, een vuile praktijk die nu nog altijd word toegepast. Ze werden ontvoerd en verkracht. Er werden punaises op het hoofd van ongesluierde vrouwen geduwd en met rondzwaaiende kettingen van op een voorbijrijdende moto werden de ongesluierde vrouwen aangevallen. En zo, stapsgewijs door terreur en onderdrukking, met actieve of passieve medewerking van een groot deel van de mannen, werden Iraanse vrouwen meer dan vier decennia gevangen genomen, gegijzeld door het IR met de verplichte hijab.

Op de 5-daagse betoging van vrouwen in Iran, in 1979, legt de vrouw uit dat media hun protesten censureert.

Vrouw, Leven, Vrijheid

De huidige Iraanse revolutie begon met het afnemen van de sluiers en het verbranden ervan door vrouwen en meisjes.

Een meisje in minirok protesteert in Iran terwijl sluier bij wet verplicht is. Zo dapper zijn ze in Iran!

Foto

Foto

Meer dan vier decennia hebben vrouwen zich verzet tegen de verplichte hijab. Voor elke centimeter die ze hun sluiers achteruit schoven, voerden ze een bikkelharde strijd en betaalden ze een zware prijs.

De dood van Mahsa Amini, het 22-jarige meisje die stierf omwille van haar ongepaste hijab, deed de boel in Iran ontploffen. De jonge vrouwen stormden op straat en verbrandden hun sluiers: terwijl ze scanderen “geen sluier, geen onderdrukking, vrijheid en gelijkheid”.

Na 43 jaar IR, komen nu de dochters en de kleindochters van de generatie die al dan niet deelnam aan de revolutie van 1979, op straat om hun zelfbeschikkingsrecht op te eisen. Ze doen dat ook op een heel radicale wijze. Ze kijken de dood in de ogen, verbranden hun sluiers, ontbloten hun armen, kuiten en benen en lopen zelfs met minirokken op straat. Deze dappere meisjes, vrouwen, moeders en grootmoeders worden ontslagen, geschorst, opgepakt, verkracht, doodgemarteld op de meest verschrikkelijke wijze die je je kunt inbeelden, kapot geslagen en geëxecuteerd.

De scholieren sluiten zich aan bij de huidige revolutie en nemen hun sluiers af. Zo jong en zo dapper.

Bij het aanschouwen van al dit afschuwelijk geweld en deze misdaad tegen vrouwen en kinderen, een belangrijk deel van de gevallen slachtoffers zijn minderjarige jongeren en kinderen, denk ik aan de slagzinnen van de vrouwen die op 8 maart 1979 massaal protesteerden: “Ik blijf het ononderbroken zeggen, ik blijf het onder marteling zeggen: of dood of vrijheid”.

*****

Inhoud van de documentaire is hier in het Nederlands vertaald. Ik heb echter gemerkt dat de voice-over niet altijd correct is en soms volledig naast de kwestie, maar ik was ook niet in staat om de volledige gesprekken te volgen door de voice-over.

*****

 

Vrouwen scanderen: “Noch oosten, noch westen, vrijheid, vrijheid”

8 maart 1979, het grootste vrouwenprotest in Teheran. Duizenden Iraanse vrouwen zijn samen met vrouwen van andere delen van de wereld in de straten van Teheran. Zij manifesteren voor het begin van de emancipatie van de vrouwenbevrijdingsbeweging in een Islamitisch land.

Vanaf de eerste dagen en gedurende de hele week van vrouwenrevolutie waren wij, vier Franse vrouwen, samen met hen op straat. We namen deel aan protestacties, sit-ins (zitstakingen), vergaderingen en debatten. Velen van ons hebben in Parijs, Lyon, Bordeaux en Marseille en in andere steden deze vrouwenbevrijdingsbeweging gepromoot. Dag na dag brachten we verslag van hun verzet, hun zegevieringen, hun boosheid en hun overwinning.

Wij, de vrouwen van de vrouwenbeweging, verklaren dat wanneer de Iraanse vrouwen op “Praktisch, Politiek en Psychoanalytisch” vlak,  zich bevrijden, dat dit een vooruitgang is voor vrouwen over heel de wereld.

Vrouwen scanderen: “Ik zeg het continu, seconde per seconde, zelfs onder marteling. Of dood of vrijheid”.

“Vrijheid is noch van het westen, noch van het oosten, het is universeel” en “Vanaf het begin van de revolutie zijn de vrouwen vergeten”. “We zijn Iraanse vrouwen en willen niet langer geketend blijven. Zonder de bevrijding van de vrouwen heeft de revolutie geen betekenis, noch waarde. We willen ons niet verplicht sluieren. We gaan strijden en we zullen deze strijd overwinnen”.

De politie schiet in de lucht om de massa uiteen te drijven en ze te dwingen achteruit te trekken. Maar de vrouwen blijven scanderen: “We wijn niet bang, wij zijn niet bang”. Deze dagen spraken vrouwen over heel Teheran met grote passie over de  verplichte doek die boven hun hoofd hing. Een vrouw die niet gesluierd was zei: “Het protest tegen het verplicht dragen van een hijab (sluier) is een goede opportuniteit voor ons vrouwen om elkaar te ontmoeten en ons te verenigen. Je sluieren is een verhaal van mannen. Het is ongelooflijk. Het zijn altijd mannen die het dragen van een sluier verdedigen”.

Een gesluierde vrouw legt met passie uit: “Er zijn even veel vrouwelijke martelaars als mannen. Met en zonder sluier hebben vrouwen samen met mannen geschreven voor vrijheid voor ons en voor onze bevolking. Als Khomeini blijft aandringen dat we als religieuze moslims een sluier moeten dragen, zal ik mijn geloof opgeven”.

Een andere gesluierde vrouw zegt vol passie: “Mijn kinderen heb gestudeerd en willen vrij zijn. Ik heb altijd een Chador gedragen, maar daarmee kan ik me niet bewegen. Ik ben niet hier om tegen het dragen van een chador te protesteren. Ik heb zes dochters en ik protesteer voor hen, omdat ik niet wil dat ze verplicht worden om een chador te dragen. Omdat ik niet wil dat mannen hen verplichten om zich te sluieren. Ik ben hier om mijn dochter te beschermen tegen het verplicht dragen van een chador.

Ter hoogte van een ziekenhuis begroeten de manifestanten de verplegers. “We begroeten de verplegers en nodigen hen uit om ons protest te steunen”.

De vrouwen scanderen: “ Onafhankelijkheid, Vrijheid en een echt republiek”.

Sommige fundamentalistische religieuzen reageren heel hevig. Ze vallen de manifestanten lastig, schelden en slaan zelfs. Een jonge vrouw zegt: “Sinds de laatste week voel ik me onveilig op straat, omdat ze ons verplichten om een chador te dragen. Ik heb een chador in mijn tas, voor het geval dat. De mannen in elke auto die me passeert, vallen me lastig. Dan zeg ik tegen mezelf: “als dat voortduurt, zal ik reageren en mezelf verdedigen. Voordien hebben we reeds geprotesteerd. Er waren soldaten die de straat controleerden. Het was gevaarlijk. Nu kunnen we nog steeds protesteren in aanwezigheid van sommige mannen. We zijn niet meer bang.”

De vrouwen scanderen: “Vrouwen zijn harde werkers, en harder werkers zijn vrij”.

Een jonge vrouw in een rode trui: “Vanaf het begin dat ze over het dragen van een sluier begonnen, wij, alle vrouwen, en ook de reactionairen, wisten heel goed dat het niet alleen om het dragen van een sluier gaat. Deze discussie gaat verder dan dat”.

“Wanneer we aan de revolutie begonnen, heel de bevolking wist dat we voor vrijheid en tegen het dictatorschap en tegen het Amerikaanse imperialisme revolteerden. Vrouwen en mannen hebben samen hiertegen gerevolteerd. We studeerden en werkten op hetzelfde moment in ziekenhuizen om de gewonden tijdens de revolutie te verzorgen. Dat was allemaal vrijwilligerswerk, gratis. Wanneer het leger capituleerde en de revolutie slaagde, waren we allen op straat. Toen heeft Khomeini gezegd: stop met protesteren en verlaat de straten. Dus we gingen terug naar school.

Maar sinds afgelopen donderdag maken de religieuze mensen veel lawaai over het dragen van sluiers. Een aantal dagen lang protesteren we in de straten dat we geen sluiers willen dragen. Als ze dat wilden, moesten ze dat voor de revolutie gezegd hebben. Ze hadden moeten zeggen dat ze geen gelijkheid tussen vrouwen en mannen willen.

Nu, strijden we voor onze rechten. We willen onze vrijheid. Als we nu niet protesteren en wachten tot de grondwet is geschreven, maken we geen kans meer. We protesteren niet alleen tegen het verplicht dragen van een hoofddoek. We protesteren tegen alle andere discriminaties, zaken die veel belangrijker zijn, zoals de positie van vrouwen in familierecht. Het waren vooral de advocaten die begonnen te protesteren en we steunden hen. Maar nu hebben ze een andere mening dan wij. Zij zeggen dat de problemen zijn opgelost, maar wij blijven strijden. Als verplegers is het voor ons moeilijk om gesluierd onze patiënten te verzorgen”. [de Franse voice-over is niet conform noch de ondertiteling, maar het Perzisch is moeilijk verstaanbaar door de voice-over]

In Teheran spraken we met Kate Millet. “Ik ben onder de indruk van de moed van deze vrouwen. Nooit eerder zag ik zoveel vrouwen zichzelf zo snel in grote aantallen organiseren. Het zijn tussen de 10 tot 15-duizend vrouwen die deelnemen aan deze straatprotesten. In de VS hebben we een aantal jaren nodig om zoveel vrouwen bij elkaar te krijgen. We zouden geld nodig hebben, we zouden mensen nodig hebben die schrijven ter ondersteuning van zulke grote straatprotesten. Hier, het enige dat je nodig hebt, is een plakkaat waarop staat: ‘Zitstaking voor de openbare omroep’, of ‘Morgen voor de ministerie van Justitie’ en iedereen geeft daar gehoor aan en gaat erheen om te protesteren. Niet alleen omdat deze vrouwen voor een lange periode onderdrukt waren, maar omdat ze ook deelnamen aan deze revolutie. Ook zij waren in de straten. Terwijl zij wisten dat ze konden gedood worden door de troepen van de Shah. Ze stonden voor de tanks. Dat heeft hen moediger gemaakt. Veel vrouwen hebben mij gezegd dat ze bereid zijn om te sterven voor de strijd voor hun rechten. Ze zouden dat aanvaarden. Hun strijd zal voortduren. Ik heb nooit feministen gehoord die op die manier praten.”

We lezen op deze poster (7:44): “We zijn tegen elke vorm van Tirannie en we halen elke vorm van reactionair gedachtengoed naar beneden. Vrijheid van vrouwen is noch Westers noch Oosters, het is universeel!”

De studenten houden zoveel van de protesten dat ze niet eraan denken om te stoppen. Mojgan zei: “Ik wil vrij leven. Ik spreek me uit wanneer ik dat wil. Ik wil doen wat ik graag wil doen. Ik aanvaard niet dat iemand mij slaat. Ik wil schrijven wat ik wil. Tot nu toe was het niet toegelaten om dat te doen. Mijn moeder heeft dezelfde opinie. Ze wilt ook vrijheid. Ze zou het niet kunnen verdragen als ze niet de stad uit kan gaan.”

Na 8 maart 1979 versterkten de vrouwen hun strijd. De dag erna was er een vergadering op de universiteit. De dag daarna een zitstaking voor de ministerie van Justitie waar ze hun eisen hebben ingediend. Op 9 maart trok Khomeini het decreet terug waarin stond dat vrouwen verplicht gesluierd moeten zijn. Dat was voor de Iraanse vrouwen de eerste overwinning.

Op 12 maart kwamen opnieuw meer dan 20.000 vrouwen samen naar de universiteit van Teheran op het Vrijheidsplein en zeiden tegen ons: “We zijn wakker. Deze protesten gaan niet enkel over het dragen van de hoofddoek. We willen ook gelijk beloond worden als onze mannelijke collega’s, we willen recht om te werken, we willen vrijheid van de pers, vrijheid van meningsuiting en vrijheid om ons te verenigen. Voordien hadden vrouwen niets. Er waren 4.000 vrouwelijke politieke gevangenen. Tijdens hun strijd tegen de Shah waren de vrouwen gepolitiseerd. En het vrouwenprotest zet de strijd voort tot de complete bevrijding van de vrouwen.

We geloven dat geen revolutie kan slagen zonder de bevrijding van vrouwen.

Hier zien we hoe vrouwen hun rug keren naar de religieuze fanatiekelingen (9:35). Op die manier proberen ze een confrontatie met hen te vermijden.

“Waarom doen jullie een zitstaking voor de openbare oproep?” Het meisje antwoordt in het Frans: “Omdat we gecensureerd worden op de staatstelevisie. De vrouwen worden niet gehoord. Enkel de islamitische regering krijgt het woord. Wij vrouwen hebben het recht niet om te praten. Gisteren hebben we met 10 tot 15-duizend vrouwen gemanifesteerd, ze hebben daar geen verslag van gebracht. Ze hebben enkel een aantal vrouwen getoond die met messen in de handen voor de gebouwen van de openbare omroep zwaaiden. Er werd niets over de 15.000 manifestanten gezegd die protesteren. Vrouwen die eerder voor de openbare tv werkten, betogen om opnieuw tewerkgesteld te worden bij de openbare omroep. Maar meneer Ghotszadeh (de directeur van de staatstelevisie) laat dat niet toe.

Vrouwen scanderen: “Onafhankelijkheid, vrijheid, gelijke rechten”. Plakkaat in beeld (10:47): “Alleen reactionaire mensen en wie compromis sluiten, zijn tegen de vrijheid van vrouwen”.

“Deze vrouwen zijn niet toegelaten om recht uit te spreken (rechter worden), ze moeten een chador dragen, ze zijn niet toegelaten om dit en dat te doen. We zijn naar hier gekomen om te zeggen: een vrije staat heeft nu niet het recht om ons te dicteren wat we wel of niet mogen doen. Het zijn wij die kiezen, wij beslissen over onszelf en over onze rechten”.

Plakkaat (11:22): “Met sluiers en zonder sluiers hebben we tegen Shah gestreden, met sluiers en zonder sluiers zullen we onze vrijheid verdedigen. Het comité voor de verdediging van de vrouwenrechten”.

Vrouwen scanderen: “We hebben niet aan een revolutie deelgenomen om in de tijd terug te keren” .

 

Link documentaire: https://www.youtube.com/watch?v=ulJwXHji6f4&ab_channel=StoptheBomb%28Germany%29

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!