In de redding van Zelenski ben ik niet bepaald geïnteresseerd, al is het Westen, na al het geknuffel waarmee het hem bejegende, het aan zichzelf verschuldigd hem te “redden”. Maar mij interesseert de visie die achter Bryens suggestie zit. Die vertelt veel over wat er in de VS gedacht wordt en aan de hand is. Bryen heeft niet alleen in het Amerikaanse ministerie van oorlog gewerkt, maar was en is ook in de bedrijfswereld actief, op het gebied van bewapening en consultancy rond security. Hij beschikt dus over veel contacten en een groot netwerk, en veel insideinformatie.
Ik probeer daarom de uitgangspunten van Bryen uit zijn tekst te halen, puntsgewijs.
- Het gaat slecht met de oorlog in Oekraïne, vanuit Amerikaans perspectief (en dus goed vanuit Russisch perspectief). Het “tegenoffensief” van Oekraïne is geflopt en Avdiivka is gevallen. Rusland versnelt zijn militaire operaties en slokt terrein van zijn vijand op. Het staat onder interne druk om de Bijzondere Militaire Operatie af te ronden. Er is dan ook geen reden om aan te nemen dat Rusland die zal vertragen of stopzetten.
- Het is onduidelijk hoe lang Zelenski nog aan het roer kan blijven. De Russen maken militaire vorderingen, zijn positie is bovendien verslechterd door de weigering om verkiezingen te houden, het opsluiten van opponenten en onpopulaire maatregelen zoals gedwongen recrutering voor het leger. Dat leger blijft kampen met een groot tekort aan manschappen. Dat geeft allemaal onvrede en bedreigt zijn positie.
- Rusland zou geïnteresseerd kunnen zijn in een andere leider in Oekraïne, één met wie te onderhandelen valt. Zelenski lijkt daar niet meer toe in staat. Zijn veiligheidssituatie zou snel in een terminale schaduwzone kunnen geraken.
- Een militaire interventie van de NAVO in Oekraïne ligt heel moeilijk. Macrons suggestie in die richting (door de VS gesteund) heeft aangetoond dat daar geen enthousiasme voor bestaat bij de Europese NAVO-lidstaten. Dat is een groot probleem voor Washington, want het blokkeert de mogelijkheid van een NAVO-interventie.
- Om voor zo’n interventie de publieke opinie mee te krijgen, zou er bovendien een voldoende ernstige aanleiding moeten zijn. Dat zou een in elkaar gezette kunnen zijn, een stiekem gecreëerd incident zoals het Tonkinincident uit 1964, waarmee de VS hun oorlog tegen Vietnam verantwoordden, maar dat is riskant, want de enscenering kan aan het licht komen.
- Een veelgehoord argument voor een NAVO-interventie is dat Rusland het niet bij Oekraïne zal laten, dat het andere Europese landen zal aanvallen, de Baltische staten op de eerste plaats. De Amerikaanse minister van oorlog heeft dat onlangs nog eens laten horen in het Amerikaanse parlement, maar er is geen enkel bewijs voor die bewering, zegt Bryen. Europese leiders die schermen met die dreiging, hebben ook geen feitenmateriaal om ze te ondersteunen. En Poetin zelf heeft onlangs in zijn toespraak tot de Russische natie nog eens duidelijk gezegd dat Rusland geen andere Europese landen dan Oekraïne zal aanvallen.
- Als de NAVO toch militair zou ingrijpen, ligt een Russische tegenaanval voor de hand. (En dat daarbij al gauw tactische kernwapens zouden gebruikt worden ook.)
- Joe Biden kan zich geen mislukking zoals die van Afghanistan veroorloven, maar ze komt steeds dichterbij. Hij zou kunnen kiezen voor onderhandelingen met Rusland, maar het is niet zeker of de Russen nog geïnteresseerd zijn.
- Het is niet helemaal onmogelijk dat de situatie in Oekraïne zich stabiliseert en dat de Russen wachten met onderhandelen tot na de presidentsverkiezingen in de VS, maar dat is wel hoogst onwaarschijnlijk.
In de hier geschetste omstandigheden zou het Pentagon Zelenski in veiligheid kunnen brengen door hem te verwijderen uit Kiev en over te brengen naar bijvoorbeeld Lvov/Lviv, ver van het front en van de Russen. In Kiev zou er dan ruimte zijn voor een flexibelere regering waarmee de Russen zouden kunnen onderhandelen.
Als er dan in Kiev een figuur van het niveau van Zaloesjni aan de macht zou komen, zou Zelenski’s verblijf in Lvov maar kort zijn en zou hij elders met pensioen kunnen gaan. Dat zou allemaal nogal wat tijd vragen, vermoedelijk genoeg om het Biden mogelijk te maken om de oorlog te beheren tot na de komende presidentsverkiezingen van november.
Meer info:
“Was Mussolini’s Rescue Operation a Model for the Pentagon? A Modern Version Might Save Zelensky”, in: Weapons and Security van 2 maart 2024. Ook verschenen in de Asia Times
Zelensky needs to go before Ukraine collapses
Don’t expect a ceasefire in Ukraine
