Wat waren ze allemaal toch zo euforisch, die zondagavond laat van 13 juni 1999 in de studio van de VRT! Iedereen, van welke politieke pluimage dan ook. Behalve de CVP’ers. Die stonden er echt beduusd bij, als van de hand Gods geslagen. De stemmen waren geteld en zij, de zjapneuzen, hadden een verschrikkelijke optater gekregen. 

“De anti-CVP-coalitie is geboren en het revanchisme dat daaruit voortvloeit zal in moeilijke momenten het bindmiddel worden tussen de partijen waarvan de standpunten op het eerste gezicht mijlenver uiteen liggen: van donkerblauw rechts tot ultragroen links. De historische kans om CVP na veertig jaar beleid aan de kans te schuiven, wil niemand missen. Jos Geysels van Agalev: ‘De CVP is langer aan de macht dan de DDR ooit heeft bestaan.” Aldus politiek commentator en VRT-radiojournalist Marc Van de Looverbosch in zijn boek.

Maar luidde deze verkiezingsnederlaag echt het einde in van BelgiëREVANCHISME als CVP-staat? Het einde van deze politieke partij als staatsopbouwende kracht? Die omschrijvingen waren in de vele decennia daarvoor gemeengoed geworden. Omdat, zo luidde de overtuiging, zonder de CVP dit land en zijn instellingen niet bestuurd konden worden. Op alle beleidsniveaus had deze partij immers zijn mannetjes en vrouwtjes. En ook al boerde de CVP, later CD&V, electoraal fiks achteruit, politiek is meer dan de burger enkele luttele seconden verstoppertje laten spelen in een stemhokje.

Een zelfde revanchisme zou later CD&V en N-VA in elkaars armen drijven, waarvan de laatste net meeste profijt haalde.

ONBEHAAGLIJK GEVOEL

 Uittredend premier Jean-Luc Dehaene maakte op een intelligente manier de balans op van het electorale débacle van de CVP in 1999, dat hij plaatste tegen de achtergrond van een aantal opzienbarende gebeurtenissen in de jaren voordien. “De verkiezingsnederlaag komt hard aan. Het is een echte opdoffer. We hebben er in de loop van de naoorlogs geschiedeis nog enkele gekend. Maar deze komt des te harder aan omdat we dit niet verwacht hadden. Tot voor enkele dagen was er geen enkel teken dat hierop wees. Wij betalen de volle politieke prijs voor de dioxinecrisis. Door die crisis kwamen het algemene onbehagen en vertrouwensbreuk opnieuw naar boven zoals ten tijde van de Witte Mars.”

ZONDER MERCI

Met die verkiezingsnederlaag van de CVP in 1999 begint het bij wijlen hilarisch politiek epos dat Marc Van de Looverbosch publiceerde over het wel en wee in de Wetstraat. Hij vertoefde er als radioverslaggever zelf dag en nacht. Het boek gaat over de stuntelige aanpak van het bezweren van de dioxinecrisis in 1999 tot op de dag van vandaag. Op basis van zijn eigen jarenlange ervaring als Wetstraat-watcher, reconstructies van echt belangrijke momenten, getuigenissen van de hoofdrolspelers, ogenschijnlijk kleine anekdotes die, ondanks hun ogenschijnlijke onbelangrijkheid, toch veel zeggen over het politieke gebeuren waar wij als belastingbetalende burger willens nillens toch mee te maken hebben.

Van de Looverbosch noteerde cassante uitspraken van protagonisten zoals navolgende van Hugo Schiltz nadat zijn troetelkind, de Volksunie waarvan hij één van de founding fathers was, door intern gekrakeel op de klippen was gevaren. Schietschijf was huidig Vlaams minister-president Geert Bourgeois, oud-VU-verkozene, die overigens elders in het boek ook even op de korrel genomen door zijn huidige partijvoorzitter Bart De Wever. Schiltz tegen Bourgeois dus: “Je schrijft de partij nu af en laat achter: de uitschakeling van de Volksunie als politieke factor, het uiteenscheuren van de partij, de versplintering van het democratisch Vlaams-nationalisme in politiek machteloze groepjes, het ontstaan van een diaspora van politiek ontheemden of migranten. Met het Vlaams Blok als grijzende toeschouwer. De balans is uiterst negatief. Adieu Geert, maar zonder merci.”

MEDIAGEKONKEL

Terloops. Hoe zou het zijn met het fiscaal onderzoek naar het advocatenkantoor van Bourgeois? In de Wetstraat is toch altijd zo druk dat bepaalde zaken uit het oog worden verloren. Of valt deze vraag onder het in sommige gevallen aan journalisten gewaarborgde bronnengeheim dat in 2005 op initiatief van volksvertegenwoordiger Bourgeois tot stand is gekomen?

Over die relatie met de media schrijft ervaringsdeskundige Van de Looverbosch – wat tegelijk het (on)belang ervan aantoont: “Het krantenoverzicht op de radio met de editorialen werkt in momenten van grote beroering als een rode lap op een stier. Politici durven dan ook weleens te overreageren, en partijen kunnen op slag van standpunt veranderen als de commentaren negatief zijn, want heel Vlaanderen heeft het dan ook gehoord. ‘De krantencommentaren, dat is de matraquage van de politiek’, zo vatte Jean-Luc Dehaene het gevat samen, ‘dat zijn de gazetten waar ge de volgende dag uw petatten op schilt’ Allemaal zever in zijn ogen waar een beetje politicus zich niet door laat afleiden.

VAN NOORD NAAR MIDI

Hier werden door Schiltz trouwens destijds voorzetten gegeven naar toekomstige gebeurtenissen die uiteraard verder in het boek uitgebreid ter sprake komen. De opmars van het Vlaams Blok/Belang, de opkomst en overstap naar andere politieke formaties, de Nieuwe Politieke Cultuur, de strapatsen van Bert Anciaux, de opkomst van de voorlopige consolidatie van de N-VA als dominante politieke groepering. .

Wie later de geschiedenis van de N-VA zal schrijven, zal er niet onderuit kunnen een verklaring te vinden voor een hoogst merkwaardige evolutie. Deze partij heeft haar Vlaams-Nationaal gedachtegoed tot nader order in de koelkast gezet. Het voeren van zo’n koelkastpolitiek is overigens typisch Belgisch. Voor voorzitter Bart De Wever, zo laat hij in zijn babbels met Van de Looverbosch uitschijnen, heeft dat te maken met zijn inschatting dat er in dit land communautair toch niets goed te versieren is voor Vlaanderen zolang er in Franstalig België, geen eisen in die zin worden gesteld. Cruciaal is hier de houding van de PS.

Hoe dan ook, het markante resultaat van het ‘bochtenwerk’ van de N-VA is dat meer dan 100.000 Belgen niet anders konden dan het welbekende betogerstraject van Brussel- Noord tot de Midi afleggen. Zo’n omvangrijke manifestatie, dat was geleden van de Witte Mars als reactie op de aanpak van de affaire-Dutroux!

Marc Van de Looverbosch, ‘De wissel van de macht. Kroniek van een Wetstraatwatcher’, Uitgeverij Lannoo, 2015, 520 blz, € 24,99,