Verkiezingen moeten gaan over de inhoud, maar laten we eerlijk zijn: wie heeft er tijd om de vele honderden bladzijden aan partijprogramma’s volledig door te nemen en te vergelijken? Met deze reeks willen wij je op weg helpen. We loodsen je doorheen de verschillende programma’s van de progressieve partijen wat betreft: koopkracht, klimaat en milieu, zorg, belastingen, vrede, onderwijs en pensioenen.

In deze verkiezingscheck richten we ons op de standpunten van verschillende politieke partijen wat betreft een vermogensbelasting, een belangrijke eis van onder andere de vakbonden, Oxfam en het EU Tax Observatory. We gaan na welke partijen voor een vermogensbelasting zijn en hoe de verschillende partijen die taks concreet zien.

Groot draagvlak

Omwille van de nieuwe Europese begrotingsregels, die minister van Financiën Vincent Van Peteghem op vrijdag 9 februari mee hielp onderhandelen, zal België de komende zeven jaar 27 miljard euro moeten besparen. Dat is een kleine 4 miljard per jaar. Tegelijkertijd zullen er onvermijdelijk meeruitgaven zijn voor de pensioenen en plannen de meeste partijen een aanzienlijke verhoging van de defensie-uitgaven.

Professor Matthijs, lid van de Hoge Raad voor Financiën, omschrijft deze realiteit als een “atoombom” op de onderhandelingstafel voor de komende regeringsvorming na de verkiezingen in juni. Deze kwestie zal de rest overheersen.

Om die miljarden op te hoesten zijn er twee mogelijkheden. Rechts wil dat grotendeels doen door de uitgaven te verminderen. Als er geen nieuwe inkomsten komen dan zullen we jaarlijks tot zes miljard euro moeten besparen. In dat geval stevenen we af op een aanzienlijke bezuinigingsoperatie, wellicht de grootste sinds de voorbereiding op de eurozone in de jaren 90.

Om dat scenario te vermijden wil links nieuwe inkomsten zoeken bij de grote vermogens, een rijkentaks dus. Dat er geld is in ons land mag duidelijk zijn … De rijkste 1 procent Belgen bezit 24 procent van al het vermogen, of zo’n slordige 710 miljard euro. Een klein percentage op dat bedrag levert al gauw enkele miljarden op.

De vakbonden pleiten voor een vermogensbelasting. Volgens ABVV-voorzitter Thierry Bodson is “een permanente belasting op miljonairs nodig”. Het ACV zit op dezelfde golflengte. Ook Oxfam en het EU Tax Observatory willen een rijkentaks.

Over weinig maatschappelijke kwesties is er zo’n draagvlak als over een vermogensbelasting. Liefst 80 procent van de Belgen is voorstander om de vermogens boven 1 miljoen euro bovenop het eerste woonhuis extra te belasten.

Tegenstanders van een vermogensbelasting argumenteren dat dit kapitaalvlucht zal veroorzaken. Een recente studie van de ULB, in opdracht van het Federaal Planbureau, spreekt dat tegen en heeft het over een “verwaarloosbaar effect”. In Frankrijk verliet nauwelijks 0,2 procent van de superrijken het land na de invoering van een rijkentaks.

Vermogenstaks en belastingen op overwinsten

Over de rechtse partijen kunnen we kort zijn, zij kanten zich tegen elke vorm van vermogensbelasting. Merkwaardig daarbij is de positie van het Vlaams Belang. Zij meten zichzelf een sociaal imago aan, maar hebben blijkbaar geen enkel probleem met het feit dat de superrijken in ons land nauwelijks belastingen betalen, terwijl de werkende bevolking heel veel belastingen betaalt.

De PVDA voert als sinds 2013 campagne voor een miljonairstaks. Met zo’n taks richt de PVDA zich vandaag op de 1% rijksten, dat zijn de gefortuneerden met een nettovermogen van meer dan 5 miljoen euro. Zij worden 2% belast en de vermogens vanaf 10 miljoen euro 3%.

De partij mikt op een opbrengst van 8 miljard, maar volgens het planbureau zou het slechts om 4 miljard gaan.

Daarnaast stelt de PVDA ook een belasting op overwinsten voor. Ze diende ook een wetsvoorstel in om overwinsten in de energiesector af te romen.

Vooruit wil alle financiële middelen (effectenrekeningen [1], spaarboekjes…) boven de 1 miljoen en met vrijstelling van een eigen woning of kunst, belasten met 0,3%. Vooruit hoopt met die belasting meer dan 1 miljard euro bij elkaar te krijgen.

Daarnaast wil de partij een structurele overwinstbelasting invoeren op buitensporige winsten.

Groen wil 0,4% belasten op alle fortuinen tussen 2,5 en 5 miljoen euro, 0,8% op de vermogens tussen 5 en 10 miljoen euro en 1,2%  op het deel boven 10 miljoen euro. Net zoals Vooruit mikt Groen op een opbrengst van 1 miljard euro.

Overwinsten, stelt de partij ook, dienen extra belast te worden zoals al het geval was tijdens de energiecrisis in 2023.

Visual: Gratiën Versijpt

Een vergelijking van de voorstellen van de drie linkse partijen leert dat PVDA een vermogensbelasting pas invoert vanaf 5 miljoen, maar wel met een hogere belastingvoet. Bij Groen en Vooruit is het omgekeerd. Meer mensen moeten betalen, maar de belastingvoet is een stuk lager.

CD&V kiest niet voor een vermogensbelasting. De partij wil de inkomsten uit vermogen, waaronder huurinkomsten, belasten met 25%. Gerealiseerde meerwaarden op aandelen, obligaties en andere financiële producten worden belast tegen 15%. Daarbij wil ze wel de kleine investeerder sparen door een vrijstelling in te stellen van 6.000 euro.

Bankgeheim en fraudebestrijding

Om een vermogensbelasting door te voeren moet de Belgische fiscus wel zicht hebben op het vermogen van de Belgen, dat is al het geval voor de onroerende goederen en de bankgegevens, maar nog niet voor aandelen en overige zaken.

In dat kader wil PVDA de Tax-on-web uitbreiden met een Fortune-on-web, waar multimiljonairs de gegevens over hun vermogen kunnen aanvullen. Om kapitaalvlucht en fraude tegen te gaan wil deze partij het bankgeheim afschaffen en wil ze binnen de overheidsdienst Financiën een cel ‘Grote Vermogens’ oprichten.

Ook Vooruit wil het bankgeheim volledig opheffen. Ze wil ook het gebruik van postbusvennootschappen om fiscale voordelen te bekomen onmogelijk maken via een strenge wettelijke definitie. Daarnaast moet de bestrijding tegen de grote georganiseerde fraude meer middelen.

Ook Groen wil het bankgeheim afschaffen en pleit voor meer middelen en personeel voor FOD-financiën, politie en justitie. De partij wil de belastingparadijzen strenger aanpakken. Belastingfraudeurs zullen niet langer hun proces kunnen afkopen en belastingparadijzen zullen strenger aangepakt worden.

Ontdek hier al onze verkiezingschecks.

[1] Een effectenrekening is een rekening waarop je beleggingen (aandelen, obligaties of fondsen) bewaard en beheerd worden. Het verschil met zicht- en spaarrekeningen is dat je ze alleen kunt gebruiken voor je beleggingen en niet voor dagelijkse verrichtingen.