Verkiezingen moeten gaan over de inhoud, maar laten we eerlijk zijn: wie heeft er tijd om de vele honderden bladzijden aan partijprogramma’s volledig door te nemen en te vergelijken? Met deze reeks willen wij je op weg helpen. We loodsen je doorheen de verschillende programma’s van de progressieve partijen wat betreft: koopkracht, klimaat en milieu, zorg, belastingen, vrede, onderwijs en pensioenen.

In deze verkiezingscheck richten we ons op migratie. Kan een vluchteling nog op respect voor zijn of haar mensenrechten rekenen? Hoe lossen de Vlaamse partijen de opvangcrisis op? En wat hebben ze ervoor over om nieuwkomers een succesvolle start te laten maken. Wij keken naar de programma’s van partijen van links tot het centrum.

x

Aan de grens van Europa

Het hoog aantal vluchtelingen merk je op piekmomenten in het straatbeeld van Brussel, maar nog veel meer aan de buitengrenzen van Europa. In de Middellandse Zee dringt het Europees Agentschap Frontex vluchtelingen die Europa in willen met geweld terug. Zulke zogenaamde pushbacks zijn illegaal volgens het internationaal recht. 11.11.11 rapporteert dat er in 2023 minstens 346.004 pushbacks plaatsvonden. Dat komt neer op 947 pushbacks per dag. Daarbij vallen jaarlijks honderden doden.

De linkse politieke partijen in Vlaanderen willen allemaal een einde aan de pushbacks. Zo zegt Vooruit dat het respecteren van mensenrechten, inclusief het recht om asiel aan te vragen, van het grootste belang is. De partij wil respect voor de VN-vluchtelingenverdragen en de mensenrechtenverdragen in Europa.

De PVDA wil ook een einde aan de pushbacks, en stelt dat de Europese verdragen die de pushbacks in de hand werken, moeten heronderhandeld worden. CD&V is ook tegen pushbacks, evenals Groen die vindt dat de organisatie die ze uitvoert, Frontex, hervormd moet worden.

Het Vlaams Belang wil “fysieke bescherming van de Europese grenzen”. Dat komt neer op pushbacks zoals we die vandaag kennen.

Spreidingsplannen

De partijen zijn het eens over de nood aan een betere spreiding van vluchtelingen over de landen van Europa. De verschillen lijken te liggen in de visie op terugkeer van afgewezen asielzoekers naar hun land van herkomst.

Vooruit en Groen willen een Europees spreidingsplan. Vooruit wil daarbij ook terugkeerakkoorden op Europees niveau. Bij Groen is er eveneens sprake van terugkeerakkoorden, maar die zijn dan gekoppeld aan afspraken over studentenvisa en arbeidsmigratie. De groenen stellen daarbij expliciet dat er geen ontwikkelingssamenwerking mag stopgezet worden om terugkeerakkoorden af te dwingen.

De CD&V wil ook een spreidingsplan, en ziet een betere Europese samenwerking op het vlak van terugkeer als deel van dat plan.

De PVDA stelt dat ze een solidaire verdeling van de vluchtelingen wil, en wil daarbij dat het recente Europese Migratiepact vervangen wordt door een werkbaar kader dat het internationaal recht respecteert.

Ter vergelijking: het Vlaams Belang lijkt niet in een Europese aanpak of spreidingsplannen te geloven. Die partij wil dat iedere Europese lidstaat autonoom beslist over het migratiebeleid. N-VA gelooft wel in een Europese aanpak, maar wenst de Europese vluchtelingenconventie te “moderniseren”.

Opvang in België

UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties, noemde de vluchtelingencrisis in België van de afgelopen jaren zorgwekkend. Een veroordeling door de organisatie die heel de wereld vluchtelingen in de meest erbarmelijke omstandigheden helpt, is geen kleinigheid.

Duizenden asielzoekers worden gedwongen op straat te slapen, zonder toegang tot sanitaire voorzieningen, medische screening, vaccins en informatie. Bovendien, benadrukt de organisatie, blijven asielzoekers wiens aanvraag is goedgekeurd vaak noodgedwongen in de opvangcentra omdat ze geen woning vinden door het tekort aan sociale huisvesting.

In oktober 2023 maakte staatssecretaris van Asiel en Migratie Nicole De Moor (CD&V) bekend dat voortaan geen opvang meer verleend wordt aan alleenstaande mannelijke asielzoekers. Die beslissing wordt betreurd door de UNHCR, die benadrukt dat België wel snel en kwalitatief 70.000 Oekraïense vluchtelingen wist op te vangen.

Opvangen of opsporen?

De Vlaamse partijen zien de oplossing voor het opvangprobleem in de eerste plaats in de versnelling van de asielaanvraagprocedure. Vooruit kiest daarbij voor een aanpak die collectief aanvoelt. De partij wil een snelle afhandeling, dat wil zeggen terugkeer, voor kandidaat-vluchtelingen die uit een land komen dat als veilig wordt beschouwd. Vooruit wil woonstbetredingen (huiszoekingen) en detentie (gevangenzetting) als hefbomen voor gedwongen terugkeer van wie illegaal in ons land verblijft.

De PVDA daarentegen stelt dat elke asielzoeker recht heeft op een ernstig onderzoek van zijn aanvraag, met respect voor de Conventies van Genève. De PVDA wil ook dat het aantal reserve-opvangplaatsen verhoogd wordt, zodat bij een piek in de instroom geen vluchtelingen op straat hoeven te slapen. De partij wil ook dat gezinnen het recht hebben om elkaar terug te vinden.

CD&V wil ook een snellere doorstroom, en stelt meermaals dat het terugkeerbeleid het sluitstuk van het asielbeleid moet zijn. De partij wil een wettelijk kader voor woonstbetredingen om mensen zonder papieren op te sporen. CD&V wil daarbij dat België meer gebruik maakt van de Dublinconventie, die stelt dat vluchtelingen over het algemeen enkel asiel kunnen aanvragen in het land in de Schengenzone waar ze als eerste aankomen. CD&V wil dat iedereen kan samenleven met zijn kerngezin, maar dat er wel strenger moet toegezien worden op de voorwaarden voor gezinshereniging.

Groen wil snelle en transparante asielprocedures, en zegt dat terugkeer zo veel mogelijk vrijwillig moet gebeuren. De partij wil een hervorming van de Dublinconventie. Groen wil ook voldoende noodopvang om vluchtelingen tijdens piekmomenten te kunnen blijven opvangen.

Geen snellere doorstroom bij Vlaams Belang. Extreemrechts wil de maximumtermijn afschaffen waarin asielzoekers vastgehouden worden.

Perspectief voor nieuwkomers

CD&V zet in op een snelle en goede verwerving van het Nederlands door wie in België komt wonen. Nieuwkomers moeten de Nederlandse taal voortaan op niveau B1 leren spreken, gevorderde kennis is dat. Vandaag is enkel een beginniveau vereist.

Ook Vooruit wil het niveau van het Nederlands bij nieuwkomers opkrikken naar niveau B1. Daartoe voorziet de partij gratis lessen Nederlands. Vooruit wil dat nieuwkomers voortaan in de eerste drie jaar na aankomst geen leefloon meer krijgen, maar zogenaamde integratiesteun.

Het zou om een voorwaardelijke steun gaan, wie geen integratietraject zou het leefloon kunnen verliezen. Dat Vooruit erkende vluchtelingen aan aparte maatregelen onderwerpt, is tot nader gewoon onwettig en een schending van de Conventie van Genève”, aldus Pascal Debruyne, onderzoeker aan Odisee Hogeschool en voorzitter van Uit De Marge VZW en Samenlevingopbouw Gent.

De PVDA wil ook een gratis integratietraject voor vluchtelingen, met taallessen, maar de PVDA stelt geen verhoging van het minimumniveau van het Nederlands voorop.

Asielzoekers in afwachting van erkenning als vluchteling moeten vier maanden wachten voor ze in België mogen werken. Daarvoor bestaat een uitzondering voor vluchtelingen uit Oekraïne. PVDA wil dat al de vier maanden wachttijd voor elke vluchteling worden afgeschaft. De partij koppelt daar maatregelen tegen sociale dumping aan. Bedrijven die vluchtelingen illegaal tewerkstellen mogen op een sanctie rekenen.

Groen wil ook een gratis integratietraject met taallessen. De partij stelt daarbij geen minimum voorop. Ook Groen wil maatregelen om sociale dumping tegen te gaan.

Het Vlaams Belang wil dan weer een verplichte gemeenschapsdienst invoeren voor asielzoekers. De partij wil dat asielzoekers “maximaal bijdragen in de kost voor hun opvang”, en wil de kosteloze rechtsbijstand voor asielzoekers inperken. Vlaams Belang wil de toegang tot onze sociale zekerheid, of tot sociale woningen, beperken tot wie Nederlands spreekt, maar biedt in haar programma geen gratis taallessen aan nieuwkomers aan.

N-VA wil dat iedere nieuwkomer een bindende verklaring tekent om de “westerse normen en waarden te respecteren”. Wie dat niet doet, krijgt geen toegang tot ons land. De partij wil de kennis van het Nederlands verbeteren, naar niveau B2 zelfs, maar lijkt geen gratis taallessen aan te bieden. Wel wordt er ingezet op taalverwerving op de werkvloer.

Ontdek hier al onze verkiezingschecks.