“Als je je ‘neutraal’ opstelt tegenover situaties van onderdrukking kies je de kant van de onderdrukker”, aldus Zuid-Afrikaans bisschop Desmond Tutu die in 1984 de Nobelprijs voor de Vrede kreeg.

DeWereldMorgen veroordeelt de recente aanvallen van Hamas tegen Israëlische burgers, maar ziet die niet los van 75 jaar staatsterreur van Israël tegen het Palestijnse volk. Het internationaal erkende recht op gewapend verzet tegen een kolonisator is geen vrijbrief voor aanslagen op burgers. Een onderhandelde vrede kan alleen bereikt worden wanneer 75 jaar verdrijving, 56 jaar bezetting, kolonisatie en apartheid en 16 jaar blokkade van Gaza worden erkend als de oorzaken van dit geweld. DeWereldMorgen onderzoekt deze oorzaken die door de politiek en door mainstreammedia worden verzwegen, onderbelicht of ontkend, om zo een debat te stimuleren dat kan leiden tot onderhandelingen en vrede. (nvdr)

Nijpende situatie

Het menselijk lichaam kan weken overleven zonder voedsel; zonder water, slechts dagen. Gaza zit nu al 18 dagen zonder betrouwbaar water. Volgens een woordvoerder van de UNRWA, de VN-organisatie voor Palestijnse vluchtelingen, hebben de mensen er “ofwel helemaal geen water ofwel in beperkte voorraad”. Maandag was het in Gaza 32°C.

Wij veroordelen ondubbelzinnig het verschrikkelijke geweld door Hamas gepleegd op burgers. Toch is het duidelijk dat de beslissing van de Staat Israël om de waterbevoorrading van meer dan twee miljoen burgers (van wie de helft kinderen) af te sluiten een niet te rechtvaardigen reactie is. Op geen enkele manier te rechtvaardigen, moreel noch wettelijk.

Zonder de andere aspecten van de catastrofe die zich in Gaza voltrekt te willen bagatelliseren belichten we er hier één van: water, om te ontleden hoe een systematische beroving van een universele behoefte is gebeurd.

Met hun beleefde verzoeken om ‘burgerslachtoffers tot een minimum te beperken’ tonen politici zich blind voor de onvoorstelbare verschrikkingen die nu al plaatsvinden in Gaza

Dhananjayan Sriskandarajah, de algemeen directeur van Oxfam Groot-Brittannië, schreef op 19 oktober dat het weigeren van water een flagrante schending van het internationaal recht is: “De humanitaire regels zijn overboord gegooid. Met hun beleefde verzoeken om ‘burgerslachtoffers tot een minimum te beperken’ tonen politici zich op z’n best naïef en op z’n slechtst blind voor de onvoorstelbare verschrikkingen die nu al plaatsvinden in Gaza.”

In het begin spraken veel Britse politici hun steun uit voor het recht van Israël om te reageren naar eigen goeddunken, zonder voorbehoud. Nu is de situatie zo ontzettend dat zelfs Rishi Sunak heeft geschreven dat “we moeten zorgen dat de waterbevoorrading van Gaza volledig wordt hersteld”, al voegde hij er de bizarre opmerking ‘waar fysiek mogelijk’ aan toe. In Gaza is het de Israëlische Staat die bepaalt wat er ‘fysiek mogelijk’ is.

Sunak vindt dat “er flinke vooruitgang is geboekt in het toelaten van humanitaire hulp”. Onder de belegerde inwoners van Gaza zijn ook de schoonouders van de Schotse eerste minister Humza Yousaf. Maandag noemde Yousaf op de BBC die ervaring een ‘marteling’. Zijn schoonmoeder, Elizabeth El-Nakla, zei dat ze nog zes flessen water hadden voor een huis met honderd mensen onder wie een baby van twee maanden.

Yousaf zei dat de hulp die “binnendruppelt” via de grensovergang bij Rafah “niet in de buurt kwam” van wat nodig was en dat El-Nakla hem en de Britse regering had gesmeekt om “niet alleen te vragen maar te eisen dat die grens opengaat”.

Maandag meldde de Financial Times dat Israël, meer dan twee weken nadat het de waterkraan heeft dichtgedraaid, nog steeds maar drie uur per dag water doorlaat naar het zuiden van Gaza. Zonder water is hygiëne onmogelijk en zullen onvermijdelijk infectieziekten uitbreken.

Meer dan 20 journalisten werden gedood. De overlevenden besteden noodgedwongen het grootste deel van hun tijd aan eten en water zoeken.

Het afsluiten van essentiële bevoorrading naar Gaza maakt het voor journalisten erg lastig om naar buiten toe verslag te doen van wat ze daar zien. Meer dan 20 journalisten werden gedood. De overlevenden besteden noodgedwongen het grootste deel van hun tijd aan eten en water zoeken, net als iedereen die vastzit onder het beleg. De bijgevolg beperkte verslaggeving vanuit Gaza over luchtaanvallen, honger, dehydratie en ziektes ontmenselijkt de Palestijnen nog meer.

BBC-journalist Rushdi Abualouf – momenteel samen met zijn gezin dakloos ten gevolge van een luchtbombardement – schreef dinsdag hoe hij kinderen om water zag bedelen bij journalisten.

Decennialange watercrisis

De huidige verscherpte waterschaarste kan het feit versluieren dat Gaza al tientallen jaren met een waterprobleem kampt. Oproepen tot ‘herstel’ van de normale watervoorziening zou de indruk kunnen wekken dat die adequaat was. Dat was ze niet. Gaza ligt langs de kust. De waterlaag langs de kust – een ondergrondse laag waaruit door middel van boorputten water kan worden opgehaald – moet door regenwater worden gevoed om verzilting door zeewater te voorkomen.

Sinds 2005 bouwt Israël dammen die de natuurlijke stroming van oppervlaktewater door de valleien naar Gaza’s grondwaterlaag verminderen. Deze en andere politieke maatregelen dwongen de dicht opeengepakte bevolking van Gaza om honderden putten te slaan op de grondwaterlaag langs de kust. Het resultaat, volgens het Palestijnse waterschap, is dat er drie keer zo snel water geput wordt als dat regen de grondwaterlaag kan aanvullen.

Het water is nu zilter en vervuilder. 97% van het grondwater in Gaza is niet veilig te drinken zonder verdere behandeling.

Bijgevolg zijn de meeste Gazanen afhankelijk van ontziltingsinstallaties. Zo zijn er bijna honderd in Gaza, waarvan sommige 24 uur per dag draaien. Dan nog produceren veel van die installaties onveilig water, soms besmet met fecale bacteriën. Als de elektriciteit in Gaza afgesloten wordt, kunnen deze installaties niet werken.

Israël, dat van deze ontziltingsfabrieken op de hoogte is, heeft volgens het Al Mezan Center for Human Rights de toelevering beperkt van voor werking en onderhoud ervan noodzakelijke materialen. Het heeft bijvoorbeeld sinds september 2021 verboden dat een soort glasvezelvaten nodig voor het filteren van water Gaza binnenkomen.

Israël heeft de heerschappij over bijna alle water in de bezette Palestijnse gebieden. Volgens Amnesty is dit al sinds 1967 zo, toen een militair bevel werd uitgevaardigd dat bepaalde dat “Palestijnen geen nieuwe waterinstallatie mochten bouwen zonder voorafgaande vergunning van het Israëlische leger”. Op de Westelijke Jordaanoever, waar voor Palestijnen de toegang tot water beperkt wordt, verzekert Israël wel een betrouwbare watervoorziening voor zijn burgers in de illegale nederzettingen.

Waar Israël grondgebied ‘de facto heeft geannexeerd’ (term gebruikt door de Commissie voor Palestijnse Rechten van de VN) verzekert de Staat de waterbevoorrading van de kolonisten. De laatste jaren werd de landroof ten behoeve van nieuwe nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever in alle opzichten door de Israëlische Staat geregisseerd, ook de watervoorziening.

“Het zou een ernstige schending zijn om burgers te belegeren en hen tegelijk basisbehoeften zoals voedsel en water te ontzeggen.”

Een recent rapport van de VN-commissie meldt: “Israël onderhandelt rechtstreeks met Israëlische en internationale bedrijven over huurcontracten en licentieovereenkomsten voor de exploitatie van Palestijnse natuurlijke hulpbronnen.” Water is daar één van, naast ertsen, olie en mineralen. Deze handelingen “kunnen neerkomen op plundering” en zijn een inbreuk op de Haagse Conventie en de Conventie van Genève.

Het is lastig om nog enig optimisme te bewaren bij de verschrikkelijke humanitaire crisis in Gaza. Een groep Joodse juristen, waaronder een voormalig voorzitter van het Britse Hooggerechtshof, benadrukte in een brief van 17 oktober aan de Financial Times het belang van het internationaal recht: “Het zou een ernstige schending (…) zijn om burgers te belegeren en hen tegelijk basisbehoeften zoals voedsel en water te ontzeggen.”

Maar precies dat is er aan het gebeuren. De verheven aspiraties van het internationaal humanitair recht hebben geen betekenis als ze niet worden afgedwongen. De Palestijnen worden in de steek gelaten door de westerse regeringen, waaronder de Britse, die weigeren de illegale acties van Israël te veroordelen.

Dit artikel verscheen eerder op Morning Star. De vertaling is van Hilde Baccarne