“Dank u voor het warme welkom. Mijn naam is Greta Thunberg, ik ben een klimaatactiviste uit Zweden en ik wil dit podium gebruiken om de waarheid over de klimaatcrisis te delen en het volledige verhaal te vertellen over hoe onze wereld verandert en wat we eraan moeten doen.

Daarom heb ik Het Klimaatboek geschreven, waarvoor ook meer dan honderd mensen een bijdrage hebben gemaakt. Met dat boek willen we het volledige verhaal vertellen en het totaalbeeld schetsen van de klimaatcrisis en de verschillende crises waarmee we geconfronteerd worden.

Ik begon daarmee ongeveer twee jaar geleden toen we in het begin van de pandemie waren. Onze samenlevingen kenden enorme veranderingen die tot doel hadden de mensen veilig te houden. Op dat moment spraken velen al over “terugkeren naar normaal“, maar we gaan nooit meer terug naar normaal.

“We gaan nooit meer terug naar normaal.”

Sindsdien is het zoveel erger geworden. Onze wereldwijde uitstoot van broeikasgassen stijgt nog steeds, we bouwen nog meer infrastructuur voor fossiele brandstoffen, de olieproductie stijgt over de hele wereld, nieuwe olievelden worden geopend, pijpleidingen worden aangelegd nieuwe olievergunningen worden geveild en er wordt gezocht naar nog meer productielocaties. In 2021 bereikte de wereldwijde hoeveelheid elektriciteit uit steenkool een recordhoogte …

Maar dit kwam niet als een verrassing. We zullen geen vooruitgang boeken als we niet eens proberen te veranderen. De wereldwijde concentratie van CO2 is op haar hoogste niveau sinds het ontstaan van de homo sapiens, maar het stopt hier niet. We begeven ons steeds verder op onbekend terrein.

Tijdens de covid-19 pandemieën lanceerden regeringen over de hele wereld ongekende financiële reddingspakketten. Deze herstelplannen werden voorgesteld als enorme kansen om de mensheid op een nieuwe koers te zetten voor een meer duurzaam economisch paradigma.

“We zullen geen vooruitgang boeken als we niet eens proberen te veranderen.”

Ze noemden dat “onze laatste kans om een klimaatramp af te wenden”, omdat de enorme omvang van de investeringen het ons onmogelijk zou maken om de gevolgen ervan in de toekomst ongedaan te maken, zelfs als we de financiering ervan ook maar een beetje verkeerd zouden aanpakken.

Maar in juni 2021 concludeerde het Internationale Energieagentschap dat van het historische herstelplan slechts twee procent is geïnvesteerd in groene energie, wat ‘groen’ in dit geval ook mag betekenen. Dat betekent dat onze leiders het niet alleen een beetje mis hadden, maar compleet hebben gefaald.

We gaan nooit meer terug naar normaal. Ofwel worden deze investeringen gestrande activa, ofwel zullen ze een niveau van opwarming vastleggen waaraan onze samenlevingen zich niet kunnen aanpassen.

Onze beschaving is opgebouwd vóór en tijdens het Holoceen,[1] een geologisch tijdperk dat nu tot het verleden behoort. De basisvoorwaarden en levensondersteunende systemen waarvan wij afhankelijk zijn, worden ontworteld, de planeet destabiliseert, het klimaat en de biosfeer storten in elkaar.

“Dat betekent dat onze leiders het niet alleen een beetje mis hadden, maar compleet hebben gefaald.”

We zullen nooit terugkeren naar ‘normaal’, want ‘normaal’ was al een crisis. Wat wij “normaal” noemen, is in werkelijkheid een extreem systeem, dat is gebouwd op uitbuiting van mensen en de planeet. Het is een systeem gedefinieerd door kolonialisme, imperialisme, onderdrukking en genocide door het zogenaamde globale Noorden om rijkdom te vergaren, het is een systeem dat nog steeds onze huidige wereldorde vormt.

Sommige mensen zeggen dat het systeem slecht functioneert, maar dat is niet waar. Het systeem doet precies wat ervan verwacht wordt. Als economische groei onze enige prioriteit is, dan is wat we nu meemaken precies datgene wat we kunnen verwachten.

“Normaal“ is een crisis die ons in de situatie heeft gebracht waarin we ons nu bevinden. We zijn al tegen de muur aangelopen, we hebben onszelf tot tegen de grens gedreven.

We hebben een maatschappij gecreëerd die niet alleen ons eigen leven ruïneert, maar ook alle anderen voor de leeuwen gooit, vooral de meest getroffen mensen en gebieden. En we hebben de toekomstige generaties veroordeeld tot onvoorstelbare miserie.

“Wat wij ‘normaal’ noemen, is in werkelijkheid een extreem systeem, dat is gebouwd op uitbuiting van mensen en de planeet.”

Om dit probleem op te lossen moeten we het eerst begrijpen en vooral begrijpen dat het zelf per definitie om een reeks van onderling verbonden problemen gaat. Het is een symptoom van een veel grotere crisis, een duurzaamheidscrisis. Het heeft zijn wortels in racistisch, repressief extractivisme[2] dat mensen en de natuur opoffert om de winst op korte termijn te maximaliseren voor the happy few.

We zijn nu in het jaar 2022. De mensheid heeft de informatie over deze crises al decennia. Meer dan een derde van de door de mens veroorzaakte CO2-uitstoot heeft plaatsgevonden sinds 2005. Ik was toen twee jaar oud.

Recente baanbrekende studies tonen aan dat we al bij een opwarming van 1,5 graden Celsius het risico lopen ‘tipping points’[3] te bereiken, waar alles aan menselijke controle ontsnapt. En het overschrijden van die 1,5 graden C loert al om de hoek, waarschijnlijk komt dat al dit decennium. Wat we in het komende decennium ondernemen zal de komende eeuwen en millennials bepalen.

Op dit moment leven jij en ik in deze extreme en beslissende tijd in de menselijke geschiedenis. Het stoppen van de klimaatnoodtoestand is niet alleen een kans om dingen recht te zetten, het is vooral een plicht die we moeten vervullen. Er is gewoon geen andere optie.

“Op dit moment leven jij en ik in deze extreme en beslissende tijd in de menselijke geschiedenis.”

De eerste stap in het oplossen van een crisis is niet het evalueren van de volledige situatie of het nemen van onmiddellijke actie, dat komt later. De eerste stap in het oplossen van een noodsituatie is je realiseren dat je in een noodsituatie zit.

Zover zijn we nog niet, we zijn ons niet bewust van het feit dat we in een klimaatcrisis zitten, maar ook dat is niet het hoofdprobleem. Het hoofdprobleem is dat we niet eens bewust zijn van het feit dat we ons niet bewust zijn.

Greta Thunberg op het Climate Event. Foto: printscreen The Climate Event, disclaimer.

Het erkennen van dit dubbele gebrek aan bewustzijn is de sleutel tot het begrijpen van de klimaatcrisis en toch is dit precies waar we maar niet in slagen, niet alleen als samenleving, maar ook als individu. Iedereen gaat er gewoon van uit dat iedereen het weet en zo gaat het maar door en door…

Want dit is het centrale punt van de klimaatcrisis. De meesten van ons weten wel dat er iets mis is, maar we weten alleen niet wat dat iets precies is.

We weten misschien dat veel wetenschappers zeggen dat we voor een existentiële crisis staan die uiteindelijk het overleven van onze beschaving in gevaar brengt, maar er zijn andere mensen die soortgelijke dingen zeggen en er een zin of twee aan toevoegen om te suggereren dat we dit nog steeds kunnen fiksen zonder echt ingrijpende veranderingen.

“Het hoofdprobleem is dat we niet eens bewust zijn van het feit dat we ons niet bewust zijn.”

Het probleem is dat de mensen die deze dingen zeggen presidenten zijn, eerste ministers, vooraanstaande zakenmensen en grote internationale kranten. De duurzaamheidscrisis is een crisis van informatie die niet doordringt. We hebben decennia tijd verloren met misleidende communicatie, uitstel en ontkenning.

De machthebbers, waaronder de media, hebben gefaald om het noodzakelijke bewustzijn over onze situatie te verspreiden. Het resultaat hiervan is dat we de urgentie en kennis compleet missen die we nodig hebben om de machthebbers ter verantwoording te roepen.

Onze leiders zeggen nu dat ze actie ondernemen en gebruiken PR-tactieken en communicatiestrategieën om het te laten lijken alsof ze iets doen, maar wat ze doen is bedrog. De internationaal overeengekomen klimaatakkoorden zijn min of meer zo ontworpen dat ze het mogelijk maken en zelfs landen aanmoedigen om emissies niet mee te tellen en andere mazen in deze regelingen te gebruiken.

“De machthebbers, waaronder de media, hebben gefaald om het noodzakelijke bewustzijn over onze situatie te verspreiden.”

Onderzoek toont aan dat er een gat is van tot 23 procent van onze wereldwijde jaarlijkse broeikasgassen die niet worden meegerekend. Het lijkt het erop dat de universele standaard van de machthebbers is om anderen de schuld te geven, het probleem onder de mat te vegen en voor zich uit te schuiven tot iemand anders het moet aanpakken.

Het feit dat de toekomst van de mensheid in de handen van deze mensen ligt is erger dan je kunt geloven, maar lang niet zo beangstigend als het feit dat alles wat er gebeurt perfect legaal is en dat er bijna niemand reageert, terwijl de media zich gedragen als poortwachters van de status quo.

We moeten het idee loslaten dat de machthebbers ons zullen redden. Ze hebben de situatie niet onder controle, wat ze ook zeggen. Ze hebben keer op keer bewezen dat hun prioriteiten ergens totaal anders liggen.

Ze hebben bewezen dat ze niet de moed hebben om deze crisis over te brengen, ze hebben bewezen dat ze liever aan de macht blijven en de hebzucht dienen dan hun verantwoordelijkheid te nemen en de huidige en toekomstige levensomstandigheden veilig te stellen.

“We moeten het idee loslaten dat de machthebbers ons zullen redden. Ze hebben de situatie niet onder controle, wat ze ook zeggen.”

Op dit eigenste moment lijden tientallen miljoenen acute honger in de Hoorn van Afrika, grotendeels ten gevolge van droogte. Een derde van Pakistan staat onder water, waardoor tientallen miljoenen mensen op de vlucht slaan. Meer dan 1,3 miljoen mensen zijn ontheemd in Nigeria ten gevolge van extreme overstromingen.

Dit zijn maar een paar recente voorbeelden van hoe de klimaat- en duurzaamheidcrisis op dit moment escaleert. Maar dit is slechts één kant van het verhaal. Fascistische bewegingen bieden gemakkelijke, valse oplossingen en zondebokken voor complexe problemen. Ze groeien en worden steeds meer genormaliseerd, zelfs in een land als het mijne.

Oorlogen worden aangewakkerd door onze afhankelijkheid van fossiele energie en dat maakt autoritaire regimes nog sterker. Wijdverspreide armoede en sociale ongelijkheid leiden er elke dag toe dat mensenlevens in gevaar worden gebracht.

“De klimaatcrisis is een tikkende klok die snel het einde van het aftellen nadert.”

Dat allemaal terwijl energiebedrijven torenhoge winsten maken en de wereldleiders het zelfs niet eens geraken over het absolute minimum aan voldoende financiën dat ze moeten bieden voor verlies en schade aan de mensen die het meest getroffen worden door deze crisis, maar er het minst verantwoordelijk voor zijn.

Genoeg is genoeg! Om de ergste gevolgen te voorkomen is er nog extreem weinig tijd om mensen te bereiken. Degenen onder ons die bevoorrecht genoeg zijn om het te kunnen doen moeten het als missie hebben om zoveel mogelijk mensen bewust te maken…

Eerder deze week bracht het milieuprogramma van de Verenigde Naties het rapport Emission Gap uit, dat zegt dat alleen een dringende systeemverandering de enorme emissiereducties kan opleveren die nodig zijn om 1,5°C te stabiliseren tegen 2030.

En om het IPCC (de Intergouvernementeel Werkgroep inzake klimaatverandering, nvdr) te citeren: “We hebben snelle ingrijpende ongekende veranderingen nodig in alle aspecten van de samenleving”.

De machthebbers hebben bewezen dat zij niet degenen zijn die deze verandering zullen leiden, niet zonder massale publieke druk van buitenaf en wij moeten die druk zijn…

“Ik ben ervan overtuigd dat als we met genoeg mensen zijn die aandringen op verandering, de verandering er zal komen.”

We gaan nooit meer terug naar hun normaal want de klimaatcrisis is een tikkende klok die snel het einde van het aftellen nadert. Dat is ons lot. Het is niet het verhaal dat we wensten, het is niet het verhaal dat we wilden.

Maar we hebben nog steeds de mogelijkheid om de ergste gevolgen te voorkomen, een klimaatramp af te wenden en een rechtvaardige toekomst voor iedereen te creëren, niet alleen voor de rijken die nog steeds geloven dat ze zich een weg kunnen kopen uit stervende ecosystemen en massaal uitsterven.

We zien het bewustzijn wel langzaam toenemen, maar we moeten dringend dat proces versnellen. Er zijn mensen die in actie komen, overal in de wereld: activisten, wetenschappers, inheemse volkeren … die allemaal hun stem verheffen. Maar we moeten met veel meer zijn.

“Jonge mensen over de hele wereld trekken de straat op en laten zien dat onze leiders hebben gesold met de verkeerde generatie.”

Ik ben ervan overtuigd dat als we met genoeg mensen zijn die aandringen op verandering, de verandering er zal komen. Wij zullen nooit opgeven, we zullen nooit stoppen met vechten voor de levende wereld en het zal nooit te laat zijn om zoveel mogelijk te redden.

Ongeveer een maand geleden, op de wereldwijde klimaatstaking, namen honderdduizenden mensen over de hele planeet deel aan de klimaatstaking. We zijn er nog steeds en we zijn niet van plan om ergens heen te gaan. Jonge mensen over de hele wereld trekken de straat op en laten zien dat onze leiders hebben gesold met de verkeerde generatie.

Dank u.”

Screenshot Southbank Center

Na haar toespraak, was er nog meer dan een half uur een vraaggesprek met haar. Daaruit blijkt (zie ondertitels in screenshot) waarom de grote media niet met haar opgezet zijn.

De volledige videoreportage van het event vind je hier.

Lees ook: Het Klimaatboek: koop, lees, leer, geef door, bespreek, betoog, eis, ageer…

Notes:

[1] Het Holoceen, vroeger ook Alluvium genoemd, is het geologische tijdvak van 11.700 jaar geleden tot nu. Het Holoceen is begonnen toen het klimaat warmer werd dan in de voorgaande periode, de laatste ijstijd. De opwarming van de aarde zorgde voor het smelten van de ijskappen, die onder andere Noord-Europa en Scandinavië bedekten. Hierdoor steeg de zeespiegel overal ter wereld, waardoor in West-Europa onder andere de Noordzee en de Ierse Zee gevormd werden. (nvdr)

[2] Extractivisme is het proces waarbij natuurlijke hulpbronnen uit de aarde worden gehaald om op de wereldmarkt te verkopen. Het bestaat in een economie die voornamelijk afhankelijk is van de winning of verwijdering van natuurlijke hulpbronnen die als waardevol worden beschouwd voor wereldwijde export. (nvdr)

[3] Een ‘tipping point’ of kantelpunt in het klimaat is een kritieke drempel waarbij een (relatief) kleine verstoring de toestand van belangrijke onderdelen van het aardsysteem ingrijpend kan veranderen. Volgens wetenschappers kunnen grootschalige onderdelen van het aardsysteem in de nabije toekomst een kantelpunt passeren, en daardoor een omslag in het globale klimaat veroorzaken. Ze denken daarbij o.a. de achteruitgang van het Amazoneregenwoud of het afsterven van de boreale wouden in Canada en Siberië, het smelten van de poolkappen of van de Groenlandse ijskap, de verstoring van de moesson op het Indisch subcontinent, de aantasting van koraalriffen, het verlies van permafrost en toendra. (nvdr)