Voorzitter van de Christelijke Mutualiteit Luc Van Gorp. Foto: cm.be/professioneel/pers/beeldbank
Toespraak - Luc Van Gorp, Christelijke Mutualiteit

Rennen, springen, vliegen, duiken, vallen, opstaan en weer doorgaan

Ter gelegenheid van Rerum Novarum hield Luc Van Gorp, voorzitter van de Christelijke Mutualiteit, deze toespraak. "De machthebbers hebben het nog niet door, maar het neoliberale model loopt wel degelijk op zijn einde. We beseffen het nog niet, maar we staan aan de vooravond van een nieuw tijdperk. Er is een generatie op komst die niet meer bereid zal zijn om mee te draaien in de ratrace. Steeds meer mensen hebben dat door. Zij geloven dat het anders kan."

maandag 30 mei 2022 14:59
Spread the love

 

De coronacrisis zou de ultieme wake-upcall zijn.

Dachten we.

Eindelijk zouden we inzien dat de weg van steeds beter, sneller en efficiënter nergens toe leidt. Want hadden we door ons rotsvaste geloof in eeuwige economische groei niet zelf de pandemie in de hand gewerkt? Was het niet door de stijgende bevolkingscijfers en onze zoektocht naar nieuwe bronnen van grondstoffen of bijkomende landbouwgrond, dat we steeds dieper doordrongen in het leefgebied van dieren die ziektekiemen dragen die voor die mens potentieel gevaarlijk zijn?

Waren de toenemende contacten tussen mens en dier er niet de oorzaak van dat die ziektekiemen konden overspringen? En was de razendsnelle verspreiding van het virus niet het gevolg van de globalisering, omdat virussen zich uiteindelijk niet anders gedragen dan pakjes die je aan de andere kant van de wereld bestelt, en enkele dagen later op jouw dorpel liggen?

Het zou ons geen tweede keer overkomen.

Dachten we.

Maar we hadden het fout.

Het is confronterend om vast te stellen hoe snel we na de coronacrisis – die trouwens nog steeds niet voorbij is – in ons oude gewoontes hervallen. Op de autostrades zijn de files weer even lang als twee jaar geleden. We bestellen massaal pakjes waarvan we nog altijd verwachten dat ze binnen de 24 uur aan onze deur liggen.

De goedkope vliegtuigtickets vliegen nog steeds de deur uit. We zijn nog lang niet afgekickt van fossiele brandstoffen. De polarisering in onze samenleving gaat onverminderd door. Het politieke gekibbel en gespin is terug van nooit helemaal weggeweest. En het applaus voor de zorgverleners is ondertussen al lang verstomd.

Meer en meer lichten in onze samenleving staan op rood, maar we blijven er roekeloos door rijden.

Het is ontluisterend om vast te stellen hoe weinig lessen we getrokken hebben. Nochtans is de coronapandemie lang niet de enige kanarie in de koolmijn. Meer en meer lichten in onze samenleving staan op rood, maar we blijven er roekeloos door rijden. Alsof we verblind zijn door de zon en ons onoverwinnelijk wanen.

Wanneer gaan we eindelijk luisteren naar al die signalen? Hoe lang kunnen we blijven beweren dat we het niet gemerkt hebben? Zijn 500.000 langdurig zieken niet genoeg? Moeten er nog meer gezinnen in de financiële problemen komen door de stijgende prijzen?

Hebben de wanpraktijken bij de pakjeskoeriers ons niet voldoende met de neus op de feiten gedrukt? Wachten we op nog meer drama’s in de kinderopvang? Is er eerst een nieuwe pandemie nodig? Of willen we treuzelen tot de temperaturen in de zomer in ons land voor de eerste keer 45 graden aantikken?

Het lijkt wel of we de noodkreten niet willen horen. We razen maar door, we roepen erop los, we bieden tegen elkaar op, we laten aan de lopende band ballonnetjes op, maar fundamenteel verandert er niets. Verder dan symptoombehandeling geraken we niet.

De wereld is ziek, we dienen een pilletje toe en we geloven dat we verder kunnen. Nooit vragen we ons af hoe het komt dat de wereld ziek is, waardoor echte verandering uitblijft. Als het pilletje uitgewerkt is, keren de problemen terug, vaak nog dwingender dan voorheen.

We worden als mens in een keurslijf gedwongen. We moeten rennen, springen, vliegen, duiken, vallen, opstaan en weer doorgaan. Alles in functie van de heilige economie. We hebben onszelf wijsgemaakt dat een perfecte wereld het einddoel is.

Krampachtig blijven we streven naar een samenleving waarin niets nog fout kan lopen. Met data, afvinklijstjes, verslagen, controlemechanismen en steeds verder doorgedreven professionalisering denken we elk risico te kunnen uitsluiten.

We gaan voor niets minder dan de perfecte mens in een perfecte samenleving, want dat is de conditio sine qua non voor ons eeuwige groeimodel. En de mens, die blijft verweesd achter. Hoe hard hij ook roept dat het zo niet verder kan, geluisterd wordt er niet.

Je zou je voor minder in de steek gelaten voelen. Zoveel mensen voelen zich alsof ze op een festivalweide staan. Ze willen iets zeggen tegen de mensen die rondom hen staan, maar er is zoveel lawaai dat niemand hun boodschap hoort.

Ze voelen zich in de steek gelaten door zij die het voor het zeggen hebben. En wat doen mensen als ze niet gehoord worden? Ze gaan luider roepen. Of ze gaan zich naar de extremen richten, in de hoop dat ze daar gehoor vinden.

Een andere keer misschien?

Een andere keer zeker.

We beseffen het nog niet, maar we staan aan de vooravond van een nieuw tijdperk.

Want de machthebbers hebben het nog niet door, maar het neoliberale model loopt wel degelijk op zijn einde. We beseffen het nog niet, maar we staan aan de vooravond van een nieuw tijdperk. Dat is waarom de boodschap van Rerum Novarum (over de Nieuwe Dingen) vandaag nog altijd actueel is.

Ook 130 jaar geleden luisterde er aanvankelijk niemand naar de uitgebuite textielarbeiders in de fabrieken. Hoe hard ze ook riepen, de machines overstemden het ongenoegen en de eisen om betere arbeidsomstandigheden. Stel je voor dat de fabrieken zouden stilvallen.

Maar steeds meer arbeiders stonden op om zich te verzetten tegen de wantoestanden. En toen priester Daens hun protest mee kwam ondersteunen, was het hek helemaal van de dam. Van onderuit kwam een beweging op gang die niet meer te stoppen viel.

Ook nu zal de verandering van onderuit in gang worden gezet. Er is een generatie op komst die niet meer bereid zal zijn om mee te draaien in de ratrace. Carrière, een hoog loon of macht zullen hen worst wezen. Jongeren gaan op zoek gaan naar wat echt belangrijk is in het leven en nemen afstand van het streven naar perfectie.

Zij zullen streven naar levenskwaliteit en het niet meer aanvaarden dat mensen achtergelaten worden als ze niet meer in staat zijn om mee te hollen in het systeem. De grote woorden van de politici zullen hen hol in de oren klinken.

Zij zullen zelf mensen op sleeptouw nemen om bewust te vertragen en menselijke groei te laten primeren op economische groei.

Wie denkt dat we met de coronapandemie alles gehad hebben, onderschat schromelijk de klimaatcrisis die op ons afkomt.

Het zal vanuit hun kleine verhalen zijn dat de tegenbeweging op gang zal komen, ondersteund door de wellicht grootste crisis die ons nog te wachten staat. Want wie denkt dat we met de coronapandemie alles gehad hebben, onderschat schromelijk de klimaatcrisis die op ons afkomt.

Die heeft het potentieel om het voortbestaan van de mens te hypothekeren. Oplopende temperaturen, natuurrampen, extreme droogte en nooit geziene zondvloeden zullen ons dwingen om op een andere manier te gaan leven.

Steeds meer mensen hebben dat door. Zij geloven dat het anders kan en zullen dat geloof ook verkondigen. Met hun verhalen zullen zij anderen overtuigen om mee de verandering in gang te zetten.

En net zoals priester Daens het 130 jaar geleden deed, zal het nu aan het middenveld zijn om die verhalen te capteren en mee stem te geven aan zij die het anders willen. Vrank en vrij, tegen machthebbers in die het middenveld beschouwen als een sta-in-de-weg van het neoliberale groeimodel en er alles aan doen om het monddood te maken. Zij vergeten dat individuele vrijheid ook inhoudt dat mensen het recht hebben om zich te verenigen.

Laat de leiders van morgen opstaan, niet om het eigen gelijk te verkondigen, maar om te luisteren naar al die kleine verhalen en de rode draad te ontwaren.

Laat de leiders van morgen, ook de politieke leiders, snel opstaan om mee de tegenbeweging op gang te brengen. Niet om zo luid mogelijk het eigen gelijk te verkondigen en daarmee het extremisme in de hand te werken, maar om te luisteren naar al die kleine verhalen en de rode draad te ontwaren.

Het zal van daaruit zijn dat verbinding ontstaat. Het is door boodschappen van hoop en verandering samen te brengen, dat het traditionele lawaai in de samenleving overstemd zal worden.

Steeds luider zullen de woorden weerklinken: tot hier en niet verder. Samen zullen mensen irriteren, in vraag stellen en uitdagen, met steeds meer kiezeltjes in de schoen, tot niemand er nog om heen kan.

De nieuwe stemmen zullen opkomen voor wat echt belangrijk is in het leven. In de plaats van steeds beter, sneller en efficiënter, zullen zij gaan voor trager, kwaliteitsvoller en kleiner. Lawaai zal plaats maken voor stilte.

En stilte zal ervoor zorgen dat we weer naar elkaar luisteren en op zoek gaan naar raakpunten in plaats van naar verschillen. Vanuit onze imperfectie zal verbinding ontstaan. Want vallen doen we allemaal. En we hebben elkaar nodig om weer op te staan. Altijd opnieuw. Ook dat is waar Rerum Novarum voor staat.

De verandering van tijdperk begint vandaag.

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!