Rerum Novarum 2021
Toespraak - Marc Leemans,

Rerum Novarum 2021: “Het voetbalveld is omgeploegd in een aardappelveld en we moeten het spel spelen met een golfbal”

woensdag 12 mei 2021 21:58
Spread the love

 

 

Rerum Novarum. “over nieuwe dingen”. Ik zie velen al denken: laat ons maar snel terugkeren naar de oude dingen. Naar gewoonten zoals handen schudden, mekaar omhelzen, een terrasje doen …  Dat komt nu hopelijk weer binnen bereik.

Maar die ‘oude dingen’ waren niet zo vanzelfsprekend of perfect. Er was bijvoorbeeld veel kritiek op de sociale zekerheid. Liberale partijen pleitten voor het uitkleden ervan. Ze gaven sterk af op de fiscaliteit en op de publieke diensten. Teveel overheidsbeslag riepen ze. Dus koos de rechtse regering Michel voor harde besparingen en voor een ongedekte taxshift en dus een zware aderlating voor onze overheid. Met bovenop een grote belastingsverlaging op de winst van bedrijven.

In die oude dingen zat ook veel kritiek op de vrijheid van onderhandelen. Op de kansen van werknemers die zich samen verenigen en collectief onderhandelen. En zo maakte die rechtse regering Michel in 2017 de oude Loonnormwet nog strakker. Nee die oude pre-Corona dingen waren niet allemaal mooi en perfect.

Een jaar geleden kwamen er stilaan andere geluiden. Vriend en vijand zien nu wel het belang in van een sterke sociale zekerheid en gezondheidszorg. En spreken waardering uit voor al dat slecht betaalde en toch essentiële personeel, van de verpleegster op intensieve tot de caissière in de supermarkt.

Men roept om een ander begrotingsbeleid dat, in plaats van kapot te besparen, juist ruimte laat voor toekomstgerichte investeringen. Men wil een betere staatsstructuur, en geen versnipperde warboel. Men erkent de noodzaak om de kwaliteit van werk en van leven te verbeteren. Dat wekt enthousiasme, en ook enig naïef geloof.

Wij zijn gelukkig met het vierjarenplan van de regering om de minima in sociale zekerheid en bijstand te verhogen. Het eerste resultaat van 10 jaar volgehouden actie, samen met de organisaties waar armen het woord nemen.

We juichen toe dat er na de jarenlange besparingen op overheidsinvesteringen eindelijk een groot investeringsplan op tafel ligt, met zwaar accent op klimaat en milieu.

We zien dat men inzet op de vergroening van onze energievoorziening omdat onze planeet snakt naar zuurstof.

Positieve keuzes van deze regering

Maar voor het overige lijkt het business as usual. Met liberale partijen, die luisteren naar de economische en financiële lobby’s.

Neem de welvaartsvastheid van de sociale uitkeringen. Gestoeld op de Wet van 2006; één van de mooiste resultaten die we met de hele beweging hebben bereikt. Herinner u de gezamenlijke betogingen die we organiseerden in Brussel en in Oostende. Dankzij die wet lag er 700 miljoen euro klaar voor hogere uitkeringen, in te vullen via sociaal overleg. Tien maand hebben de vakbonden onderhandeld. Tien maand hebben de werkgevers tegen gesparteld. Om het budget naar beneden te krijgen. En om de verhoging van de laagste uitkeringen en pensioenen te koppelen aan onderhandelingen over de loonnorm.

De zwaksten als pasmunt voor zo weinig mogelijk loonopslag. Het sociaal overleg sprong af, door de blijvende patronale blokkering, Zodat de regering na lang dralen moest overnemen. Zeven maand na de wettelijke adviesdatum van 15 september.

Beter laat dan nooit maar het laat een bittere smaak na. Het is nu allemaal rond. Gepensioneerden en invaliden krijgen al in mei hoger vakantiegeld. En in juli stijgen de minima voor werklozen, arbeidsongeschikten en gepensioneerden. En zo kwam het overleg dan voor de volgende opdracht. Het onderhandelen over de loon- en arbeidsvoorwaarden van de werknemers in de privé.

Een schier onmogelijke opdracht. De regering gaf in woord alle kansen aan het sociaal overleg. Maar zorgde niet voor een eerlijk kader. De rechtse regering Michel wijzigde in 2017, op patronale vraag, de Loonnormwet. Daardoor telt men ondertussen 12 miljard loonsubsidies en bijdrageverminderingen NIET mee in de vergelijking met de buurlanden. Men meet met een thermometer die liegt. Bovenop werd de tot dan toe indicatieve norm plots een dwingend maximum. Voor iederéén. Een politieke beslissing die de gegronde bezwaren van de vakbonden straal negeerde.

Die Loonnormwet is geen erfenis waar partijen fier mogen op zijn. Wie die gemanipuleerde wet verdedigt als “legacy” gaat lijnrecht staan tegenover de visie van het ACV en de andere vakbonden. “Alle kansen geven aan sociaal overleg”, zegt de regering. Maar dat kàn gewoon niet met deze wet. Gewone mensen verdienen meer respect. Wij verdienen een faire behandeling.

Die oneerlijke wet zorgt nu voor een schamele marge van maximum 0,4 procent. En néén, die marge is NIET goedgekeurd door de sociale partners. Die marge is puur technisch berekend door het secretariaat van de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven, met de sjoemelsoftware uit de Loonnormwet van 2017. En wegens corona bovendien zonder te beschikken over juiste cijfers. Natte vingerwerk dus.

De regering Michel heeft het voetbalveld omgeploegd in een aardappelveld en laat het spel nu spelen met een golfbal. Bij de vorming van deze regering kon die erfenis niet gewijzigd worden. Vier regeringspartijen die terecht kritiek hebben op de oneerlijke wet moesten dit slikken. Omdat ons land na het Marrakech-debacle snakte naar een regering. Maar wat politiek werd doorgeslikt blijft sociaal in de keel van vele gewone mensen steken. Omdat het onrechtvaardig en oneerlijk is.

Op zo’n zwaar gehavend speelveld kwam het sociaal overleg natuurlijk voor een mission impossible. Het liep dus vast. Natuurlijk krijgen de vakbonden alle schuld en worden ze patronaal uitgejouwd. Omdat wij, met de handen op de rug gebonden, hun spel zonder fair play niet konden uitspelen. Die loonnormwet zorgt voor veel spanningen. En zal dat binnen twee jaar, net voor politieke verkiezingen, nog meer doen. Want de loonnormwet zet welvaart en welzijn van ons en onze kinderen heel sterk onder druk.

Daarom onderzoekt het ACV juridische stappen tegen de wet en het KB dat de 0,4 procent zal vastleggen. Rechtse partijen roepen nu ook opnieuw luid dat men moet kiezen voor meer netto en voor minder bruto. Houden ze ons dan echt voor dom? Pensioen, ziektegeld, dopgeld worden berekend op je brutoloon. En de bijdragen bovenop je netto dienen voor de financiering daarvan. En ook voor die van de zorg: ziekenhuizen, terugbetaling van dokters en medicijnen, …

En onze belasting gaat naar onderwijs, openbaar vervoer, wegeninfrastructuur, bibliotheken, zwembaden, sportterreinen, … Kiezen voor meer netto en minder bruto is kiezen voor rijken. Die alles zelf kunnen betalen en dikwijls nog op de rug van de gemeenschap en de hardwerkende werknemer en zelfstandige. Die ‘ieder voor zich waanzin’ moet stoppen. Die maakt onze samenleving kapot.

We zien dat het debat op gang komt over de sanering van de begroting. De coronacrisis deed, met de sociale maatregelen en het investeringsplan, de schuldenberg aangroeien. Komen onze  sociale zekerheid en publieke diensten dan opnieuw in het vizier?

De coronacrisis leert ons hoe belangrijk onze sociale zekerheid is. Maar ook hoeveel werk er nog aan de winkel is. We konden veel mensen helpen. Maar velen, in allerlei precaire statuten, van interimairs, freelancers over platformwerkers tot flexijobbers vielen door het net of kwamen op armoedige uitkeringen.

Wie een correcte bescherming wil, moet zorgen voor de financiering van de sociale zekerheid. En dat staat niet los van de globale financiering van de overheid. We zijn blij dat men de opbrengst van de effectentaks besteedt aan de gezondheidszorg. Zo moet er 360 miljoen minder komen vanuit de bijdragen op de lonen. Maar dat is lang niet voldoende.

We hebben een grondige hervorming van ons belastingstelsel nodig. Om het rechtvaardiger te maken. We herinneren ons goed hoe de vermogende elite in 2013 het kruisvuur opende op de regering Di Rupo toen die eindelijk de vinger uitstak naar enkele kleine privileges van de rijken. Communistisch, begon men die regering in koor te noemen. Wat moeten die elites nu denken van wat in het mondiale centrum van het kapitalisme gebeurt? Joe Biden die de belasting op bedrijfswinsten met 7 procent verhoogt.

Voortaan belast de VS de vermogenswinsten voor de rijkere gezinnen volgens het ACV-principe “een euro is een euro”. Aan de gewone tarieven; in een aantal staten tot zelfs boven de 50 procent. Bij ons is dat nog steeds ZERO procent. Géén ander westers ontwikkeld land heeft zo’n paradijs voor mensen die slapend rijk worden. Respect voor werknemers gaat ook daar over. Hoe leg je uit dat iemand met een laag loon van een opslag van 100 euro slechts 18 euro overhoudt. Terwijl men 1 miljard euro vermogenswinst kan uitkeren zonder enige belasting, zonder enige bijdrage aan de samenleving.

Werknemers krijgen nooit iets in de schoot geworpen. We mogen ’s nachts dromen over een nieuwe wereld na corona, waarin iedereen het licht ziet. Maar laat ons er overdag vooral hard aan werken. Als ACV. Met de ganse beweging met 100 jaar geschiedenis in de rug, en met intussen ook wat meer rugwind dan we de voorbije jaren hadden. En dit samen met alle gelijkgezinde medestanders.

Voor Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap.

Voor Eerlijkheid, Rechtvaardigheid en Solidariteit.

Voor oude waarden in nieuwe vormen.

 

Marc Leemans, Voorzitter ACV

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!