Foto: Karina Brys
Ann Maes

Stevenen we af op een nieuwe lockdown?

Ondanks de recente maatregelen van de federale en Brusselse regering is de situatie in België weinig geruststellend. Aan het huidig ritme bereikt ons land binnen elf dagen het peil dat Israël had bij het begin van zijn lockdown en aan dat tempo zal de stad Brussel binnen de week het huidig peil van Madrid bereikt hebben. Het worden beslissende dagen en weken.

vrijdag 9 oktober 2020 12:23
Spread the love

 

Eind september kon het surrealisme in ons land niet op. Ondanks alarmerende cijfers kondigde de toenmalige regering versoepelingen aan. Celeval leek wel het orkest van de Titanic met Lieven Annemans als gastdirigent.

Met het virus valt echter niet te spotten. De realiteit drong zich snel op en snoerde de coronanegationisten de mond. Het aantal besmettingen schoot pijlsnel de hoogte in, de ziekenhuizen begonnen vol te lopen en de artsen dreigden de toevloed aan patiënten niet meer aan te kunnen.

Met het virus valt niet te spotten. De realiteit drong zich snel op en snoerde de coronanegationisten de mond.

Er moest iets gebeuren en wel dringend. Daarom schakelden de nieuwe federale regering en de Brusselse regering een versnelling hoger en kondigden ze strengere maatregelen aan.

De ernst van de situatie

De ernst van de situatie in ons land wordt duidelijk als we die vergelijken met andere landen. Een goede indicator voor zo’n vergelijking is het totaal aantal besmettingen van de laatste 14 dagen per 100.000 inwoners.[1] In Europa kleurt een land rood vanaf 120.

Gevallen per 100.000 laatste 14 dagen.

Op de tabel zie je dat België in het koppeleton zit van de landen in de gevarenzone. In Israël ging heel het land in lockdown vanaf 18 september, voorlopig voor drie weken. Scholen zijn gesloten en enkel in de essentiële sectoren mogen mensen gaan werken.

Enkele dagen later werden in Madrid bijna 1 miljoen inwoners in lockdown geplaatst. In vooral armere wijken van de stad zijn enkel nog essentiële verplaatsingen toegelaten: om te gaan werken, om naar school te gaan, of om voor een oudere te zorgen. Het hooggerechtshof heeft de gedeeltelijke lockdown ondertussen afgewezen.

In Ierland, dat het in vergelijking met België veel beter doet, drongen de artsen in de nationale adviesraad enkele dagen geleden aan op een totale lockdown.

In Tsjechië werd vanaf 5 oktober voor een maand de noodtoestand afgekondigd. Net zoals in België komen de ziekenhuizen er onder druk te staan. Bij evenementen binnen zijn nog maximaal 10 personen toegelaten, bij evenementen buiten 20 personen. Secundaire scholen met een hoge besmettingsgraad zijn gesloten. Hier houdt men er rekening mee dat er binnenkort een lockdown kan uitgeroepen worden voor bepaalde sectoren en/of regio’s.

In Ierland, dat het in vergelijking met België veel beter doet, drongen de artsen in de nationale adviesraad enkele dagen geleden aan op een totale lockdown (niveau 5). In plaats daarvan kwamen er strenge maatregelen. Restaurants zijn gesloten en de verplaatsing buitenshuis is beperkt tot enkele kilometers. Er zijn checkpoints over het hele land om dat te controleren.

De slechtste van de klas

Tot op heden was het coronabeleid van ons land ronduit lamentabel. Volgens een recent rapport van The Economist Intelligence Unit scoren we van alle landen het slechtst, hierin gevolgd door Italië, Spanje en het Verenigd Koninkrijk.[2]

Er zijn verschillende redenen waarom onze cijfers zo slecht zijn. We hebben rijkelijk laat gereageerd op de aankomende pandemie. Toeristen uit het buitenland werden niet gescreend. Het systeem van testen kwam zeer traag op gang en de contactopsporing staat nog steeds niet op punt. De woonzorgcentra lagen aanvankelijk niet in de focus van de corona-aanpak met noodlottige sterftecijfers als gevolg.

Het politiek leiderschap ontbrak nagenoeg volledig. Daardoor was en is er weinig vertrouwen in het coronabeleid, wat leidt tot laksheid en coronamoeheid bij de bevolking.

We hebben de curve ook nooit helemaal naar beneden willen halen. We moesten zo snel mogelijk weer naar ‘het normale’. Zo zakte het aantal dagelijkse besmettingen per miljoen inwoners nooit onder de 100. In Duitsland was dat 58 en in Finland 14.[3] Mede als gevolg van de chaotische staatstructuur – 9 ministers van gezondheidszorg – was de communicatie van de overheid onduidelijk en verwarrend. Het politiek leiderschap ontbrak nagenoeg volledig. Daardoor was en is er weinig vertrouwen in het coronabeleid, wat leidt tot laksheid en coronamoeheid bij de bevolking. In plaats van verstrengingen kwamen er eind augustus dan versoepelingen.

Ten slotte zijn er de scholen en de universiteiten. De overheid had beslist om code oranje op te starten vanaf 50 coronabesmettingen per 100.000 inwoners in de laatste veertien dagen.[4] Ondertussen zitten we daar in de meeste gemeenten ver boven. In Brussel bijvoorbeeld bedraagt het cijfer 538, in Louvain-la-Neuve 441, in Gent 404, in Antwerpen 391 en in Leuven 101. Dat is twee tot meer dan tien maal de drempelwaarde. Toch is er van code oranje nog steeds geen sprake.[5] Er is lang gedacht en gezegd dat onze scholieren of studenten geen bron van verspreiding zouden zijn. Joris Meys, statisticus van UGent, toont overtuigend aan dat dit volstrekt onwaar is. Op de grafiek zie je duidelijk hoe het aantal besmettingen zowel bij de scholieren als de studenten uit het hoger onderwijs sterk begint toe te nemen twee weken na de opening van de schooldeuren. Naderhand zie je dan die toename opschuiven bij de oudere generaties.

Gevallen per 100.000 mensen per leeftijdsgroep. Bron: Twitter @JorisMeys

Weinig geruststellende evolutie

De nieuwe, strengere maatregelen van de federale en Brusselse regering komen meer dan op tijd, maar of die voldoende zullen zijn om het tij te keren en een nieuwe (lokale) lockdown te kunnen vermijden is lang niet zeker. Kersvers minister Vandenbroucke wil alles doen om een nieuwe lockdown te vermijden, maar hij sluit die niet uit: “Het virus circuleert te veel. Als de dijk breekt, dan is de ramp totaal. Dan valt het sociale leven onvermijdelijk helemaal stil. Dan gaan de bedrijven stilvallen, dan gaan de scholen dicht.”

De huidige evolutie in België is in elk geval weinig geruststellend. Een dijkbreuk kan er snel komen. Op dit moment is in de ziekenhuizen al 87 procent van de covidbedden bezet en ondertussen verdubbelt het aantal vastgestelde besmettingen om de 10 à 11 dagen. Aan dit ritme bereikt ons land binnen elf dagen het peil dat Israël had bij het begin van zijn lockdown. Aan dat tempo zal de stad Brussel binnen de week het huidig peil van Madrid bereikt hebben. Voor de stad Antwerpen is dat binnen tien dagen. We weten dat de effecten van de recente maatregelen minstens twaalf dagen op zich laten wachten.

“Indien we er met de huidige maatregelen niet in slagen binnen de komende tien tot twaalf dagen de epidemie te laten afnemen, er ons slechts één mogelijkheid meer rest: een lockdown.”

Bovendien spelen de omstandigheden in ons nadeel. De koude komt eraan waardoor ramen en deuren dichtgaan en het virus meer kans krijgt om zich te nestelen. Tevens heeft men vastgesteld dat mensen die zelf griep hebben het coronavirus tweemaal zo snel verspreiden als anderen. De eerste coronagolf gebeurde buiten het griepseizoen. Nu zullen we af te rekenen hebben met de combinatie van COVID-19 en de komst van de griep. Dat zal een bijzonder zware uitdaging vormen voor ons gezondheidssysteem. Marc Van Ranst windt er geen doekjes rond: “Indien we er met de huidige maatregelen niet in slagen binnen de komende tien tot twaalf dagen de epidemie te laten afnemen, rest er ons slechts één mogelijkheid meer: een lockdown.”

Voorbij de softe aanpak

Het grote probleem is dat men de curve veel te hoog heeft laten komen. Dat zet het gezondheidssysteem zwaar onder druk. Bovendien geraak je bij de minste nieuwe uitbraak dan in een crisis. En vooral, het duurt heel lang tegen dat je opnieuw uit de gevarenzone bent. Voor een aantal economische sectoren, vooral in de contactindustrie, is die lange duur nefast. Globaal leidt de aanslepende onzekerheid – wellicht minstens tot volgende zomer als er een vaccin is voor iedereen – tot minder investeringen en minder consumptie. Dat is sowieso al rampzalig voor de economie. Een nieuwe lockdown, zelfs al is die gedeeltelijk, zou een ware uppercut zijn voor de economie.

De enige landen die dit jaar een positieve economische groei zullen vertonen opteerden voor snelle en drastische maatregelen om het virus plat te krijgen.

De enige landen die dit jaar een positieve economische groei zullen vertonen zijn voor zover gekend China, Taiwan en Vietnam. Deze landen opteerden voor snelle en drastische maatregelen om het virus plat te krijgen. Ze kozen met andere woorden voor de korte pijn. Daardoor hebben ze vooreerst een heel laag aantal coronaslachtoffers. Per miljoen inwoners heeft Taiwan 0,3 coronadoden, Vietnam 0,4 en China 3,3. In België is dat 882.[6] Naast deze uitstekende score op gezondheidsvlak kon hun economie zich ook vrij snel herpakken.

We kunnen de aanpak in die landen onmogelijk kopiëren, daarvoor zijn de omstandigheden te verschillend. Maar we kunnen er wel van leren. Willen we de langgerekte onzekerheid achter ons laten en erger, een tweede lockdown vermijden, dan zullen we wellicht een tandje moeten bijsteken. Hoe eerder hoe liever.

 

Notes:

[1] Bronnen: ECDC Europa; VOA news; Coronatracker.

[2] België scoort 2,11 op 5, voor Nieuw Zeeland (beste score) is dat 3,67, voor Duitsland en Oostenrijk 3,56. Criteria zijn: aantal testen, sterftecijfer (oversterfte) en verstrekking van gezondheidszorg voor niet-Covid-patiënten. Daarnaast worden bestaande risicofactoren mee in rekening gebracht: aantal mensen met overgewicht, aantal 65-plussers en aantal internationale aankomsten.

[3] Bron: Worldometers.

[4] De Risk Assessment Group (RAG) houdt ook rekening met andere factoren, o.a. of die besmettingen bijvoorbeeld meer bij ouderen dan bij jongeren liggen.

[5] Gelukkig hebben enkele universiteiten, zeer tegen de zin van de minister van Onderwijs zelf besloten om in code oranje te starten.

[6] Bron: Worldometers.

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!