Foto: Han Soete
Opinie - Siebren Nachtergaele, Tine Vanthuyne, Griet Verschelden

Erkenning van de maatschappelijke waarde van cultuur is broodnodig

Er wordt in het (sociaal)cultureel werk op teveel fronten tegelijk én teveel bespaard. In de kersverse Beleidsnota Cultuur 2019-2024 krijgt een groot deel van de sector opnieuw besparingen opgelegd, met als uitschieter de zeer drastische inkrimping van projectsubsidies in het Kunstendecreet met liefst 60 procent. Dit resoneert onder meer met de grote besparingsoperatie bij het steunpunt SAM (Steunpunt Mens en Maatschappij) en met de besparingen in het sociaal cultureel volwassenenwerk en het jeugdwerk. Deze kaalslag in cultuur, maar ook in het brede sociaal werkveld, baart ons vanuit de opleidingen sociaal(-cultureel) werk zorgen.

donderdag 21 november 2019 15:34
Spread the love

Culturele praktijken zijn van onschatbare waarde voor de samenleving. Een navenante subsidiëring is dan ook broodnodig. Culturele praktijken zijn essentieel voor betekenisgeving in de verhouding tussen onze persoonlijke positie of belevingswereld en de ruimere samenleving. Ze zijn onontbeerlijk voor identiteits- en gemeenschapsvorming, maar houden ook een spiegel voor en stellen ideeën of perspectieven in vraag.

Investeer in innovatieve culturele praktijken als ‘culturele broedplaatsen’

De Beleidsnota Cultuur benadrukt het belang van duurzame culturele instellingen. Maar culturele instellingen kunnen alleen duurzaam functioneren als ‘vuurtorens’ als er voldoende én verschillende schepen in de zee varen. Het is belangrijk dat er ook ruimte is voor kleinere schepen, en voor onderzoeks- en ontwikkelingstijd van innoverende initiatieven.

Vele intussen gevestigde spelers groeiden uit kleinschalige ‘culturele broedplaatsen’ in de marge. Uit deze vernieuwende praktijken zijn gevestigde culturele instellingen voortgekomen, zoals het Kaaitheater of Campo. Voldoende licht werpen op en brandstof geven aan deze culturele broedplaatsen is noodzakelijk voor het consolideren van de diversiteit aan cultuur in de samenleving.

Projectsubsidies zijn voor startende kunstenaars en collectieven van vitaal belang, maar ook voor gevestigde makers die zoeken naar nieuwe richtingen en ingangen. Projectsubsidies bieden ruimte om te experimenteren en te vernieuwen, en maken een groot stuk uit van de cultuurproductie. Enkel hierdoor kunnen we een divers en rijk cultureel leven realiseren.

Wanneer cultuur door de subsidiërende overheid wordt verengd tot een welbepaald Vlaams-nationalistisch cultuurpolitiek project met een afgebakende omschrijving van cultuur, is er geen ruimte meer voor dynamiek, experiment of vernieuwing. Het accent op (een bepaalde invulling van) gedeelde identiteit en volkstrots laat geen ruimte voor kritische culturele praktijken die durven ingaan tegen dominante beelden en perspectieven in de samenleving, en holt onze democratische samenleving uit.

Creëer ruimte voor experiment en (nieuwe) verbindingen

Ook zou er volgens de Beleidsnota Cultuur extra aandacht gaan naar experiment en (nieuwe) verbindingen. Dit kunnen we alleen maar aanmoedigen, zij het met enkele accentverschuivingen. Kunst en cultuur vormen immers geen hermetisch afgesloten eiland en staan niet geheel los van andere maatschappelijke domeinen of van de ruimere samenleving. Kunst reflecteert over maatschappelijke ontwikkelingen, over kwesties zoals identiteit in een veranderende samenleving en reikt sterke verhalen aan die uitdagen en verbinden. En dat verbinden situeert zich tussen culturele praktijken en burgers, maar ook tussen praktijken, organisaties en sectoren.

In het bijzonder het sociaal-cultureel volwassenwerk en de amateurkunsten, maar ook het ruime sociaal werk zijn belangrijke partners en kweekvijvers voor jonge, diverse talenten en innovatieve praktijken. Net die crossover-verbindingen creëren interessante opportuniteiten. De solidariteit tussen deze praktijken is groot en verdient evenwaardige erkenning en ondersteuning door de overheid.

Culturele praktijken genereren artistieke en maatschappelijke (meer)waarde

Het belang van kunst en cultuur voor de samenleving staat in deze tijden van besparing op scherp. Culturele praktijken ontroeren, ontregelen en verbinden. Bovenal geven ze betekenis, voor ons als persoon, maar ook in de deelbaarheid met anderen.

Als opleidingen sociaal werk leiden we sociaal werkers op omdat we geloven in de maatschappelijke rol en betekenis van culturele en andere sociaal-werkpraktijken in de samenleving. We leiden studenten op tot kritisch-reflexieve professionals die vanuit de noodzaak aan collectieve verbeelding en betekenisgeving, co-creatieve processen opzetten met burgers, kunstenaars, cultuurwerkers, praktijken en organisaties, ook overheen grenzen van sectoren.

Voldoende ondersteuning en stimuleringskansen zijn noodzakelijk om de toekomst van culturele en sociale praktijken te garanderen. Dit kan niet zonder de vereiste financiële investering in deze innovatieve, culturele broedplaatsen en vuurtorens van morgen.

Pleidooi voor een breed menswaardig cultureel én sociaal beleid

Dit is een pleidooi voor een meer doordacht, menswaardig cultureel én sociaal beleid vanuit de broodnodige erkenning van de maatschappelijke waarde van culturele praktijken. Het is ook een pleidooi voor solidariteit tussen en voor alle sociaal werkpraktijken die geraakt worden door de besparingen van de Vlaamse Regering. De kaalslag in het brede terrein van sociaal werkpraktijken vormt de basis waarop solidariteit kan gebouwd worden. Alleen samen kunnen we inzetten op sterk sociaal werk waarbij iedereen, en ook mensen in precaire situaties, tot zijn recht kan komen.

 

Siebren Nachtergaele, Tine Vanthuyne en Griet Verschelden doen onderzoek aan HOGENT naar de impact van participatieve kunstpraktijken, en ruimer naar de maatschappelijke waarde en collectieve betekenisgeving(en) van kunst en cultuur.

 

Ondertekenaars (Dit is een momentopname, er komen nog steeds ondertekenaars bij. De meest actuele lijst is te vinden via de website van HOGENT):

Siebren Nachtergaele,

Tine Vanthuyne,

Griet Verschelden,

Carmen Leenknecht,

Dieter Gryp,

An Lescrauwaet,

Peer van der Kreeft,

Anika Depraetere,

Didier Reynaert,

Nadine De Stercke,

Inge De Waele,

Fouad El Graibi,

Anke Hintjens,

Luc De Droogh,

Ann De Brouwer,

Annick Verstraete,

Caroline Vandekinderen,

Beatrice Zeltner,

Greet De Brauwere,

Eymard Rommens,

Sven De Visscher,

Freya Ponteur,

An Vergison,

Umit Karanfil,

Pascal Tutteleers,

Chris Van Kerckhove,

Tijs Van Steenberghe,

Margot Gavel,

Geertrui Van Vlem,

Inge Vanroose,

Greet De Brauwere,

Rachid Zaïmi,

Nicole Vanhoucke,

Ann Brabandt,

Femke Dewulf,

Eva Vens,

Ann De Wilde,

Joris Van Poucke,

David Van Bunder,

Ann Bens,

Astrid Claus (opleiding sociaal werk HOGENT),

Veerle De Schrijver (opleiding sociaal werk Arteveldehogeschool),

Elke Plovie (opleiding sociaal werk UCLL),

Laura Van Beveren (cultuur en educatie UGENT),

Hans Grymonprez (opleiding sociaal werk AP Hogeschool/ HOGENT),

Liesbeth Naessens (opleiding sociaal werk Odisee Hogeschool),

Michel Thirion (opleiding sociaal werk AP Hogechool),

Pascal Debruyne (kenniscentrum gezinswetenschappen / Odisee Hogeschool),

An De Bisschop (docent kunstagogiek en – didactiek HOGENT), Simon Allemeersch (sociaal werk en sociale pedagogiek UGENT),

Tom Vermeylen (opleiding sociaal werk KdG Hogeschool),

Ann Decorte (opleiding sociaal werk HOWEST),

Bart Van Bouchaute (opleiding sociaal werk Arteveldehogeschool),

Steve Van Roy (opleiding sociaal werk KdG Hogeschool),

Griet Van Herck (opleiding sociaal werk Arteveldehogeschool),

Stijn Rottiers (opleiding sociaal werk Arteveldehogeschool / UCLL),

Mieke Schrooten (opleiding sociaal werk Odisee),

Koen Hermans (sociaal werk KU Leuven),

Ward Dumoulin (opleiding sociaal werk HOWEST),

Andy De Brabander (opleiding sociaal werk HOWEST),

Ann De Weerdt (opleiding sociaal werk KdG Hogeschool),

Reyhan Görgöz (opleiding sociaal werk Arteveldehogeschool),

Griet Roets (sociaal werk en sociale pedagogiek UGENT),

Joke Vandenabeele (pedagogische wetenschappen KU Leuven),

Jan Naert (opleiding pedagogiek van het jonge kind Arteveldehogeschool),

Heidi Degerickx (sociaal werk en sociale pedagogiek UGENT),

Peter Raeymaeckers (sociaal werk UAntwerpen),

Evelyne Meylemans (sociaal werk en sociale pedagogiek UGENT),

Sara Coemans (pedagogische wetenschappen KU Leuven),

Filip Coussée (sociaal werk en sociale pedagogiek UGENT),

Lieze Berkvens (opleiding sociaal werk AP Hogeschool),

Liesbet Vreys (opleiding sociaal werk KdG Hogeschool),

Ann Masson (opleiding sociaal werk AP Hogeschool),

Elke De Winter (opleiding sociaal werk KdG Hogeschool),

Denoix Kerger (opleiding sociaal werk Arteveldehogeschool),

Christine Dierckx (opleiding sociaal werk Arteveldehogeschool),

Wendy Eerdekens (opleiding sociaal werk Arteveldehogeschool),

Sven Svensson (opleiding sociaal werk AP Hogeschool),

Elly Van Eeghem (artistiek docent autonome vormgeving HOGENT),

Myriam Koning (opleiding sociaal werk AP Hogeschool),

Pieter Verstraete (pedagogische wetenschappen KU Leuven),

Kaat Van Acker (opleiding sociaal werk Odisee),

Kathy Vlieghe (sociaal werk en sociale pedagogiek UGENT),

Melissa Dierckx (sociaal werk en sociale pedagogiek UGENT),

Christien Broeckmans (opleiding sociaal werk Thomas More),

Jo Lefevere (opleiding sociaal werk Arteveldehogeschool),

Jenny Louise Van der Aa (opleiding sociaal werk Thomas More / KU Leuven),

Leen Van der Vorst (expertisecentrum sociale innovatie Hogeschool VIVES),

Hanne Dewinter (sociaal werk en sociale pedagogiek UGENT),

Bieke Dierckx (opleiding sociaal werk Thomas More),

Philippe Bocklandt (onlinehulp Arteveldehogeschool),

Kristine Neyens (opleiding sociaal werk Odisee),

Myriam Deroo (opleiding sociaal werk HOWEST),

Amber De Clerck (cultuur en educatie UGENT),

Chris Mestdagh (opleiding sociaal werk HOWEST),

Véronique Garcia Alonso (opleiding sociaal werk Thomas More),

Sarah van Hoof (opleiding sociaal werk AP Hogeschool),

Tineke Schiettecat (sociaal werk en sociale pedagogiek UGENT / orthopedagogiek HOGENT),

Marleen Janssens (opleiding sociaal werk Thomas More),

Joyce Leysen (pedagogische wetenschappen KU Leuven),

Hilde Liessens (opleiding sociaal werk Arteveldehogeschool),

Inge Platteeuw (opleiding sociaal werk HOWEST),

Hilde Maelstaf (opleiding sociaal werk AP Hogeschool),

Katrien Boone (opleiding sociaal werk HOWEST),

Joeri Colson (opleiding sociaal werk Odisee),

Anniek Vandecasteele (opleiding sociaal werk Arteveldehogeschool),

Danny Année (opleiding sociaal werk HOWEST),

Floor Verhaeghe (sociaal werk en sociale pedagogiek UGENT),

Steven Degraeve (opleiding sociaal werk Erasmushogeschool Brussel),

Jessy Le Roy (opleiding sociaal werk Erasmushogeschool Brussel),

Lucy De Meyst (opleiding sociaal werk Erasmushogeschool Brussel),

Veerle Van Gijsegem (opleiding sociaal werk Erasmushogeschool Brussel),

Frederik Willemarck (opleiding sociaal werk Erasmushogeschool Brussel),

Elfie Van Ransbeeck (opleiding sociaal werk Erasmushogeschool Brussel),

Benoit De Wael (opleiding sociaal werk Erasmushogeschool Brussel),

An Piessens (pedagogiek van het jonge kind KdG Hogeschool),

Evelien Defossez (opleiding sociaal werk HOWEST),

Helene Cappelle (opleiding sociaal werk hogeschool VIVES),

Helena Calleeuw (opleiding sociaal werk hogeschool VIVES),

Stefan Ramaekers (pedagogische wetenschappen KU Leuven),

Daniël Janssens (opleiding sociaal werk Thomas More),

Eric Devos (opleiding sociaal werk KdG Hogeschool),

Liesbeth De Winter (opleiding sociaal werk hogeschool VIVES),

Bart Vanhoenacker (opleiding sociaal werk hogeschool VIVES),

Liselotte Oyen (opleiding sociaal werk hogeschool VIVES),

Veerle Van Gestel (opleiding sociaal werk KdG Hogeschool),

Jonathan Lambaerts (opleiding sociaal werk Thomas More),

Ann Ryckaert (opleiding sociaal werk Arteveldehogeschool),

Christl Willems (opleiding sociaal werk Arteveldehogeschool),

Luc Wilms (opleiding sociaal werk Thomas More),

Wim Verzelen (sociaal cultureel werk & canon sociaal werk),

Gunter Gehre (opleiding sociaal werk UCLL),

Sofie Spelmans (opleiding sociaal werk Thomas More),

Frank Meys (opleiding sociaal werk Odisee),

Barbara Verdonck (opleiding sociaal werk hogeschool VIVES),

Jan Claeys (opleiding sociaal werk Odysee),

Ward Govaerts (opleiding sociaal werk KdG Hogeschool),

Henk Vandaele (opleiding sociaal werk hogeschool VIVES),

Veerle Declerck (opleiding sociaal werk Hogeschool PXL),

Filip Giraldo (opleiding sociaal werk Hogeschool PXL).

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!