Omer Mommaerts, Jef Mariën, Anne D’Hooghe
Een interview met een basismilitant
Nooit kreeg het ACW meer aandacht in de nationale media dan de laatste maanden. Meestal blijft die aandacht beperkt tot de vieringen en speeches rond Rerum Novarum. Maar het voorbije jaar was dit helemaal anders. Alleen hadden we ons die aandacht wel helemaal anders gewenst. “ Houding ACW moreel onverantwoord”, “ACW drijft graaicultuur ten top”, “Ongeziene zelfbediening van ACW”, “Dansen op het ACW-graf”, enz”. Hoe het ACW zich daarbij voelde, mochten af en toe Francine Swiggers, de financiële topvrouw van het ACW in Dexia, en Patrick Develtere, algemeen voorzitter van het ACW, komen uitleggen. Wij met Beweging vroegen ons echter af hoe een geëngageerde ACW-vrijwilliger met een meer dan respectabele staat van dienst, zich de voorbije jaren bij al deze ‘aandacht’ heeft gevoeld.
Daarom trokken wij naar Willy Verbeek. Willy is wat je zou kunnen noemen het prototype van de actieve vrijwilliger in de brede christelijke arbeidersbeweging. Uiteraard is Willy lid van ACV en CM. Willy werkt bij Belgacom en is daar actief als militant van ACV-Transcom. In Herent is hij lid van de KWB en voorzitter van het plaatselijke ACW en als dusdanig ook lid van het Verbondsbestuur van ACW-Leuven. En als er nog tijd overblijft, pikt Willy een bijeenkomst mee van de werkgroep diversiteit van ACW Leuven of van de ACyberVakbond van ACV-Leuven. Onlangs ondertekende Willy ook de Open Brief van Beweging aan Patrick Develtere.
Critici willen vooral het sociale middenveld treffen
Beweging: Hoe heb jij je bij al die aandacht voor het ACW de voorbije periode gevoeld, Willy?
Willy: Om het simpel te zeggen: slecht tot heel slecht. Maar anderzijds ook wel een beetje verscheurd.
Beweging: Hoezo verscheurd?
Willy: Ja, maar toch eerst een heel rot gevoel. Uiteindelijk wordt hier een organisatie aangevallen waar je jezelf helemaal mee verbonden voelt en waar je reeds vele jaren een groot deel van je vrije tijd hebt aan besteed als vrijwilliger. Het kan toch niet zijn dat een dergelijke organisatie zich in het recente verleden heeft gedragen als een halve misdadiger als je sommige critici mag geloven. Tenzij het hier om een organisatie zou gaan die niet dezelfde is als diegene waarin ik geëngageerd ben. En daar begint de verscheurdheid. Want het ACW dat nu zo in de vuurlijn ligt is dezelfde organisatie als diegene waarin ik geëngageerd ben. Maar die organisatie is een heel groot huis, zoals dat heet, met heel veel kamers en de talrijke organisaties die er deel van uitmaken zijn op vele terreinen actief . Een van die terreinen zijn de coöperatieve activiteiten van Groep ARCO die met haar kapitaal tot voor kort één van de belangrijkste aandeelhouders was van de Dexia Holding. De harde kritiek op het ACW betreft het optreden van ARCO in de Dexia Holding. Maar in die kritiek wordt geen onderscheid gemaakt tussen ARCO en alle andere aspecten van de werking van het ACW. Tenzij dat natuurlijk juist de bedoeling zou zijn.
Beweging: Hoe bedoel je?
Willy: In tegenstelling tot de indruk die je de laatste tijd zou kunnen krijgen, is ARCO slechts een onderdeel van het ACW. Vanuit de visie en doelstellingen van het ACW, het werken aan een rechtvaardige en solidaire samenleving, is ARCO zeker niet het belangrijkste onderdeel van het ACW. Om zijn doelstellingen te realiseren, rekent het ACW op de eerste plaats op zijn deelorganisaties zoals het ACV, de CM, KAV,KWB, KAJ, OKRA, Ziekenzorg, enz. Het zijn deze organisaties die ijveren voor een sterke sociale zekerheid waarin solidariteit op de eerste plaats komt. Ze ijveren voor de versterking van het wettelijk pensioen tegen alle privatiseringstendensen in. Ze pleiten voor een rechtvaardige fiscaliteit via strijd tegen alle fiscale fraude. Ze komen op voor een echte progressieve inkomstenbelasting en het opheffen van het bankgeheim dat een vermogensbelasting moet mogelijk maken. Ze eisen een regeringsbeleid dat eerder nieuwe inkomsten gaat zoeken ( o.a. via een rechtvaardige fiscaliteit) in plaats van een streng besparingsbeleid dat op de eerste plaats de zwaksten in de samenleving treft, enz. Die organisaties steunen hierbij op de eerste plaats op tienduizenden vrijwilligers en militanten die op ontelbare momenten evenveel ontmoetingskansen creëren voor honderdduizenden mensen en zo ingaan tegen de steeds verder oprukkende individualisering in onze samenleving. Als naar aanleiding van de ARCO-affaire het ACW wordt aangemaand om een toontje lager te zingen in zijn campagnes voor een rechtvaardige fiscaliteit, dan besef je de echte kern van de kritiek op het ACW. En vermits het ACW, met al zijn deelorganisaties, een van de grootste spelers is op het sociale middenveld treft men meteen dat ganse sociale middenveld en de doelstellingen die het nastreeft.
Over welke graaicultuur gaat het?
Beweging: Maar wat doe je dan met de kritiek dat het ACW goed voor zichzelf heeft gezorgd door de staatswaarborg voor zijn coöperanten en het verder aanhouden van de winstbewijzen bij Belfius?
Willy: Wat wil dat zeggen ‘goed voor zichzelf gezorgd’? Ten eerste geldt die staatswaarborg niet voor het ACW als organisatie noch voor zijn deelorganisaties zoals het ACV. Die staatswaarborg geldt enkel voor de individuele coöperanten die daarmee gelijkgesteld worden met de houders van een gewoon spaarboekje. Als ik het allemaal goed begrepen heb, is daar een akkoord over met de regering. En ik heb natuurlijk ook wel gelezen dat de Europese Commissie vragen heeft bij dit akkoord. We zullen wel zien wat daar van komt. Wat ik echter wel zeker weet is dat je een Arco-coöperant in het beste geval een veredelde spaarder kan noemen, maar zeker geen gewone aandeelhouder. In tegenstelling tot een gewoon aandeel, waarvan de waarde kan stijgen en dalen op de beurs, ligt de prijs van een coöperatief aandeel vast en je kan het ook niet zomaar op ieder moment kopen of verkopen. Speculeren met een coöperatief aandeel is dus feitelijk onmogelijk. Wel geeft het recht op een dividend dat echter maximaal 6 procent mag bedragen. In het geval van Arco kan een aandeel maximum zo’n 1.750 euro bedragen vermeerderd met de jaarlijkse dividenden. Ik las onlangs in De Standaard dat er op dit ogenblik zo’n 780.000 Arco-coöperanten met een gemiddeld aandeel van 1.860 euro zijn. In hoofde van de individuele coöperant kan je dat moeilijk een groot beleggingskapitaal noemen. Wat ik daarover hoor en ook wat mezelf betreft is dat coöperatief aandeel eerder een soort extra appeltje voor de dorst dat iets meer opbracht dan een gewoon spaarboekje. En neem van mij aan dat het overgrote deel van de coöperanten zich nooit bewust is geweest van het feit dat hun coöperatief aandeel sinds 2001met de inbreng van Bacob in Dexia eigenlijk een Dexia-aandeel is geworden. Als je van mening bent dat door die staatswaarborg voor zijn individuele coöperanten Arco enkel de lusten wil plukken en de lasten doorschuift naar de gemeenschap, dan geldt dit eigenlijk evenzeer voor de gewone spaarders bij andere banken. Gaan we daar dan ook de staatswaarborg opheffen?
Beweging: En die winstbewijzen dan?
Willy: Als ik ook dat goed begrepen heb, want ik geef toe dat het voor een gewone mens allemaal niet zo eenvoudig is, dan is zo’n winstbewijs een gebruikelijke manier om een financiële vergoeding te geven aan iemand of een instelling voor een bepaalde dienst of prestatie. In het geval van Arco gaat het om de aanbreng van honderdduizenden coöperanten die mogelijks ook al hun financiële verrichtingen bij Dexia doen, maar ook de geldstromen die tot stand komen bij alle financiële verrichtingen van de deelorganisaties van het ACW. Het is dus zeker geen toeval dat Belfius zelf vragende partij is voor het behoud van zo’n aanbreng en graag bereid is om daar een bepaalde vergoeding voor te betalen, al dan niet onder de vorm van winstbewijzen. Daarover zijn ACW en Belfius op dit ogenblik aan het onderhandelen. Overigens worden de inkomsten uit die winstbewijzen door het ACW gebruikt voor zijn werkingskosten en voor steun aan alle mogelijke sociale projecten. Bij mijn weten is daar van individuele verrijking of graaicultuur geen sprake. Overigens is het de regel binnen de christelijke arbeidersbeweging dat de vergoedingen die personeelsleden ontvangen voor een vertegenwoordiging in opdracht van de beweging doorgestort moeten worden aan de beweging.
Terechte kritiek over de intrede van Bacob in Dexia
Beweging: Is er dan niets aan de hand met dat optreden van ARCO in de hele Dexia-affaire?
Willy: Dat beweer ik helemaal niet. Wat ik wel beweer, is dat dat optreden misbruikt wordt om het engagement van tienduizenden vrijwilligers en militanten voor een meer rechtvaardige samenleving in diskrediet te brengen. De kritiek op ARCO dient om heel het ACW in diskrediet te brengen. Dat is het verschil met onze kritiek op wat er in het verleden met ARCO is gebeurd. Onze kritiek is een interne kritiek zoals je dat van geëngageerde vrijwilligers mag en moet verwachten. Vandaag nog vergeleek ik het ACW met KV-Mechelen : Door een reeks ongelukkige beslissingen van het bestuur moest men degraderen naar derde klasse. De supporters (de basis) engageerden zich in het belang van de club en vandaag staan ze terug waar ze thuis horen: 1e klasse. We moeten als basismilitanten vandaag hetzelfde doen! Wij willen met onze kritiek juist het ACW versterken in zijn doelstellingen door er op te wijzen dat het oorspronkelijke coöperatieve ideaal niet te verzoenen is met het opgeven van zijn eigen coöperatieve spaarbank door aandeelhouder te worden van een grote systeembank die volop deelneemt aan het kapitalistische spel van de financiële markten. En neem van mij aan dat de kritiek die nu bijna dagelijks in de media over het ACW wordt uitgestort helemaal niet de bedoeling heeft om dat ACW te versterken.
Beweging: Maar waarom werd die interne kritiek dan niet vroeger geformuleerd?
Willy: Volgens oudere vrijwilligers in onze beweging is die kritiek er altijd geweest. Toen in de jaren negentig de eerste tekenen van een afbouw van de coöperatieve werking zichtbaar werden, was hierover aan de basis reeds kritiek te horen. Op het einde van de jaren negentig kwam die evolutie in een stroomversnelling die leidde tot het opdoeken van Bacob en de intrede in Dexia. Ik heb mij laten vertellen dat lang niet iedereen in de beweging daar gelukkig mee was. Ook toen was reeds de kritiek te horen dat een christelijke arbeidersbeweging niet thuishoort in een financiële groep zoals Dexia. Overigens is VDK in Oost-Vlaanderen Bacob niet gevolgd en is een zelfstandige spaarbank gebleven. Het ACW zegt nu zelf dat het in die periode en ook later ‘inschattingsfouten’ heeft gemaakt. Maar wil dat zeggen dat wanneer het Dexia-avontuur niet slecht zou zijn afgelopen er dan geen ‘inschattingsfouten’ zouden zijn gemaakt? Misschien was het ook nooit tot die ‘inschattingsfouten ‘ gekomen wanneer onze vertegenwoordigers de achterban van de beweging op een verstaanbare manier hadden geïnformeerd zodat ze met de steun van die achterban tenminste gedragen beslissingen hadden genomen. Onze kritiek is principieel: een organisatie die van de kritiek op een kapitalistische maatschappij waarin onrechtvaardigheid en ongelijkheid voortdurend toenemen een hoofddoel maakt, kan niet tegelijkertijd deelnemen aan die machten die de touwtjes van dit soort maatschappij in handen houden. Eens je dat doet, is het bijzonder moeilijk om zich buiten het spel van het streven naar een zo groot mogelijke winst te houden. Onze vertegenwoordigers mogen dan wel zeggen dat zij zich steeds bijzonder kritisch hebben opgesteld, als je vaststelt dat je met die kritische opmerkingen het geheel niet van koers kan doen veranderen, dan moet je daaruit je conclusies trekken en eruit trekken. Doe je dat niet, dan zal je natuurlijk in de ogen van sommigen medeplichtig en in ieder geval mee verantwoordelijk zijn voor het gevoerde beleid.
Intern debat nodig voor een strijdbare en politiek zelfstandige beweging
Beweging: Welke alternatieven zie je dan?
Willy: Dat is natuurlijk niet simpel en zelf ben ik allesbehalve een specialist daarin. Ik weet natuurlijk ook niet hoe in de nabije toekomst die vereffening van Arco zal aflopen. Maar ik kan mij voorstellen, of dat mag ik althans hopen, dat het ACW en zijn deeltakken niet al hun reserves in één mand, Dexia, hebben belegd. Ik ga er ook van uit dat die resterende reserves niet belegd zijn in risicovolle aandelen zoals bij Dexia maar in gewone spaarproducten of relatief veilige (overheids)obligaties. In ieder geval zou in de toekomst de beweging zijn geld niet meer mogen beleggen in aandelen tout court. De beweging zou ook kunnen overwegen om steun te verlenen aan nieuwe initiatieven voor een coöperatieve bank of een nieuwe overheidsbank zoals de ASLK vroeger. Door haar reserves daar te plaatsen en haar geldstromen via een dergelijke bank te laten verlopen is het risico op een financieel debacle in ieder geval minder groot en bovendien, in het geval van een overheidsbank, verleent ze daarmee steun aan de overheid die dat geld zeker goed kan gebruiken. Met ACW-Herent hebben wij in ieder geval al een kleine stap gezet door ons spaargeld en onze rekeningen van Dexia/Belfius over te plaatsen naar VDK (http://users.skynet.be/fa232793/actueel/1107-DVK.htm).
Beweging: Welke lessen zou jij willen trekken uit die ganse affaire?
Willy: Zoals dat soms gezegd wordt, een crisis is een uitdaging en houdt ook kansen in. En dat denk ik ook over deze crisis voor het ACW. Direct aansluitend bij het financiële karakter van deze crisis kunnen we er zeker uit leren dat een sociale beweging als het ACW met zijn coöperatief verleden en misschien ook toekomst, met zijn doelstellingen van sociale rechtvaardigheid en solidariteit, niets te zoeken heeft in de financiële wereld van het kapitalisme. Ik vind dat het ACW serieus moet nadenken hoe het zich kan terugtrekken uit deze wereld. Maar ruimer gezien kan de hele affaire ook de aanleiding vormen voor het ACW en zijn geledingen om een groot intern debat te organiseren over waar we met de beweging naar toe willen en wie daartoe onze beste bondgenoten kunnen zijn. Wat dat betreft sluit ik mij volledig aan bij de Open Brief van Beweging aan Patrick Develtere en dan vooral het laatste deel daarvan (Open brief aan Patrick Develtere) waar de vraag gesteld wordt naar onze band met de CD&V. Ik hoef maar aan de laatste weken te denken waar meerdere kopstukken van die partij en ook zogenaamde ACW-mandatarissen zich uitgesproken hebben voor een hervorming van de index terwijl het ACV gelijk welke aanpassing terecht blijft afwijzen. Hoelang willen wij die geprivilegieerde band met de CD&V nog aanhouden?
