Wie graag stripverhalen leest & in verschillende genres ervaring opdeed, is ongetwijfeld vertrouwd met de figuur van de hoogleraar, de wetenschappelijke onderzoeker. Vaker wordt deze zeer geleerde figuur, die in het echte leven ook altijd de opdracht heeft aan een universiteit te doceren aan universiteitsstudenten, benoemd als “professor”.
Dat simpele gegeven, een van de vele feiten des levens en profielen die zich voordoen in de maatschappij, en die je spelenderwijs leert kennen in de tekenverhalen, lijkt vandaag wat te zijn vergeten. Weet iedereen wat met het woord Professor wordt bedoeld?

Ik denk het niet, eerlijk gezegd. Meer en meer burgers, “mensen” die elkaar kruisen in de digitale wereld, schijnen in de verste verte niet meer te beseffen, wat het is, “een geleerde”. Dit is iemand die zeer veel weet. Meestal over een klein domein van de wetenschappen. De humane en de objectieve. In strips verschijnen wel geregeld professoren die in vele domeinen, disciplines, thuis zijn. Zoals professor Philip Mortimer, die zowel ingenieur-architect is (een objectieve wetenschap) als kenner van talen uit de antieke beschavingen zoals de Egyptische en tevens historicus, kenner van de samenlevingen en situaties uit het verleden, blijkt, een menswetenschapper dus. In het echte leven zijn zulke figuren zeer schaars. Dan gaat het eigenlijk om de Homo universalis. Dat is in feite al enkele eeuwen in realiteit een onmogelijke positie: de zeer breed geschoolde man (recent ook in theorie van het vrouwelijk geslacht) die “alles weet wat er te kennen is”.

In de echte wereld ken ik zeer weinig professoren die een beetje Homo universalis zijn of waren. Ik denk aan mijn vriend en intellectuele partner Mark Eyskens in de eerste plaats. Hij is economist, maar weet ook zeer veel over politiek, over filosofie, geschiedenis, cultuur in het algemeen (literatuur, muziek, beeldende kunsten…) en in zijn denken is hij ook een van de weinige geleerden die bevindingen uit de deeltjesfysica mee opneemt.

Een andere vriend van me, prof emeritus Frans Cerulus, is ook zo iemand. Hij is nu 95 jaar, maar werkte aan het CERN in Genève als kernfysicus (gespecialiseerd in de deeltjesfysica) en tegelijk is hij zeer onderlegd in de kennis van zowel het taoïsme en het boeddhisme als in het christelijke geloof en de ethiek (de studie van wat goed en kwaad is). De strijdbare en rechtvaardige Roger Lenaers was ook zo iemand, en ook een grote persoonlijke vriend. Hij was priester en publiceerde kritisch en vernieuwend over het christelijk geloof en de liturgie, duizenden kennen hem voorts als maker van studieboeken Latijn en Grieks, en hij putte in zijn poging het geloof te herbronnen, uit min of meer objectieve/natuur- wetenschappen, zoals de ethologie die de geest en het gedrag van de mensapen (Gorilla, Bonobo, Orang-oetan.. ) bestudeert, en uit de astronomie (de wetenschap van Heelal en sterren en planeten). Lenaers stierf helaas onlangs, ik was op de begrafenis.

Een andere universele geleerde was professor Etienne Vermeersch die aan de Universiteit van Gent was verbonden. Hij was dol op de schoonheid van bepaalde wiskundige formules, maar was vooral zeer invloedrijk in ethische kwesties en in filosofische uitdieping van kwesties als euthanasie, homoseksualiteit, seksualiteit, palliatieve zorg en ook over milieu en natuur kon hij op hoog niveau meespreken en publiceerde hij al in de jaren tachtig boeken voor het grote publiek.

Ik ben ooit heftig met prof Etienne Vermeersch in debat gegaan in een aula met duizend aanwezigen, de discussie is gefilmd en is beschikbaar op zijn website die door vrienden wordt bijgehouden. Nadien bleven wij wederzijds inspirerend in contact tot een tijdje voor zijn dood. Een van zijn opvolgers is prof Johan Braeckman die ook in zeer uiteenlopende en maatschappelijk relevante kennisvelden actief is en er standpunten over inneemt voor het grote publiek. Wij kennen elkaar als kenners en bewonderaars van leven en werk van Charles Darwin, en als amateur-veldbiologen hoewel over andere onderwerpen onze meningen en inzichten wel eens uiteen lopen.

Ja, ook ikzelf ben uitzonderlijk breed geschoold en mag dus een geleerde heten. Ik volgde zowel moderne geschiedenis als theologie en Afrikaanse antropologie aan de universiteit van Leuven. Ook in de psychologie ben ik grondig gevormd. De natuurwetenschappen of objectieve wetenschappen zijn voor mij geen onbekend terrein door mijn studiekeuze in de humaniora en als autodidact. Ik heb die brede kennis ingezet om geniale, grote geleerden als de genoemde Lenaers, Eyskens en ook Piet Nijs, filosoof, psychiater, seksuoloog en schrijver, meer bekendheid te geven bij het grote publiek en aan te moedigen, te inspireren. Daarnaast publiceerde ik over een buitengewoon grote waaier aan onderwerpen. In opiniestukken in De Standaard, in Knack, bij de denktank Liberales, bij de kritische journalisten van Apache, voor het christelijke weekblad Tertio, het monastieke blad De Kovel, in bladen over groene politiek, over natuurbeheer (jacht), en sinds ca. 16 jaar in vele honderden blogs die verschijnen via dit platform, dewereldmorgen.

Conclusie
Geloof dus als gebruiker van sociale media niet te gauw dat de “mening” van eender wie die oprispingen deelt zeer waardevol is, grote autoriteit heeft, en niet meer voor verbetering vatbaar zou zijn!

Kennis van niveau zal altijd schaars en waardevol zijn. Het wordt met de dag belangrijker de verzinsels van gefundeerde waarheid te onderscheiden. Hoe je dat doet, daar heb ik al ettelijke pagina’s aan gewijd, en daar wil ik later nog wel eens op ingaan. Van alle geleerden is overigens de Historicus het best geplaatste om waarheid in media en allerlei bronnen te onderscheiden van halve waarheden of spectaculaire onzin. Onze studie, nu Master in de moderne geschiedenis geheten, hield tientallen uren “Historische Methode” in, die erop is gericht het gezag, de geloofwaardigheid van een schrijver of spreker te bepalen.

Ga er dus maar van uit, zoals ikzelf en mijn zeer, zeer geleerde vrienden dat doen, dat er altijd mensen zijn die over een onderwerp meer weten dan jijzelf. Zeker als het een “menselijke kwestie” betreft, en geen louter technische, waarin je misschien zelf “expert” mag heten. Zoals automechaniek of taarten bakken. Hoe meer een bepaalde kwestie de Mens als centraal feit betreft, met hoe minder stelligheid knopen vallen door te hakken.
Wees dus verwonderd zoals ik, wanneer je internetgebruikers kruist die iets schrijven als, “Ik las hier iemand die universitair geleerd was en zijn licht op een kwestie liet schijnen met nadruk op zijn gezag. Dat stond mij niet aan. Ik blijf daarom liever niet in deze groep ”

Dat is wel een houding van zeer grote lichtgeraaktheid. We zouden altijd tevreden moeten zijn wanneer er een expert optreedt die ons er nog eens aan herinnert dat onze eigen standpunten nog voor verbetering vatbaar zijn. Eigenwaan en aanmatiging doen het publieke debat en de digitale media waarop het wordt gevoerd, geen goed, dat spreekt. Laten we ons digitale geestelijke huis netjes en gezond houden.

Om de beste te zijn [in iets] kan je vele wegen bewandelen. Zelfbedrog over de waarde van je kennis, hoort daar niet bij. Het mag een troost zijn, ik kan u verzekeren dat ook de slimste, de meest geleerde, intelligentste en meest naar het hogere strevende mensen evengoed vaak “strompelen” en “sukkelen”. Wij zijn en blijven ons daar zo vaak mogelijk van bewust. Onfeilbare, fantastische wezens… dat zijn altijd al de Goden geweest, de mens bereikt dat niet. Er blijft als je een goed gelukszoeker en een goede zoeker van tevredenheid en van Inzicht bent, een zoeker van Liefde en Schoonheid, echt nog genoeg over om een redelijk geslaagd en Voldoening gevend leven te maken. Dat laatste overstijgt trouwens evident de bekwaamheid van de grootste professoren. Tenslotte bezitten zelfs die geniale professoren in de meest kinderlijke strips geen toverstokje!