Goedemorgen, of goede avond, maatje uit het digitale universum. Ik ben net wakker. Heb een paar passen gezet in ons straatje, bij de esdoornbomen en terug, richting Mechelsevest, waar intussen al wel 35 jaar de Lüdenscheidsingel ligt, de ring. Waar ik in mijn tuintje een klein stukje van kan zien. Waar ik de top van de vrachtwagens en bussen zie. Meestal is het flink druk. Alsof ik de nerveuze logistiek schouw van legers in vredestijd. Alsof het publiek transport en de bevoorrading van de winkels, werven, tankstations en supermarkten, een, de, frontlinie is in vredestijd. Ik heb de rustieke kaars aangestoken. De geur en het licht van het vlammetje van de lucifer doet me terugdenken aan de sfeer in de jaren zeventig, toen ik af en toe de taak kreeg, of spontaan op me nam, om de kolenkachel aan te steken in de winter, in onze woonkamer, en als eerste wakker en beneden was.

Een oploskoffie heb ik gemaakt. Dat smaakt. En ik heb muziek uit de jeugdjaren zeventig en tachtig opgezet. Dat strookt met de dromen van de nacht en voelt goed, gezellig, thuis. Een plaatje zonder te veel ernst, Cliff Richard. The young ones, Bachelor boy, Congratulations…

Als een voorzichtige, behoedzame jonge zestiger heb ik in piyama in de tuin de tien verschillende turnoefeningen gedaan die wij in het derde leerjaar op school leerden, aan de Vandenbemptlaan in Heverlee. De onderwijzer, van wie ik mij op sommige dagen de naam nog herinner [Vandoren], leerde ons die stretchings, die hij klaarblijkelijk zelf als recruut in het leger had aangeleerd. Hij leerde ons ook staan zoals de soldaten, in “ter plaatse rust”, of “at ease” zoals de Engelsen en de Amerikanen zeggen. De houding kwam te pas bijvoorbeeld wanneer een hogere officier onverwacht binnenkwam en hij de soldaten met dat bevel gerust wil stellen, nadat de groep spontaan in de meer formele houding was gesprongen uit respect. De houding die beantwoordt aan het bevel in onze taal “geef acht!”, of “To attention!”. “Ter plaatse rust” echter, betekende dat je rechtop stond, met de voeten lichtjes uit elkaar, de armen op de rug geloof ik. Ik weet nog hoe ik nadacht over die termen. In dat jaar was ik zelf acht jaar oud. Het cijfer acht had in mijn hoofd een kastanjebruine kleur, zoals mijn haardos, die in die tijd nog weelderig, dik was.

Spiegelingen

Dat is nu wel anders, hoewel er voorlopig nog wel wat overblijft van het bruin. De ringbaard is al zeker twintig jaar wit, zilver mag ik misschien zeggen. Als ik na de oefeningen terug de woonkamer binnen stap, houd ik even de pas in, wanneer ik mijn gezicht gereflecteerd zie in het venster van de deur. Het is geen jong gelaat dat mij aankijkt, en het staat ernstig. Plooien en lichte zwellingen wijzen op de afgelegde weg. Het is wel een gezicht dat een gelouterd en veelzijdig-geciseleerd karakter lijkt te weerspiegelen. Ik kan er mee leven.

Veel zaken die ik als kind belangrijk vond, zowel in het persoonlijke leven als in de gang van zaken in de maatschappij of in de heersende aandachtspunten en gedachten van de tijd, zag ik intussen gerealiseerd. Door honderden, duizenden anderen en een klein beetje door persoonlijke bijdragen en inspanningen. Het afgelegde traject kende echter zoveel omzwervingen dat deze conclusie mij toch lichtjes verwondert. All is well that ends well – einde goed, al goed, zo leerden wij in de lagere school.

Met de gevorderde leeftijd kwam meer bezadiging, zoals dat gaat. Ik reis minder. Toen ik twintig en dertig was, draaide ik er mijn hand niet voor om, om ´s ochtends in een natuurreservaat mee de handen uit de mouwen te steken met de bijl en de riek, ‘s middags een bezoek te brengen aan een eenzaam familielid en in de avond in de thuisstad of in de hoofdstad nog inbreng te hebben in een bestuursvergadering van een ngo of een politieke partij.

Een vriend, Peter, is nu over de veertig maar reisde de laatste dagen door een vijftal landen, gebruik makend van betaalbare formules met de trein, de bus en het vliegtuig. Hij bezocht de grotten van Altamira, Spaanse stedelijke musea, een expo in Frankfurt, knoopte in Luik gesprekken aan met mannen die persoonlijk met de wagen op weg zijn met hulpgoederen voor Kharkiv, bezocht het museum in Bastogne op de Nuts-days (op 16 december begon in 1944 de zware slag om de Ardennen), ging Bretoense vissoep eten in Rennes.

Zelf ben ik niet meer dat soort “frontofficier”. Reken mij dan maar bij de staf die studeert en nadenkt, op een zekere afstand achter het front. Intensiteit zoek ik niet meer in tien diepgaande gesprekken op een dag, maar vindt ik onder meer op het ritme van de pagina’s in werken, studies met diepgang, zowel fictie en wetenschap. Ontmoetingen blijven gebeuren, zowel met bekenden als met passanten, ze vormen een grote bron van genoegen en inspiratie, maar ik vertoef ook vele uren in stilte. Via berichten blijf ik met vrienden en denkpartners in contact. Er zijn nog steeds mensen die zonder mijn bezoekjes eenzaam zouden zijn.

Het dagelijkse bedrijf moet wel interessant blijven, uitdaging meebrengen. Een mens heeft prikkels nodig. Is het niet van de ene soort, dan van de andere. Ik zie dat effect van verschuiving trouwens ook bij mijn hond. Die is twaalf geworden en ziet nu alles door een waas. De dierenarts stelde onlangs de diagnose die mijn vermoeden bevestigde. Het dier compenseert dat verminderde gezichtsvermogen met zijn neus. Meer dan ooit ‘leest’ hij de paadjes en bermen op de korter wordende wandelingen met grote aandacht met inzet van zijn reukorgaan. Zoals mensen kranten of boeken lezen, of op latere leeftijd expertise nastreven in fijnproeverij of in het aandachtig beluisteren van klassieke muziek. In de ochtend of in de avond.

Illustratie: eigen foto met daarop ons klasje. Ik zit op de eerste bank, rechts, met het “broske” als haartooi. De onderwijzeres was mevrouw Haesendonck.