Dat ik onder meer omwille van mijn maatschappijkritische FB-posts sinds 1 januari 2023 niet meer voor Radio 2 Vlaams-Brabant kan werken confronteert mij op een onzachte manier met de vraag of een journalist over maatschappelijke problemen een eigen mening mag verkondigen. Brengt dit de voor een journalist vereiste onafhankelijke verslaggeving – hetzij puur inhoudelijk, hetzij in de ogen van het publiek – in het gedrang? Het is overigens de tweede keer dat mij iets dergelijks overkomt. In het begin van de jaren ’90 viel een van mijn columns, die ik indertijd wekelijks schreef in de toenmalige Passe Partout, in het verkeerde keelgat bij Leuvens burgemeester Alfred Vansina. Een telefoontje van hem was voldoende voor de directie om de column definitief te schrappen. Reeds de week nadien kon ik echter verder Leuvense columns schrijven voor De Streekkrant. Wat de VRT betreft kreeg ik in juni 2022 van de verantwoordelijke van Radio 2 Vlaams-Brabant een reprimande wegens een FB-post waarin ik kritiek uitte op de bemoeienissen van Lubbeeks burgemeester Theo Francken met het mobiliteitsbeleid van zijn buurgemeenten. Bij de toelichting van de beslissing om de samenwerking te stoppen werd nadien onder meer hier naar verwezen.

Ik ben van oordeel dat journalisten de plicht hebben om in een column, editoriaal of wat dan ook af en toe hun licht te laten schijnen over dossiers waar ze mee bezig zijn. Journalisten die op een professionele manier een dossier bestuderen hebben immers niet alleen weet van de essentiële basisinfo, maar ook van de waaier standpunten hierover. Ze zijn dan ook best geplaatst om deze te evalueren. Er moet vanzelfsprekend een heel duidelijk onderscheid zijn tussen de objectieve verslaggeving en het verkondigen van een eigen mening. Een journalistieke column moet ook aan bepaalde criteria voldoen. Het kan geenszins een eenzijdig betoog zijn zoals een activist dat doet, maar een uiteenzetting met een nuchter taalgebruik waarin de conclusies logisch voortvloeien uit het aangereikte cijfer- of feitenmateriaal. Ook de andere standpunten moeten neutraal worden weergegeven en weerlegd. De tekst moet met andere woorden degelijk onderbouwd zijn en de problematiek geanalyseerd vanuit diverse invalshoeken. Het is vanzelfsprekend helemaal uit den boze dat de columns van een journalist steevast in de lijn liggen van de standpunten van een bepaalde partij.

Ik ben dan ook niet akkoord met de dwangbuis waarin de VRT haar medewerkers wil opsluiten met betrekking tot het uiten van standpunten. In de ’10 geboden op vlak van sociale media’ staat te lezen dat VRT-medewerkers ‘zeer terughoudend moeten zijn bij het innemen van standpunten rond maatschappelijke controverses”. “Wat je zegt wordt ook altijd geassocieerd met de VRT. Zeg daarom nooit iets op sociale media dat je ook niet voor een VRT-microfroon zou zeggen”. In de praktijk nemen gelukkig vele VRT-journalisten geregeld standpunten in. Ik verwijs hierbij bijvoorbeeld naar tweets van een Ivan De Vadder zoals recent ‘het lijkt wel alsof de MR elk dossier van de federale regering (een tijdlang) moet blokkeren”. Ook iemand als verkeersexpert Hajo Beeckman zegt geregeld zijn ongezouten mening zoals “er rijdt te veel doorgaand verkeer door onze bebouwde kernen” naar aanleiding van een dodelijke aanrijding op een zebrapad in Pelt (22/12/2022). De meest uitgesproken meningen horen we van sportjournalisten. Vreest er iemand dat deze journalisten om die reden hun eigenlijk werk niet zo objectief mogelijk doen? Neen, toch. Dat is ook bij mij steeds het geval geweest.
LUC VANHEERENTALS
zelfstandig journalist en auteur van diverse boeken zoals ‘Fifty Ways to Leave Your’, ‘De Leuvense Wereldverbeteraars’, ‘Betaalbaar wonen in Leuven???!!!’…