De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Japan: of hoe een natuurramp een mediacircus wordt
Mediakritiek, Journalistiek, Tsunami, Japan, Hans Jaap Melissen, Ramp, Rampenjournalistiek, Nucleaire ramp -

Japan: of hoe een natuurramp een mediacircus wordt

maandag 14 maart 2011 22:29
Spread the love

De media zijn tuk op rampen, of zo lijkt het althans. Een ramp is, naast bizarre moorden als die gepleegd door Ronald Janssen, vanuit journalistiek oogpunt dan ook een dankbaar onderwerp. Een verhaal dat inslaat als een bom, een pak vragen oproept en geen maanden een hoofdpunt hoeft te blijven. Meer heeft de reguliere audiovisuele pers niet nodig om een compleet mediacircus op gang te trekken. Het wordt de taak van de journalist om van de chaos overzichtelijk nieuwsreportages te maken die slechts een tweetal weken hoofdnieuws zullen zijn.

De Nederlandse radiojournalist Hans Jaap Melissen schreef aan de hand van eigen ervaringen het boek ‘Haïti, een ramp voor journalisten’. Daarin vertelt hij hoe journalisten, vaak onder druk van de redactie, tewerk moeten gaan bij een grote natuurramp. Er ontstaat een soort draaiboek dat dient gevolgd te worden, zo blijkt…

Als we enkele principes toepassen op de ramp die Japan momenteel overkomt, dan valt te voorspellen wat de komende twee weken het journaal zal vullen. De voorbije dagen werd de schade gemonsterd: we kregen een lawine van beelden te verwerken van een nietsontziende watermassa die alles op zijn weg meenam. Nu zaait de nucleaire dreiging paniek, terwijl de aardbeving iets naar de achtergrond werd verdreven. Daarnaast kwamen verschillende experts aan het woord die duiding gaven bij een onderdeel van de ramp. Ook enkele Vlamingen, die van dichtbij of van veraf geraakt werden door de aardbeving verschenen ten tonele. Her en der zie je tevens montages opduiken van ‘de ergste beelden’ met daarover een emotioneel getint muziekje, want emotie dat verkoopt nu eenmaal.

Terwijl in een eerste fase de feiten worden overschouwd en overzichtelijk worden samengevat, zal binnenkort verslag ter plekke worden uitgebracht. De telefonische reacties van de journalisten ter plekke, lieten niets aan de verbeelding over: Japan is een rampgebied en het is quasi onmogelijk om van punt A naar punt B te raken. Hoogstwaarschijnlijk zal het inderdaad niet makkelijk zijn om zich te verplaatsen, maar let vooral op de woorden ‘erg’ en ‘getroffen’, die prominent aanwezig waren in het verslag. We horen het de journalisten al zó zeggen: “Ook al beweert de Japanse regering dat er geen reële dreiging is voor de volksgezondheid, toch is iedereen hier bang”. Het is de tendens dat de journalist ‘heel erg verschrikkelijk’ betrokken is bij de feiten. Het is een kwestie van uren, hooguit dagen, vooraleer de mensen in beeld worden gebracht die het allerergst getroffen zijn. Mensen wiens huis wegspoelde, zijn meestal niet genoeg, ze moeten de enige overlevenden van hun gezin, en zelfs beter nog, van hun dorp zijn. Dat alles terwijl de journalist blijft herhalen dat de situatie erg is en dat er heel veel mensen hard getroffen zijn. Dan is er nog het morbide opbod van het aantal doden. Er wordt meer aandacht gehecht aan bronnen die beweren dat er tienduizenden doden vielen dan degenen die beweren dat er ‘slechts’ vijfduizend vielen. De correctheid van de feiten is ondergeschikt, er moet vooral een spannend verhaal verteld worden, dat voorheen enkel opdook in films als ‘Twister’ of  ‘The day after tomorrow’. Hans Jaap Melissen wist na de natuurramp in Haïti te achterhalen dat de overheid het over veel meer slachtoffers had dan er in werkelijkheid waren.

Als afsluiter van de reeks nieuwsitems zal binnen twee of drie weken toch nog even opschudding ontstaan wanneer de reddingswerkers na x-aantal dagen toch nog iemand levend vanonder het puin halen.

Dit artikel is gebaseerd op het boek ‘Haïti, een ramp voor journalisten’ door Hans Jaap Melissen uitgegeven bij KIT publishers

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!