Begrijp me niet verkeerd. Ook ik ben trots op de KU Leuven die een kandidaat-vaccin ontwikkelde voor het coronavirus. Ik ben trots op het platform Leuven Helpt waar duizenden Leuvenaars zich aanmelden om voor elkaar te zorgen tijdens deze crisis. En ik ben trots op de vele geëngageerde middenveldorganisaties die zich inzetten om van Leuven een bruisende, sociale en duurzame stad te maken.

Governance

Ons stadsbestuur zet in op vernieuwende projecten. Er is Community Land Trust, dat door het gemeenschappelijk beheren van gronden de woningprijs moet drukken. Er is het partnerschap LICHT Leuven dat via coöperatieven de stad onder groene stroom moet zetten. En ga zo maar door. “Ons innovatiemodel gaat verder dan technologische vooruitgang”, stelt burgemeester Mohamed Ridouani in een reactie op het binnenhalen van de prestigieuze award. “Samen met inwoners, organisaties, bedrijven en kennisinstellingen werken we elke dag aan een betere toekomst.”

En toch wringt er iets. Governance, dat is hoe men de bestuursstijl noemt waarbij een bestuur horizontale netwerken opzet tussen partners die samen met slimme oplossingen moeten komen voor maatschappelijke uitdagingen. De vraag is wie er uiteindelijk profiteert van al die slimme oplossingen. Het gevaar is dat dit uiteindelijk de sterkste, meest kapitaalkrachtige partners zijn. In de Europese innovatie-hoofdstad staan 5.600 mensen op de wachtlijst voor een sociale woning.

Op een wachtlijst kan je niet wonen

Dat het schoentje knelt, zie je het duidelijkst in het woonbeleid. De stad zet in op heel wat nieuwe, hippe projecten en komt met allerhande plannen. Innovatie is mooi, maar wat wil dat zeggen voor de gewone Leuvenaar? Leuven is de duurste stad van het land wat wonen betreft en verandering is niet in zicht. Grote projectontwikkelaars bouwen de stad nog steeds vol met dure luxewoningen. Ondertussen steeg het aantal mensen op een wachtlijst voor een sociale woning de afgelopen 7 jaar van 2.800 naar 5.600. De afgelopen twee jaar nam het aantal sociale woningen af. Dat heeft allemaal te maken met de keuzes van de stad. Er wordt niet gekozen om het heft op de woonmarkt zelf in handen te nemen en echt in te zetten op de bouw van sociale woningen. Het minimale aantal dat wordt verplicht door Vlaanderen moet maar volstaan. Zelfs als dat behaald wordt, zal het aantal sociale woningen onder het Vlaamse gemiddelde blijven liggen en verre van genoeg zijn om de wachtlijst te doen krimpen.

Er wordt niet gekozen om, zoals in Wenen, zelf een groot deel van de woonmarkt in handen te nemen om zo betaalbare woningen te voorzien. ‘t Wisselspoor, één van de weinige projecten die de stad zelf in handen heeft, is een innovatief cohousingproject. De prijs voor een plekje in ‘t Wisselspoor: maar liefst 400.000 euro. Wie kan dat betalen? Ondertussen wordt er uitgepakt met Community Land Trust waarbij meer betaalbare woningen kunnen worden aangeboden door de grond in gemeenschappelijk bezit te houden. Maar vooreerst is het nog niet geweten wat die woningen effectief zullen kosten, en verder gaat het over 15 tot 20 woningen. Schepen van wonen Lies Corneillie verklaarde zelf in de pers dat ze niet in de illusie leeft dat Leuven daardoor binnen vijf jaar een goedkopere woonstad zal worden. Dat zou nochtans wel de ambitie moeten zijn.

Breken met de markt

In 2017 won Leuven ook al een prijs: de Green Leaf Award, voor haar plannen om de stad te verduurzamen. Maar tegelijkertijd daalde de uitstoot van CO2 nauwelijks. De stad, die zelf aankondigde ambitieuzer te willen zijn, haalt momenteel de Europese doelstellingen niet. “Nú moet de stap gezet worden van ‘doen wat kan’ naar ‘doen wat moet’. Dat impliceert een systemische verandering van de stad”, zo staat te lezen in de Roadmap van Leuven 2030. Maar met de huidige plannen komt deze omwenteling er niet. Zo zullen de vooropgestelde doelen opnieuw niet gehaald worden.

Op vlak van energie rekent men vol op LICHT Leuven, wederom een breed samenwerkingsverband getrokken door Ecopower, Leuven 2030 en stad Leuven. Een sympathiek project dat Leuvenaars de kans wil geven om via coöperaties over te schakelen naar groene stroom. De aanpak blijft echter binnen het kader van de marktwerking, waarbij wie geen centen heeft niet zomaar deelneemt en een geplande aanpak uitblijft. Zolang dat het geval is, is een omschakeling van de omvang en met de snelheid die nodig is, een illusie. Met haar stedelijk energiebedrijf bewijst een stad als Kopenhagen dat een geplande aanpak effectiever is. Daar is men goed op weg om in 2025 al klimaatneutraal te zijn. Ook Leuven zou het voortouw kunnen nemen in de oprichting van een regionaal energiebedrijf dat de inwoners van onze stad en de omliggende gemeenten zélf van groene én betaalbare energie voorziet.

Innovatie: ten voordele van wie?

Dat ons stadsbestuur bruist van de creatieve ideeën, daar twijfelt niemand aan. De vraag is of de inwoners van de stad uiteindelijk ook zullen profiteren van al deze slimmigheden? Zolang men de markt op zijn vrije loop laat zal dat niet het geval zijn, want daar is het immers de winst die primeert, niet de noden van de gewone Leuvenaar. De ICapital Award levert 1 miljoen euro op. Wat als we die nu eens investeren in de bouw van sociale woningen? Dat zou pas écht baanbrekend zijn.

Line De Witte is gemeenteraadslid voor PVDA in Leuven