IT-bedrijf Econocom tracht vakbond buitenspel te zetten

Schijnzelfstandigheid wordt stilaan een ‘hot topic’. De staatssecretaris voor fraudebestrijding, John Crombez (sp.a), kondigde met grote trom aan dat hij de strijd tegen de schijnzelfstandigheid wil opvoeren. Crombez richt zich vooral op sectoren waar het net iets te gortig werd: de bouw, de bewaking, het transport en de schoonmaak. Maar het probleem stelt zich nog ruimer.

Via een vernieuwd wettelijk kader wil staatssecretaris Crombez sociale dumping bestrijden in de bouw, de bewaking, het transport en de schoonmaak. In de wet van 25 augustus 2012 werd een – weerlegbaar – vermoeden van ‘afwezigheid van een gezagsverhouding tussen de partijen bij een arbeidsrelatie’ ingevoerd voor die sectoren. In gewonemensentaal wil dat zeggen dat de werkgever het moeilijker krijgt om vol te houden dat iemand werkelijk zelfstandig is, maar dan alleen in de genoemde sectoren.

Een goed begin John, maar zijn er in de andere sectoren dan geen problemen? In februari organiseerden de militanten van Econocom een actie tegen schijnzelfstandigheid. Econocom is een IT-bedrijf dat onder meer voor de Brusselse openbaarvervoersmaatschappij MIVB werkt. Van de 750 werknemers bij Econocom werken er nu al 150 in een zelfstandigenstatuut. Eén vijfde dus.

Bewuste aanpak

Terwijl het fenomeen vroeger beperkt bleef tot de directeurs en de managers, kiest het bedrijf er tegenwoordig stelselmatig voor om mensen aan te werven in een zelfstandigenstatuut. Zelfs werknemers die al jaren werken onder een bediendestatuut krijgen nu het voorstel om te werken als ‘zelfstandige’.

De actie bij Econocom was vooral bedoeld om het fenomeen zichtbaarder te maken en de dialoog aan te gaan met de zelfstandige collega’s. De wildgroei aan schijnzelfstandigheid brengt diverse problemen met zich mee.

Het sociaal recht is gebaseerd op de logica dat er in een arbeidsovereenkomst een zwakke (de werknemer) en een sterke partij (de werkgever) is en dat de zwakste partij moet worden beschermd. Maar dat kader dekt dus geen contract tussen een onderneming en een (schijn)zelfstandige. De gevolgen hiervan zijn bijna niet te overzien. Zo kan het contract bijvoorbeeld worden verbroken zonder opzeg, tenzij het op voorhand anders werd overeengekomen. Na de breuk heeft de ‘zelfstandige’ geen automatisch recht op een werkloosheidsvergoeding. Er worden minder pensioenrechten opgebouwd, er is geen loon bij ziekte, er is geen automatische indexering, verlof wordt niet betaald. Bij pesten op het werk is er niets geregeld. De schijnzelfstandigen hebben geen recht om bij de bedrijfsarts te gaan. En er zijn geen barema’s met een minimumloon. Hallucinant. En dat is nog maar een greep uit de gevolgen.

De directie van Econocom weigert sociale of financiële informatie te geven over het fenomeen. Ze veegt elke vraag hierover van tafel met de reactie dat de vertegenwoordigende organen niet bevoegd zijn.

Het probleem bestaat uiteraard niet alleen bij dit IT-bedrijf. Er zijn genoeg andere bedrijven die gretig een beroep doen op schijnzelfstandigen.

Alleen op papier

De betrokken werknemers zijn alleen op papier zelfstandig. Net als echte bedienden hebben ze een manager die hun werk controleert, hen evalueert en sancties kan opleggen. Aan die manager moeten ze ook toestemming vragen om verlof te nemen.

Econocom is een bedrijf waar de vakbond al jaren erg actief is. Blijkbaar tracht het management meer met schijnzelfstandigen te werken om de vakbond zoveel mogelijk buitenspel te zetten. De betrokken werknemers zijn het kind van de rekening. Zij krijgen niet de nodige informatie en worden niet beschermd.

Dit artikel verscheen in de aprileditie van ‘Ons Recht’, het ledenblad van LBC-NVK