Vorig jaar werden in Ecuador de eerste cijfers over huiselijk geweld gepubliceerd. Daaruit bleek dat 60 procent van de vrouwen al op de een of andere manier mishandeld was: bij 40 procent ging het om fysiek geweld, bij 25 procent om seksueel geweld.

Wetenschappelijk en politieonderzoek geeft aan dat het aantal vrouwenmoorden fors gestegen is.

Zoals bij huurmoord

In december 2011 werd het voorstel ingediend om vrouwenmoord (femicide) in het strafwetboek op te nemen. Dat moet nu goedgekeurd worden in de nieuwe legislatuur, die op 24 mei begint.

Volgens het wetsvoorstel is sprake van femicide “wanneer iemand een vrouw doodt vanwege haar vrouw-zijn, in duidelijk vastgestelde omstandigheden.” Het voorstel voorziet in celstraffen tot 28 jaar, net zoals bij huurmoord.

In de stad met de grootste bevolking, Guayaquil, werden van januari 2010 tot juni 2012 137 vrouwen vermoord. In 47 gevallen was sprake van femicide. In nauwelijks 4 gevallen leidde dat tot een vonnis, stelt het rapport ‘Las rutas de la impunidad’ (De routes van de straffeloosheid), dat deze maand werd gepresenteerd door het plaatselijke vrouwencentrum Cepam.

Commotie

De commotie rond de recente reeks vrouwenmoorden ligt mee aan de basis van het wetsvoorstel. Telkens waren de daders of verdachten mannen.

Op 20 februari verdween de twintigjarige Karina del Pozo in Quito. Haar lichaam werd acht dagen later aangetroffen op een braakliggend terrein in het noorden van het stad. Het vertoonde sporen van fysiek geweld, een slag op het hoofd had de dood veroorzaakt. Onderzoek wees uit dat de drie daders haar kenden. Toen ze na een feest geslachtsgemeenschap had geweigerd met een van hen, was de mishandeling begonnen.

Midden februari werd het lichaam gevonden van een zestienjarig meisje in de Andesprovincie Cotopaxi. Het vertoonde tekenen van seksueel geweld. Op 28 februari werd de 24-jarige Gabriela León gewurgd. Haar lichaam werd achtergelaten in een zak in de noordelijke stad Ibarra.

Apart misdrijf

Naar aanleiding van deze reeks moorden manifesteerden duizenden mensen in Quito en andere steden voor meer veiligheid. Familieleden van slachtoffers hebben zich verenigd om druk te zetten op het voorstel om femicide als apart misdrijf te erkennen.

Het gaat om “de moord op een meisje, adolescent of vrouw, wegens het feit dat ze een vrouw is, of wegens de culturele constructies die zeggen dat mannen in haar onmiddellijke omgeving voelen dat ze macht hebben over haar en haar integriteit”, zegt het linkse parlementslid María Paula Romo van oppositiepartij Ruptura 25.

Door femicide in het strafwetboek op te nemen wordt deze vorm van extreem geweld tegen vrouwen zichtbaar, zegt ze. Het voorkomt de moorden niet, maar “het is een instrument om zich ervan bewust te worden, om de zaken bij hun naam te noemen, om justitie aan te passen en te sensibiliseren, en ook om statistische informatie te hebben waarmee we aan de slag kunnen om de zaken te veranderen.”

Partner

Volgens Mauro Andino, voorzitter van commissie justitie in het parlement, moet het voorstel de rechten van de vrouwen vrijwaren. “Het is anders wanneer een vrouw sterft als gevolg van een overval dan wanneer haar dood het gevolg is van intimidatie of geweld van haar partner.”

Bij de 60 procent die zegt al op de een of andere manier mishandeld te zijn, gaat het in drie kwart van de gevallen om intimidatie of geweld door de partner of voormalige partner.

Ook in andere Latijns-Amerika is femicide opgenomen in de wetgeving: in Argentinië, Bolivia, Costa Rica, Chili, Guatemala, El Salvador, Mexico en Peru. Maar in sommige landen, met Mexico en Guatemala als meest beruchte voorbeeld, volstond dit niet om de golf van geweld tegen vrouwen te verminderen.