Veel lobbyisten gekruist, de laatste dagen
De eerste, Hugh Elliot, bepleitte het imago van de #Grondstoffenjager Anglo American tijdens een conferentie over mijnbouw in de Andes. Hugh wisselt makkelijk van kamp (door de Revolving Door) : voor hij het pad effende voor Anglo werkte hij bij Buitenlandse Zaken in Londen. En daar keert hij dit jaar naar terug. Kan daar sprake zijn van ‘normvervaging’ ? van eenzijdige belangenverdediging ? Ach, vandaag de dag wordt dat allemaal betrekkelijk en normaal. Vorige week wist De Standaard dat twee Belgische fin de carrière topambassadeurs voor de privé gaan werken. Frans Van Daele gaat zetelen in de raad van bestuur van Umicore (een Grondstoffenjager) en Jan Grauls wordt adviseur bij Ernst & Young, een internationaal bedrijf gespecialiseerd in accountancy en belastingadvies.
Vervolgens was daar – tijdens een conferentie over Conflictmineralen – Jan Willem Scheijgrond van Philips. Jan Willem bepleit de Government Affairs van de elektronicagroep. Dat deed hij eerder al bij Hewlett-Packard en Epson.
Vorige vrijdag hadden we dan het genoegen Dave Neslin te horen, in een ondergrondse conferentiezaal van de Amerikaanse ambassade aan de Regentlaan in Brussel. Neslin draaide kortgeleden ook door de Revolving Door. Hij stapte over van de Oil and Gas Conservation Commission, een overheidsdienst in de VS-staat Colorado, naar Davis Graham & Stubbs LLP, een advokatenkantoor dat de belangen van privé-klanten in de olie- en gasindustrie behartigt.
Ongevaarlijk
Neslin stak de oceaan over om ons te verzekeren dat fracking geen kwaad kan, als het maar goed geregeld is. Fracking (voluit : hydraulic fracturing) is een techniek om ondergrondse lagen open te breken. Daarvoor wordt een mengsel van water, zand en chemicalieën door een pijp naar beneden geperst. Volgens Neslin : ’90 procent water, 8 à 9 procent zand en nauwelijks 0,5 à 2 procent chemicalieën’. Uit de ondergrondse barsten komt dan gas vrij dat aan de oppervlakte wordt opgevangen en gecommercialiseerd.
In de VS is boren naar energie een rage. De staat Colorado gaf in 2000 zo’n 1000 boorvergunningen af; in 2007 waren dat er 8000. De staat telt nu 47.000 ‘actieve bronnen’. Elk jaar komen er 3.000 nieuwe boorputten bij. Voor de hele VS geldt hetzelfde. Daar hebben ze nu meer dan een miljoen olie- en gasputten en zouden ze goed op weg zijn naar energie-onafhankelijkheid. Dankzij de nieuwe ‘niet-conventionele energiebronnen’ zouden de VS tegen 2020 Saoedi Arabië voorbijsteken als eerste olieproducteur. Dat voorspelde het Internationaal Energieagentschap onlangs in het Wereld Energiejaarboek. (Het boek kost 108 euro. Résumés zijn onder andere via een Franse website te vinden.)
Maar de boorwoede maakt ook veel mensen ongerust, terecht dunkt me, over de risico’s van grootschalige fracking. Daarom gaat Dave Neslin de boer op. In Brussel benadrukte hij dat fracking perfect samengaat met outdoor ontspanning. Want Colorado heeft volgens Neslin dan wel duizenden ja-knikkers (die fossiele brandstof oppompen) maar er zijn ook vier nationale parken en 41 wilderness areas; er worden 1 miljoen visvergunningen uitgereikt en 650.000 vergunningen om te jagen en de staat krijgt 12 miljoen skiërs op bezoek. Troep en toerisme gaan er dus samen.
Amper klachten
Met de vlucht die het boren nam, besefte de staat Colorado wel dat de regels moesten worden aangesnoerd. Dat is in 2008 en 2009 gebeurd. Volgens Neslin is er geen reden meer om ongerust te zijn. Hier komen zijn roze one liners. Vervuilt fracking mogelijk het grondwater ? Neslin : niemand heeft dat ooit afdoende aangetoond. Hoe zit het met de chemicalieën, zijn ze toxisch, schadelijk ? Neslin : die producten staan in uw keuken onder de afwasbak ! Komen er aardbevingen van ? Neslin : van injection waste fluids, ja ! maar niet van hydraulic fracturing. Hoe ver liggen die putten van de bewoonde wereld ? Neslin : minstens 500 feet (150 meter), ‘maar de meeste ondernemingen boren verder weg. Trouwens, veel mensen vragen expliciet om dichter bij hun huizen te boren. Liever dat, vinden de boeren, dan dat men midden in hun velden gaat boren’.
Loopt er dan helemaal nooit iets mis? Toch wel hoor, aldus Neslin, elk jaar zijn er honderden incidenten, kan moeilijk anders met die enorme hoeveelheden fluids en het feit dat er jaarlijks 2 à 3000 nieuwe bronnen bijkomen. Wat dan? Oh, maar dat staat allemaal in de reglementen. Dan moet het lek onmiddellijk gedicht en de boel opgekuist. En de kous is af.
Neslin insisteert op het belang van regels, maar sust over de risico’s van fracking. Er zijn in de States 35 rechtszaken gevoerd, maar naar verluidt zonder dramatische gevolgen. De zaak die het meest ophef maakte, was die tegen Cabot Oil over vervuiling van grondwater. Maar, aldus Neslin, de bevoegde overheid heeft het grondwater onderzocht en het veilig voor consumptie verklaard.
Met onze neus op de feiten
Neslin en zijn confraters zijn zo zeker van zichzelf dat ze hun pleidooien online zetten. Daaruit valt het een en ander te leren. Eén element maar : het verbruik van water. De Amerikaanse Milieubeschermingsdienst EPA heeft dat bestudeerd. Voor een verticale boring om methaangas uit ondergrondse steenkoollagen te halen, is tussen 13.000 en 92.000 liter water nodig. Maar voor horizontale fracking moeten al gauw een half miljoen tot 1,3 miljoen liter water worden ingespoten. Daarvan welt 15 tot 80 procent terug naar de oppervlakte. Dat afvalwater is vervuild en zilt. Het kan bovengronds worden opgeslagen, of in een ondergrondse projection well. Volgens Neslin – herhaling – zijn zulke projection wells in breukgebieden verantwoordelijk voor seismische bewegingen. Is fracking dan indirect niet mee-verantwoordelijk ?
De rage slaat intussen hier en daar om in scepsis, over de rentabiliteit van fracking. Elke nieuwe put laat namelijk in een mum van tijd het gros van zijn gas ontsnappen. Na een jaar zou al 60 tot 90 procent van het gas zijn afgetapt.[1] Uitbaters moeten voortdurend nieuwe putten boren, soms zonder sukses, om gas te blijven produceren. Volgens professor Johan Albrecht (UGent), ook aanwezig voor Neslin’s uiteenzetting, kost dat 3 à 5 miljoen (euro, neem ik aan) per put. Lang niet alle exploitanten hebben dat geld bij de hand. Tegelijk is de prijs van het gas fors gezakt, juist omdat er meer gas op de markt komt. Hoge kosten en lage prijzen zetten een domper op de ‘gretigheid’ van de geldschieters om in de business te investeren. Vorige zomer jammerde Rex Tillerson, baas van ExxonMobil, dat zijn winst onder druk stond. Ook uit winstoogpunt is fracking dus minder duurzaam dan lui zoals Dave Neslin ons doen geloven.
Overigens zou bij ons maar één aanvraag lopen om in ‘onconventionele energiebronnen’ te stappen. Dat hoor ik bij het Vlaams ministerie van Leefmilieu. Het betreft het plan van de Limburgse Reconversiemaatschappij om samen met de Australsche groep Dart Energy methaangas uit steenkoollagen aan te boren. De vooruitzichten zijn vanzelfsprekend magnifiek. Binnen dit en twee maanden zou Vlaanderen een vergunning uitreiken om met proefboringen te beginnen. Benieuwd of we compleet en transparant zullen worden ingelicht.
[1] James Murray & David King, Climate policy : oil’s tipping point has passed, Nature, n°481, 26 januari 2012 (geciteerd in : Nafez Mosaddeq Ahmed, Gaz de schiste, la grande escroquerie, Le Monde Diplomatique, maart 2013, p.20).
Raf Custers is de auteur van ‘Grondstoffenjagers’ (EPO, Antwerpen, 2013)
