Het Heilige Geloof der Neutraliteit (van de media)
Ideologie, Wetenschap, Objectiviteit, Neutraliteit -

Het Heilige Geloof der Neutraliteit (van de media)

dinsdag 12 februari 2013 14:10
Spread the love

In tijden waarin atheïsme en wetenschap het voor mekaar gekregen hebben om mensen het Lappendeken der Neutraliteit voor te houden, wordt het steeds gevaarlijker (en dommer) om zich te blijven blindstaren op deze naïeve, ideologische premisse. Steeds meer maken studenten zichzelf wijs dat zij, mits een paar jaartjes studeren, meteen een “objectief” en “neutraal” beeld hebben meegekregen om van daaruit de wereld te analyseren.

Men waant zich in het bezit van kennis die zijn denken “beter”, “beargumenteerder” en “slimmer” maakt dan al zij die er een andere visie en opinie op nahouden. Dit geldt niet enkel voor studenten van verschillende studierichtingen onder mekaar, maar des te meer van studenten naar generatiegenoten die niet gestudeerd hebben. Het elitarisme en de walgelijke arrogantie waarmee dit gebeurt, is onomstotelijk.

Ook ik heb deze (simplistische) mentaliteit gedurende een bepaalde periode aangehangen. Het geluk wil dat de sociale kring waarin ik me begeef niet hermetisch afgesloten is van andere visies, denkmethodes en overtuigingen. Een beetje een verstandig iemand die graag in “de botsing der meningen” treedt, begint zich op de duur wel vragen te stellen bij zijn eigen visie, denkmethode en overtuiging.

Vele studenten hebben even de tijd nodig om zich te vinden aan de universiteit of hogeschool. Zij die hun draai van bij aanvang vinden, zijn schaars. Niettemin gaat het op voor heel wat studenten: eens in het bezit van wetenschappelijke kennis, al dan niet vergezeld van een diploma, wendt men deze kennis aan om zichzelf een Alwetend profiel aan te meten (al dan niet binnen het eigen vakgebied).

Een fenomeen waarvan enkele toonaangevende academici overigens het voorbeeld geven, voornamelijk wanneer zij zich als autoriteit profileren in de media terwijl ze als Apologeten der Neutraliteit hun geloofsleer gaan verkondigen. Meer dan ooit worden naïeve en ideologische slagwoorden als “objectief” en “neutraal” gebruikt in hun discours.

Dit discours getuigt echter vooral van liberale hoogmoed en Verlichtingsfetisjisme (en gaat dus op voor de drie traditionele politieke kleurtjes), maar kan men ook steeds meer vinden bij het oprukkende rechts die de Verlichting nochtans geen warm hart toedragen. Men gelooft werkelijk dat ideologie en wetenschap los van mekaar staan. Men gelooft werkelijk in het samenvallen van wetenschap met neutraliteit.

Niet alleen bevinden we ons met dat soort van retoriek op spiegelglad ijs, zoals reeds gesteld door onder meer Gie van den Berghe, David Graeber, Slavoj Zizek, Michel Foucault, Paul Feyerabend en Mikhail Bakunin, maar ook wordt elke discussie die zich niet neutraal profileert meteen gecategoriseerd onder “pseudo-wetenschappelijk” (schermen met dit woord, is echt wel de Nieuwe Hip hè), gebrek aan inhoud (want er is geen enkel “neutraal” argument) en ideologisch gepalaver (want men heeft expliciet de bedoeling een gekleurd beleid te installeren / behouden, rood uiteraard, want dat zijn de slechten dezer dagen).

Zoals elke rechtschapen Ideoloog der Neutraliteit, zal men meteen de bovenstaande namen reeds gecategoriseerd hebben onder een rode noemer, ook al is enkel Zizek uitgesproken rood. Maar dat geeft niet, Zij weten het namelijk beter, want hun denkkader is niet bezoedeld door een ideologische mist.

Voor zij die het zich nog afvragen: ik ben niet rood – ik stem niet en heb geen uitstaans met geïnstitutionaliseerde politiek, ook niet de rode. Maar uiteraard zullen ook hier de Ideologen van de Neutraliteit dit anders zien. Zo zal ik vermoedelijk niet op de hoogte zijn van mijn eigen ideologie, terwijl Zij dit vanuit hun superieure blik (ik verkies ‘tunnelvisie’) meteen herkennen – “die jongen moet wel rood zijn, want anders zou dat willen zeggen dat Ik verkeerd ben”.

En ho maar! Dat kan natuurlijk niet. Want Zij beschikken over een neutraal denkkader en dat kan niet verkeerd zijn! Wait, what? Was Oppergod Karl Popper niet net de man die voor dit soort van dwalingen waarschuwde? Of was Hij misschien toch meer verknecht aan Zijn liberale wereldbeeld dan de Ideologen der Neutraliteit willen toegeven? Zijn “objectieve” falsificatiemethode mag dan wel veel zoden aan de dijk hebben gezet (dat zal je mij niet horen ontkennen!), maar is tevens een ideologische tool geworden om iedereen die zich niet conformeert aan het geloof van de Ideologen der Neutraliteit te wijzen op hun stupiditeit en beperktheid in denken.

Ze werkt hier exact zoals Popper het wou vermijden, hoewel hij toch ook maar mooi van leer trok tegen marxisten en psychoanalytici (iets waarin Zijn Apologeten vandaag nog steeds volharden, ook al is de tijdsgeest totaal anders). Dat vele hoger opgeleiden ‘falsifieerbaarheid’ laten vallen in een discussie waarin ze hun gelijk niet kunnen halen, liefst met de onvermijdelijke namedrop ‘Popper’, lijkt anders wel ideologisch onderwijs te suggereren.

Waar zijn (onder meer) Thomas Kuhn, Imre Lakatos en Paul Feyerabend in die discussies? Zijn die enkel voorbehouden voor de lessen wetenschapsfilosofie (en de studenten wijsbegeerte)? Waarom is Popper wel algemene kennis geworden? Omdat Hij een liberaal was? Omdat Hij de enige was die iets zinnig te zeggen had (en wie heeft dat dan bepaald)? Omdat de London School of Economics waaraan Hij verbonden was, een machtige, rijke speler is in het academische veld? Omdat we zijn eigen methode toepassen op De Man zelf en als vanzelfsprekend concluderen dat Hij correct was (van een mooie cirkelredenering gesproken)? Omdat één methodologisch kader al voldoende is om studenten mee op te zadelen? Omdat er geen tijd is voor de anderen, want zo belangrijk zijn die niet? Omdat Hij het makkelijkst uit te leggen is (als in: het makkelijkst te vulgariseren)? Omdat studenten eigenlijk niet moeten lastiggevallen worden met filosofie, maar Popper daar boven zou staan? Waar draait het hier om? Ik vraag het me oprecht af.

In de tussentijd zijn de Ideologen der Neutraliteit zich beginnen nestelen in de media. Ze krijgen een heel nieuw platform om aan propaganda te doen onder de noemer “objectieve verslaggeving”. Hier gaat de Ideologie der Neutraliteit verder dan enkel atheïsme en wetenschap, nu wordt het ook een kwestie van het geloof in de neutraliteit van geld, de neutraliteit van de markten en de neutraliteit van journalistiek. Indien dit niet gebeurt, zullen Ze steeds wijzen op de werkzaamheden van ideologen (en altijd weer zijn het rode of communautaire, zelden liberale).

De reguliere media geeft zo bvb. “neutraal” verslag over de vakbonden (ja, echt waar hoor!), terwijl een krant als DeWereldMorgen.be een rode gazet is (say what?) en dus niet neutraal kan zijn over vakbonden. Dat DeWereldMorgen.be echter geen geheim maakt van het feit dat de vakbonden geldschieters zijn en ze tevens pogen van een objectiever beeld op te trekken door de vakbonden zélf aan het woord te laten (niet via interviews, maar via artikels geschreven door vakbondsleden) en in interactie te treden met de reguliere media, vergeet men makkelijkheidshalve maar. 

Net zoals het gegeven dat men in DeWereldMorgen.be neutraliteit en objectiviteit niet aan mekaar gelijk stelt. Objectiviteit is er niet meer dan de opeenstapeling van intersubjectieve verslaggeving (met meer dan 300 burgerjournalisten kan dat al wel eens beter lukken dan in een relatief homogene commerciële gazet) en neutraliteit pretendeert men hoegenaamd niet (met groene, zwarte, rode, witte, paarse, roze en kleurloze kleurtjes aan het woord, gaat dat ook niet hè!). Er is bovendien geen controle van bovenaf die artikels censureert, corrigeert en stuurt (nuja, tenzij er racistisch, xenofoob, homofoob of discriminerend gezeik wordt verkondigd), zoals dat in de reguliere media schering en inslag is. 

Maar toch zou die reguliere media neutraal zijn – dat gelooft men althans (een beetje zoals men ooit geloofde dat de Bijbel het woord van God was, niet gelovende dat het een boek was dat samengesteld was door mensen). Waar die media niet neutraal zijn, zullen de Ideologen der Neutraliteit stellen dat het “geen goede journalistiek” is. Een journalist hoort namelijk neutraal (gelijkgesteld met ‘objectief’) te zijn en dat is tevens de verantwoordelijkheid van die journalist. De markt en het geld spelen hier uiteraard totaal geen rol, want, juist ja, die zijn sowieso neutraal – daar ondervindt een journalist dus geen (ideologische) invloed van!

Dat alle commerciële media (en ook steeds meer de overheidsmedia) één grote eenheidsworst zijn van – over het algemeen – belabberde journalistiek en blijft volharden in het geloof van de neutraliteit van geld, markt en journalistiek, is blijkbaar geen probleem. Dat onderzoeksjournalistiek steeds meer zoek geraakt (en onderzoeksjournalisten zich moeten “verlagen” naar enerzijds ‘vraag creëren bij de lezers’ en anderzijds ‘de lezers bevredigen met wat ze willen lezen’) en publiciteit zelfs in de meest ‘objectieve’ verslaggeving te vinden is, ook niet.

Alleen al de keuze van wat men zegt en niet zegt (moet men echt nog zo’n evidenties expliciteren?), verraadt de ideologische positie van de media al. Maar opnieuw zullen de Ideologen der Neutraliteit dit ontkennen. De naïviteit van Hun geloof kan min of meer samengevat worden als: “wat men niet ziet, bestaat niet” of (simplistisch) empirisch reductionisme. Wat er achter de schermen gebeurt bij onder meer De Persgroep, Corelio, Roularta, Rossel, Concentra en ook VRT en RTBF, is dus blijkbaar allemaal neutraal – de neutrale wetten van de markt en het geld heersen daar namelijk, alsook de wetenschap en het atheïsme (dat via een seculiere houding wordt gepropageerd).

De Ideologen der Neutraliteit hebben Hun ideale wereldbeeld gecreëerd waarin falsificatie niet meer nodig is. Zij geloven dat Ze zich buiten het politieke, ideologische spectrum begeven en hanteren de pedante View From Nowhere die toch wel zeer dicht in de buurt komt van een Goddelijk Perspectief.

Ik concludeer hier dat:

  1. naïviteit welig tiert, terwijl die ironisch genoeg verkocht wordt als een superieure “state of mind” (wat naïviteit omvormt in domheid);
  2. men vileine bedoelingen heeft om ‘het volk’ een lappendeken voor de ogen te houden, terwijl men in de tussentijd een (neo)liberaal Walhalla creëert (maar dat soort van marxistische analyses vind ik net iets te simplistisch) of
  3. men voortdurend neigt naar de bevestiging van zijn/haar wereldbeeld en al het andere degradeert tot ‘ruis’ (hoewel dit psychologisch perspectief ook weer te simplistisch is).

Vermoedelijk een combinatie van alle drie met nog andere factoren. We zullen nooit weten wat er allemaal juist speelt en waar, maar dat is op zich niet nodig. Wat wel nodig is, is eindeloze kritiek op de Ideologen der Neutraliteit. Zowel discursief als via protest, betoging, actie en staking. DeWereldMorgen.be biedt daar een uitstekend platform voor, omdat het de Ideologen der Neutraliteit te kakken zet.

Dat blijkt echter vaak de reden te zijn waarom Ze de krant degraderen tot een rood bastion (wat ronduit verkeerd is en berust op een simplificatie, zoals reeds gezegd), een propagandafabriek (wat enigszins klopt, maar er is geen gemeenschappelijk doel, dus is de zogezegde ‘propaganda’ alleen maar functioneel om een relatief gemeenschappelijke houding te creëren – en die is anti-kapitalistisch en anti-rechts) en eindeloze zelfbevestiging van een ideologisch – rood, uiteraard – wereldbeeld (wat niet klopt, getuige de immense diversiteit en interactie op de nieuwssite – het klopt echter des te meer voor de reguliere media, die steeds meer de belichaming worden van kapitalistische, hiërarchische bedrijven, aan selectieve verslaggeving  doen met lees- en kijkcijfers als leidraad, de overtuiging koesteren dat meningen nieuwswaarde hebben en aan censuur doen wanneer gebeurtenissen niet in hun agenda passen).

Ik maak er uiteraard allemaal een beetje een karikatuur van en stel het hier en daar wat extreem, maar de praktijk leert mij dat sommigen het karikatuur van de Ideoloog der Neutraliteit personifiëren. Dat de ene al eens wat in staat is om er van af te wijken en de andere niet, hoeft daarmee het (veeleer abstracte) karikatuur nog niet aan te tasten. Laat het gewoon een discursieve provocatie zijn die met veel plezier de Ideologen der Neutraliteit nog eens te kakken zet.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!