De 33 staatshoofden van de Gemeenschap van Latijns-Amerikaanse en Caraïbische Staten (Celac) zijn erin geslaagd belangrijke amendementen toe te voegen aan het verdrag dat zondag met de 27 EU-lidstaten werd gesloten.

“Legale zekerheid is voor ons de belangrijkste kwestie in de relaties met de EU. Niet omdat de landen uit de regio die zekerheid niet willen geven, maar wel omdat elk land zijn eigen visie en manier van werken heeft”, verklaarde de Boliviaanse minister van Communicatie, Amanda Dávila, na afloop. Ze noemde de slotverklaring van de top een grote stap vooruit, “omdat er vooruitgang is geboekt op het vlak van soevereiniteit”.

Dávila verwijst naar de eisen van de Bolivariaanse Alliantie voor de Amerika’s (ALBA) – een samenwerkingsverband van Antigua en Barbuda, Bolivia, Cuba, Dominica, Ecuador, Nicaragua, Saint Vincent en de Grenadines, en Venezuela – om de Argentijnse claim over de Falklandeilanden, het Amerikaanse handelsembargo tegen Cuba en Bolivia’s aanspraak op de Grote Oceaan op te nemen in het akkoord.

De Verklaring van Santiago spreekt ook nog over het belang van een legale zekerheid voor economische spelers en houdt de belofte in om een ondersteunend klimaat voor investeerders te scheppen, waarbij het recht van een land om regulerend op te treden erkend wordt.

Belangrijkste handelspartner

Dávila hamert op dat laatste punt, en wordt daarbij bijgetreden door Graziano da Silva, directeur van de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO). Volgens hem is men het gewoon om investeringen als een privékwestie te behandelen, waarbij het land waarin geïnvesteerd wordt zich volledig onderwerpt aan de wil van de investeerder.

“Maar dat is veranderd”, zegt hij. “Er is een brede overeenkomst over de kwestie nodig om ervoor te zorgen dat investeringen verantwoordelijk zijn en de bepalingen nageleefd worden.”

De handel tussen Celac- en EU-landen groeide tussen 2002 en 2011 elk jaar met gemiddeld 13 procent, aldus de officiële cijfers. In 2011 bedroeg ze in totaal 205 miljard euro. Op een persconferentie herinnerde de voorzitter van de Europese Raad, Herman Van Rompuy, eraan dat de EU de belangrijkste buitenlandse investeerder blijft voor Latijns-Amerika en de Caraïben.

Ondanks het feit dat ALBA met Venezuela op kop enkele slagen thuishaalde, bevat de slottekst ook een engagement om “protectionisme in al zijn vormen te vermijden” om “een open, op regels gebaseerd multilateraal handelssysteem te hebben”.

Mercosur

Van Rompuy zei dat de EU ook uitkijkt naar een handelsverdrag met Mercosur, de gemeenschappelijke markt van Argentinië, Brazilië, Paraguay, Uruguay en Venezuela. Die onderhandelingen zitten al jaren in het slop en de heropstarting lijkt niet voor morgen, gezien de protectionistische maatregelen die Argentinië en Brazilië in reactie op de economische crisis tegen de EU hebben genomen.

FAO-directeur Da Silva benadrukte dat een akkoord tussen de EU en Mercosur verdere integratie van de economieën in de regio’s mogelijk zou maken, zowel op het vlak van landbouw als industrie. Hij wil dan ook dat er schot in de zaak komt.

Volgens Guillermo Holzmann, een Chileense politieke wetenschapper, kwam Celac niet naar de top om er met één stem te spreken. “De landen in de regio hebben uiteenlopende standpunten. Toch hebben we duidelijk een organisatie gezien die aanzienlijke kansen heeft om zich te consolideren.”

“In dat opzicht kan de regio terecht met zijn spierballen rollen, want ze maakt deel uit van de oplossing voor de Europese economische crisis, maar is niet langer aangewezen op een relatie van afhankelijkheid”, besluit Holzmann.