“Een rivier zuiveren of een gezin een nieuw huis geven, kunnen we niet. Wel kunnen we mensen aanleren om chloor in het water te doen”, zegt dokter Stella Maris Gil, coördinator van de Milieukundige Pediatrische Afdeling (UPA) van het ziekenhuis Pedro de Elizalde in Buenos Aires.

Deze UPA verstrekt gezondheidszorg met een sterke milieucomponent, gebruikt het ziekenhuis om het publiek voor te lichten, traint dokters en doet zelf ook onderzoek. “Het idee ontstond tijdens de crisis in 2001”, zegt Gil, verwijzend naar de economische en sociale crisis aan het eind van dat jaar die de armoede en werkloosheid deed pieken in Argentinië.

Navolging

De crisis had ook een impact op de volksgezondheid. “We zagen veel ziekten die te wijten zijn aan slechte leefomstandigheden: ademhalingsziekten, buikgriep en huidinfecties. Om dit te verhelpen bedachten we een project dat gericht is op milieubescherming voor een betere gezondheid van onze kinderen”, legt ze uit.

Het ziekenhuis vond het een goed voorstel en in 2005 zette ook het stadsbestuur van Buenos Aires het licht op groen. De eerste UPA werd opgericht en het model kende later navolging in andere ziekenhuizen in het land.

Ook in de VS, Canada, Mexico en Spanje bestaan zulke afdelingen. Pediaters geloven dat kinderen niet gewoon kleine volwassenen zijn. Hun organen zijn nog in volle ontwikkeling, hun fysiologische en metabolische systemen zijn nog niet volgroeid. Dat geldt nog meer voor een foetus in de baarmoeder, waar de schade onomkeerbaar of dodelijk kan zijn, waarschuwen experts.

Preventie

De UPA-kinderartsen spenderen veel tijd met families om aan preventieve gezondheidszorg te doen. “Dokters worden opgeleid om te genezen, maar het belangrijkste is eigenlijk preventie”, verklaart Graciela Masu, een andere dokter van het team.

De UPA organiseert workshops om collega’s te trainen, praat met familieleden die met hun kinderen in de wachtzaal zitten en promoot projecten zoals het vervangen van kwikthermometers of het aanpakken van onnodig stralingsonderzoek.

Voor die laatste campagne bijvoorbeeld probeerden de artsen het gebruik van ioniserende straling (bijvoorbeeld bij röntgenfoto’s en tomografie) aan banden te leggen. “Kinderen zijn kwetsbaarder voor deze straling, die aanleiding kan geven tot leukemie en schildklierkanker”, verklaart Gil. De geneeskunde kan niet zonder deze diagnose-instrumenten, maar het is volgens haar nodig om er rationeel mee op te springen bij neonatologie en pediatrie.

Ze hebben ook gewezen op de gevolgen van ultraviolette straling. Schadelijke straling van de zon bereikt door het dunner worden van de ozonlaag gemakkelijker het aardoppervlak en kan vooral bij jongere kinderen de huid aantasten als er geen voorzorgsmaatregelen worden genomen.

Maar de grootste vervuiling komt van sigarettenrook, menen de dokters. “Sigaretten leiden tot premature geboortes, een laag geboortegewicht en kindersterfte”, aldus Gil.

Schadelijke chemicaliën

Ook het afvalbeheer en het gebruik van pesticiden is een belangrijk probleem. In sloppenwijken hoopt het afval zich op en vervuilt het de lucht, de bodem en het grondwater. “We zien hier veel parasitaire ziekten en infecties zoals knokkelkoorts”, zegt een van de dokters.

“Het is niet altijd mogelijk om een ernstige ziekte aan vervuiling te koppelen, maar vaak vinden we sporen van lood, benzeen en andere chemicaliën in het bloed, de urine of het haar. Maar om ze te vinden moeten we ernaar zoeken”, verklaart Gil. Daarvoor steunt UPA op het werk van het departement toxicologie.

Volgens Gil hanteerde men in het verleden een hoge bovengrens voor de aanvaardbare hoeveelheid van bepaalde vervuilende stoffen, maar vandaag zijn de pediaters van mening dat elke blootstelling op korte, middellange en lange termijn gevolgen kan hebben.

“Vandaag zijn er in het ziekenhuis zeven gevallen van gastroschisis (een zeldzame geboorteafwijking waarbij ingewanden uit het lichaam stulpen). We zien het vaker dan enkele jaren geleden en het kan een gevolg zijn van blootstelling aan vervuilende stoffen tijdens de zwangerschap”, besluit ze.

Auteur: