Een onderzoek van het Servische Bureau voor Europese Integratie (SEIO), een overheidsorgaan, laat zien dat Servië diep verdeeld is over het EU-lidmaatschap. Amper 51 procent van de bevolking is nog voor toetreding tot de EU, het laagste niveau in de twaalf jaar na de val van de voormalige president Slobodan Milosovic.

“De mensen zijn sceptischer dan de politici”, zegt analist Srdjan Bogosavljevic. “Kon je in 2000 nog verkopen dat het EU-lidmaatschap goed is voor de economie, nu lukt dat niet meer.”

Analist Djordje Vukadinovic zegt dat de Serviërs nauwlettend volgen wat er in Griekenland gebeurt, waar een half miljoen van de zeven miljoen Serviërs hun zomervakantie doorbrengen.

Landbouw

“Onverantwoordelijke politici hebben de EU in het verleden voorgesteld als een baken van ontwikkeling”, zegt Vukadinovic. “Sinds het is misgegaan in Griekenland, overheerst scepticisme. De belangrijkste vraag is: wat kost de EU de burger?”

Economen zeggen dat Servië door de kandidaat-status aanspraak kan maken op geld van het Instrument for Pre-Accession Assistance (IPA), wat het land 200 miljoen euro kan opleveren.

“Vanaf 2014 is er 40 miljoen euro beschikbaar om te investeren in de landbouw”, zegt de minister van Landbouw Dusan Petrovic. “Dat lijkt nu niet veel, maar we moeten in ons achterhoofd houden dat de landbouw de meest succesvolle productieactiviteit is en dit is een flinke stimulans.”

Landbouw is de enige winstgevende exporttak voor Servië. In 2011 kwam er door landbouwexport ruim 1,8 miljard euro binnen. De landbouwsector groeide in de afgelopen tien jaar met 18 tot 27 procent.

Conservatief

De grootste tegenstanders van EU-lidmaatschap zijn de nationalistische hardliners die sterk hechten aan de traditionele waarden en de Servische identiteit. Voor hen betekent elke stap in de richting van de EU, een verlies van de nationale identiteit en onderwerping aan het Westen.

Vojislav Kostunica, leider van de Democratische Partij van Servië (DSS) en premier tussen 2004 en 2008, ziet in het kandidaat-lidmaatschap van Servië geen reden tot juichen. Hij verwijst onder meer naar de overeenkomst van afgelopen week waarin de opstandige Servische provincie Kosovo het recht kreeg op officiële vertegenwoordiging bij internationale bijeenkomsten. Dit ondanks het feit dat Servië tegen de in 2008 eenzijdig uitgeroepen onafhankelijkheid van Kosovo is.

“Om de kandidaat-status te krijgen, moesten we – de facto en de jure – de onafhankelijkheid van Kosovo erkennen”, zei Dragan Todorovic, plaatsvervangend leider van de nationalistische Servische Radicale Partij. “Verhalen over economische welvaart als gevolg van een EU-lidmaatschap, zijn voor ons lege woorden.”
Zarko Korac, hoogleraar aan de Universiteit van Belgrado, constateert “weinig wil” tot verandering.  “In Servië was en is een constante strijd gaande tussen conservatieven die niets willen veranderen en progressieven die vernieuwing willen. De conservatieven, waartoe ook de Servisch-orthodoxe Kerk gerekend kan worden, hebben veel invloed.”

Door het kandidaat-lidmaatschap zullen er dingen veranderen, zegt Korac. “Maar niet zo veel en niet zo snel als veel mensen zouden willen.”