Er komt een aantal overgangsjaren aan waarin weinig zal bewegen, voorspelt Ricupero, van 1995 tot 2004 voorzitter van de VN-Conferentie over Handel en Ontwikkeling (UNCTAD). Een risico op een nieuwe economische schok als het failliet van Lehman Brothers in 2008 acht Ricupero niet groot, maar overtuigend herstel is volgens hem al even onwaarschijnlijk. Voor een volledig herstel van de wereldeconomie zal minstens vier à vijf jaar nodig zijn, schat Ricupero,
Economische tweedeling
Voor de industrielanden is er weinig hoop op een spoedige relance, zegt Ricupero in een interview met IPS. Volgens hem moeten de Europeanen nog door een diep dal vooraleer er een algemeen aanvaarde oplossing is voor het probleem van de te hoge staatsschulden. De vooruitzichten voor de VS zijn iets beter, maar de groei zal er toch veel beperkter blijven dan in de rest van de wereld. China, India en veel andere landen in Azië zullen volgens Ricupero snel blijven groeien, en Latijns-Amerika, Afrika en het Midden-Oosten zullen daarbij aanpikken.
Het economisch en politiek zwaartepunt van de wereld verschuift daardoor steeds meer van de landen rond het noordelijke deel van de Atlantische Oceaan naar de landen rond de Stille Oceaan. Die omstandigheden maken het volgens Ricupero moeilijk om tot een consensus te komen over fundamentele internationale kwesties. “Er is sprake van een blokkade rond bijna alle belangrijke onderwerpen. Tot voor kort speelden de Verenigde Staten de rol van scheidsrechter in internationale beslissingen. Het was de dominerende macht, die garant stond voor een liberale economische orde. Tijdens heel de lange Koude Oorlog waren het de VS die grote conferenties deden lukken of mislukken. Als ze zich onthielden, zoals bij de Wet van de Zee, viel alles stil.”
Nu moeten de VS meer energie investeren in binnenlandse problemen, terwijl het de beleidsmakers er ook duidelijk is geworden dat China de grote strategische concurrent van de toekomst is, oordeelt Ricupero. “Niemand lijkt nog de rol van scheidsrechter te spelen. Dat zien we in de incidenten rond Syrië in de Veiligheidsraad en ook in andere grote internationale onderhandelingen.”
Op korte termijn ziet Ricupero de machtsbalans in de wereld niet omslaan. “China en India staan nog voor grote uitdagingen. Ze zijn nog niet klaar om het gewicht van de verantwoordelijkheid te dragen, en willen dat ook niet.”
Creatieve kracht
De overgangsperiode zal volgens Ricupero verder gekenmerkt worden door onrust, ontevredenheid, protesten en sociale conflicten. “Dat is niet negatief, we mogen niet uit het oog verliezen dat de geschiedenis gedreven wordt door moeilijke tijden. Ontevredenheid lag ook aan de basis van de Reformatie, de Renaissance of de Franse Revolutie. Ook vandaag kan de sociale onrust een heel creatieve kracht blijken. Ik denk niet dat het slecht is dat mensen niet tevreden zijn met een systeem dat zo sterk gegrondvest is op onrechtvaardigheid en het gebrek aan gelijkheid. Mensen moeten in opstand komen tegen wat de bankiers hebben gedaan en nog altijd doen. Ze moeten daar geen vrede mee nemen.”
Ricupero ziet de grote internatonale instellingen als de Wereldbank, het Internationaal Monetair Fonds of de Wereldhandelsorganisatie niet onveranderd door de crisis komen. “Ik hoop dat deze beweging die opkomt voor verandering niet alleen nationale economieën zal wegleiden van het marktfundamentalisme, maar ook de instellingen zal veranderen die de fundamentalistische geest belichamen. Een centrale rol moet daarbij worden gespeeld door mensen in de hele wereld die zich ervan bewust zijn dat we niet kunnen voortgaan met een organisatie die de toename van ongelijkheid aanwakkert.”
