“China wordt steeds belangrijker op het gebied van handel en investeringen”, zegt Ricardo Delgado, directeur van Analytica Consulting in Buenos Aires. “Brazilië en Argentinië exporteren veel producten zoals soja, suiker, vlees en maïs. China stuwt de vraag naar deze basisproducten op.”

Sinds 2005 hebben de Chinese ontwikkelingsbank en andere instituten naar schatting 57 miljard euro aan financiële investeringen in Latijns-Amerika gedaan, zegt Kevin Gallagher, hoogleraar aan de Boston University. “Dat is meer dan de investeringen van de Wereldbank, de Amerikaanse Exportbank en de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank samen.”

Chinese private investeringen, die vaak komen van grote, door de staat gesteunde bedrijven die in de regio actief worden of plaatselijke bedrijven opkopen, bedroegen ongeveer 46 miljard euro, zegt Gallagher.

Voedsel en energie

In de afgelopen vijf jaar steeg de bilaterale handel tussen China en Latijns-Amerika met meer dan 160 procent van 52 miljard euro in 2006 tot 136 miljard euro in 2010. In Peru stak de Chinese mijnbouwgigant Chinalco 1,3 miljard euro in de “koperberg”, een rotsformatie die naar schatting 2 miljard ton koper bevat. Het bedrijf verwacht een rendement van 2000 procent op de investering.

 De Chinese staat heeft Petrobras, het Braziliaanse nationale oliebedrijf, 8,6 miljard euro geleend in 2009. Het Chinese levensmiddelenbedrijf Beidahuang wil in de Argentijnse regio Patagonië meer dan 300.000 hectare land leasen om genetisch veranderde soja, maïs en andere gewassen te verbouwen. De lokale bevolking is hiertegen, vanwege de mogelijke milieuschade.

 Gabriel Perez, directeur van agrarisch adviesbedrijf Mercampo in Rosario, ziet steeds meer Chinezen verschijnen. Er komen meer delegaties uit China en tycoons van de op een na grootste economie in de wereld willen graag investeren in de landbouw- en grondstoffensector.

“China zet in op voedselzekerheid en energie, omdat de regering bang is dat er op dat gebied op lange termijn problemen zullen ontstaan”, zegt Perez. “Dat is de belangrijkste reden voor de Chinese investeringen in Latijns-Amerika.”

Afhankelijkheid

Al heel lang maken economen en politici in Latijns-Amerika zich zorgen over de afhankelijkheid van het continent van grondstoffen, terwijl de industrielanden zich richten op topproducten en technologie.

“Een economie die georganiseerd is rond export van grondstoffen tempert vaak de economische diversificatie en ontwikkeling van producten met toegevoegde waarde. In die zin zou China een even groot probleem kunnen vormen als de Verenigde Staten”, zegt Gregg Grandin, hoogleraar geschiedenis aan de Universiteit van New York en auteur van Empire’s Workshop: Latin America, the United States and the rise of new imperialism.

 China geeft de Latijns-Amerikaanse landen echter meer mogelijkheden tot diversificatie, prijsonderhandeling en rentevoeten dan de Verenigde Staten zouden doen, zegt Grandin.

Raul Prebish, een Argentijnse econoom en voormalig directeur van het de Economische Commissie voor Latijns-Amerika (Cepal) van de Verenigde Naties (VN), stelt dat landen “in de periferie” van de wereldhandel gedoemd zijn om exporteurs van basisproducten te blijven, tenzij ze een binnenlandse productie-industrie en nauwe handelsbetrekkingen ontwikkelen.

“In Brazilië is China een belangrijke concurrent op de markt voor goedkope productie. De Chinese prijzen zijn laag en er zijn problemen met dumping en gesubsidieerde export”, zegt Delgado. “Onze industrieën zijn niet goed voorbereid op deze concurrentie.”

 Wisselkoersen

China wordt er geregeld van beschuldigd de muntkoers bewust laag te houden om de export te bevorderen. De Braziliaanse real en de koers van andere Latijns-Amerikaanse munten zijn drastisch gestegen als gevolg van de groei van de afgelopen jaren. De voormalige minister van Financiën van Brazilië heeft zelfs gewaarschuwd voor een “valutaoorlog”, omdat landen in de wereld proberen hun munt zo laag mogelijk te houden om de export te bevorderen.

Veel economen die minder sterk stelling nemen als het gaat om afhankelijkheid, zien geen reden tot zorg over de Chinese investeringen. Latijns-Amerika wordt er volgens hen beter van, omdat de landen een groot handelsoverschot houden met China.

De waarde van basisproducten is sterk veranderd sinds de jaren zestig, toen de discussie over “afhankelijkheid” op zijn hoogtepunt was.

Het is ook belangrijk voor Latijns-Amerika dat de Chinese leningen, die het grootste deel van de investeringen uitmaken, onder soepeler voorwaarden worden verstrekt dan hulp van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) of de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank. Beide instellingen worden allebei gezien als ‘agenten’ van Washington.

Via het IMF en de Wereldbank stelden Amerikaanse beleidsmakers privatisering en lage inflatie als eis, en dat ging in de jaren zeventig en tachtig ten koste van de groei, zeggen critici.