Voorafgaand aan de verkiezingen in Turkije van afgelopen juni trok premier Recep Tayyip Erdo?an voor de verkiezingscampagne van zijn Gerechtigheids- en Ontwikkelingspartij (AKP) naar Hopa. Deze noordoostelijk gelegen stad aan de Zwarte Zee staat bekend om haar relatief grote aantal linkse activisten. Die wilden de komst van Erdo?an niet zomaar voorbij laten gaan en trokken erop uit om te demonstreren.
Plaatselijke politieagenten deden wat de Turkse politie routinegetrouw doet bij een linkse demonstratie: die hakte erop in. Daarbij werd gebruik gemaakt van pepperspray. Geen fijn spul. Ik heb er zelf een keer van mogen proeven in Istanbul toen om de hoek, zonder dat ik het wist, een Koerdische demonstratie plaatsvond. Dat was geen beste ervaring.
In Hopa had pepperspray zelfs fatale gevolgen. Want toen de demonstrant Metin Lokumcu het venijnige spul inademde, bezweek hij aan een hartaanval. Dat incident leidde tot meer protesten onder linkse studenten, zoals in Ankara.
Naar aanleiding daarvan werd Ozan Gündogdu, een student politicologie aan de Universiteit van Ankara, door de politie in de kraag gevat. Nadat hij in hechtenis was genomen, zette de politie de schaar in zijn lange haar, wat in Turkije een standaardprocedure is.
Drie vrienden van Gündogdu, Cagri Yilmaz, Hikmet Tanil en Can Kaya, wilden daarop hun solidariteit tonen. Dat deden ze door hun haar af te laten knippen en een foto van hun korte koppies aan hun in gevangenschap verkerende kameraad te sturen.
Een paar dagen later werden Yilmaz, Tanil en Kaya getrakteerd op een inval van de politie, waarna ook zij werden gearresteerd. Door hun haar af te knippen, veranderden ze volgens de politie hun uiterlijk, wat tot de verdenking leidde dat zij eveneens aan de demonstratie in Hopa hadden deelgenomen.
Yilmaz, Tanil en Kaya zitten sinds juni gevangen en deze week is dan eindelijk een tenlastelegging bekendgemaakt. Het kan echter nog wel even duren voordat zij voor een rechter verschijnen, want door het onvoorstelbaar trage justitiële apparaat duurt voorarrest gemiddeld drie jaar in Turkije. Arrestatie staat daardoor gelijk aan gevangenisstraf zonder veroordeling.
De mensenrechtensituatie in Turkije wordt met de dag zorgelijker. Dat een journalist voor het schrijven van een boek over een religieuze beweging, op beschuldiging van terrorisme, langdurig in de gevangenis kan belanden, was al bekend. Dat een mensenrechtenactivist voor het houden van een toespraak over het Koerdische streven naar onafhankelijkheid hetzelfde lot beschoren kan zijn, eveneens.
Dat linkse studenten die uit protest hun hoofd kaal laten knippen minimaal een half jaar achter de tralies gaan, is echter nieuw. Het moet niet veel gekker worden. Onder de AKP is weliswaar een einde gekomen aan de door militairen gecontroleerde staat, maar daar is een politiestaat voor in de plaats gekomen.
Peter Edel
Peter Edel is een Nederlandse freelance journalist die in Istanbul woont en werkt.
