Park51
Verslag, Nieuws, Samenleving, Geert wilders, Moskee, 9/11, 11 september, WTC, Ground zero, Xenofobie -

Islamitisch gemeenschapscentrum bij Ground Zero: de feiten

Het plan om een islamitisch gemeenschapscentrum te bouwen in de buurt van Ground Zero, verdeelt Amerika. Daarbij gaan vooral de tegenstanders van het centrum nogal creatief om met de feiten. Hoog tijd om die eens op een rijtje te zetten.

vrijdag 10 september 2010 12:01
Spread the love

Elf september. Sinds jaren komen duizenden Amerikanen op deze dag samen om aan Ground Zero te rouwen om de slachtoffers van de terroristische aanslag op het World Trade Center in 2001. De sereniteit die er doorgaans heerst, zou dit jaar wel eens overschreeuwd kunnen worden door een woedende betoging op Park Place, iets meer dan twee straatblokken verwijderd van de heilige turf.

Daar zal namelijk een bijeenkomst plaatsvinden van de zelfverklaarde “mensenrechtenorganisatie” Stop Islamization of America. Die brengt ziedende activisten, gefrustreerde familieleden van WTC-slachtoffers en anti-islam politici samen. Onder meer de Nederlandse parlementair en “strijder voor vrijheid” Geert Wilders zal er een rede houden.

Hun gemeenschappelijk doel? Protesteren voor het gebouw waar volgens de demonstranten de “mega-moskee van Ground Zero” zal verrijzen. De betoging vormt het voorlopige hoogtepunt van een controverse over het centrum die nu al maanden aansleept en die met het mes tussen de tanden wordt uitgevochten.

Vooral de tegenstanders verheffen hun stem luid en duidelijk. Demonstranten roepen op om “Geen Geschenken aan Terroristen” uit te delen. Provocerende busreclames met de slogan “Why There?” tonen hoe een simulatiebeeld van een imposante islamitische wolkenkrabber direct naast de brandende WTC-toren staat. En anti-moskeecommercialsoverspoelen het internet nadat ze door grote televisiestations werden geweigerd vanwege hun haatdragende boodschappen (“Waar Wij Wenen, Verheugen Zij Zich”).

Amerika is duidelijk in de ban van het gemeenschapscentrum Park51. Of is het toch een moskee? Een Q&A over de belangrijkste feiten, spelers en motieven, is meer dan ooit nodig.

Volgens de tegenstanders is Park51 “een mega-moskee”, volgens de voorstanders wederom een “gemeenschapscentrum”. Welke van de twee is juist?

Park51 is een gemeenschapscentrum dat ook een moskee herbergt op twee van haar dertien verdiepingen. Maar het merendeel van het gebouw bevat infrastructuur waar iedereen gebruik van kan maken. Een zwembad, een restaurant, een auditorium, een bibliotheek, kunstgalerijen – zulke dingen. Een gedenkplaats voor de slachtoffers van de aanslagen op elf september 2001 mag ook niet ontbreken, dat spreekt.

Restaurant? Zwembad? Dat klinkt erg prettig.

Het klinkt vooral als een gemeenschapscentrum zoals ze vandaag wel vaker in Amerika worden gebouwd. De modellen voor het islamitische centrum zijn dan ook het christelijke YMCA en het joodse JCC in Manhattan. Die zijn overigens net zo ‘mega’ als hun toekomstige islamitische tegenhanger.

En het doel van het centrum?

In de taal van de mission statement, klinkt dat als volgt: “Park51 wil mensen laten genieten van kunst, cultuur en ideeën, die al het moois van de wereld naar New York City brengen en al het beste van New York City naar de wereld”.

In iets minder hoogdravende taal betekent het: betaal je lidkaart, koop een badpak en geniet van ons zwembad en van de rest van onze geweldige infrastructuur. Een infrastructuur met een moreel tintje. En met een moskee.

Wiens idee is dit project?

Park51 is het geesteskind van een dynamisch Amerikaans koppel, Feisal Abdul Rauf en Daisy Khan.

Eerstgenoemde is al 27 jaar de imam van een moskee in Manhattan. Hij reisde vaak als een soort cultureel ambassadeur van Amerika naar het Midden Oosten. Dat gebeurde zowel in opdracht van de regering van Bush Jr. als die van Obama.

Tegelijkertijd vielen enkele van zijn uitspraken net na de aanslagen op elf september in bijzonder slechte aarde bij heel wat Amerikanen. Zijn one-liner “Osama bin Laden is made in the USA” werd maar matig gewaardeerd, bijvoorbeeld.

Zijn vrouw, Daisy Khan, is uitvoerend directeur van de Amerikaanse organisatie Society for Muslim Advancement. In interviews vertelt ze regelmatig dat Park51 een “slag in het gezicht van extremisten is”, omdat het een “ander beeld van islam geeft: een beeld van tolerantie, liefde en van gemeenschappelijkheden met andere geloofsgemeenschappen”.

Waar halen een imam en een directeur van een non-profit het geld vandaan voor z’n groot project?

Het stuk grond werd een jaar geleden door de succesvolle eigenaar van Soho Properties gekocht, Sharif El Gamal. Laatstgenoemde is een lid van Raufs congregatie. El Gamal moest slechts 4,85 miljoen dollar ophoesten: een koopje in Manhattan, maar we zitten tenslotte in een recessie.

Er moeten nog honderd miljoen dollar worden gevonden voor de eigenlijke bouw van het centrum. Dat bedrag zal door een vzw worden beheerd. Volgens de Park51-website komt het geld uit verschillende bronnen: “we verwachten dat we geld zullen krijgen van individuen van verschillende godsdiensten, liefdadigheidsorganisaties, openbare fondsen […] en privé-investeerders”.

Het vaak gebruikte begrip “Ground Zero moskee” suggereert dat Park51 op de plek zal worden gebouwd waar ooit de Twin Towers stonden. Een correcte weergave van de feiten?

Het centrum zal niet op de voormalige ruïne van het WTC staan. Het is wel waar dat het islamitisch centrum behoorlijk dichtbij is. Twee tot vijf wandelminuten door levendige straten scheiden Park Place van de plaats van de terroristische aanslagen, zoals deze video toont. Maar nabij Ground Zero is er nog lang niet op. Er is een verschil.

Zijn er eigenlijk al moskeeën in de buurt van Ground Zero?

Vier straatblokken verwijderd is er alvast één. Maar eigenlijk is Ground Zero al lang een soort van openluchtmoskee. Verwanten van de geschatte driehonderd Amerikaanse moslims die er op elf september 2001 stierven, bidden er namelijk al negen jaar lang ter nagedachtenis van hun geliefden.

Valt er op juridisch vlak iets te tornen aan de bouw van het centrum?

Neen. “Gemeten aan elke juridische maatstaf” aldus UCLA professor in rechten Eugene Volokh, “is de Park51-zaak al lang beslecht”.

De bouw van het centrum wordt onder meer door het eerste amendement van de Amerikaanse grondwet beschermd dat de godsdienstvrijheid garandeert.

“Moslims hebben net zoveel recht hun godsdienst te belijden als alle anderen,” beklemtoonde Barack Obama onlangs terecht. Dit grondwettelijk argument hoor je wel vaker van de verdedigers van Park51, waaronder de Democratische burgemeester van New York, Michael Bloomberg.

De bouw van het centrum kan ook niet door lokale wetten, bouwvergunningen of andere beperkingen worden ondermijnd.

Zowel het wijkcomité Community Board of Lower Manhattan als ook de Landmarks Preservation Commission, dat instaat voor het beheer en de bescherming van monumenten, stemde unaniem voor de bouw van het centrum. De initiatiefnemers van het centrum “zijn de eigenaar van hun grondstuk en hun plannen leiden niet tot zone-veranderingen”, lichtte een lid van de eerstgenoemde commissie de beslissing toe.

Welke argumenten worden er dan precies tegen de bouw van het centrum gebruikt, als juridisch alles in kannen en kruiken is?

Terwijl recente enquêtes erop wijzen dat de meerderheid van de New Yorkers vindt dat Rauf en Khan het recht hebben om het centrum te bouwen, geeft diezelfde meerderheid aan dat ze hun plan beter laten schieten uit respect voor de familieleden van de slachtoffers.

Nationale polls duiden aan dat de rest van Amerika er ook zo over denkt.

Heel wat criticasters vrezen dat het islamitische centrum voor de naasten van de WTC-slachtoffers een continue en pijnlijke herinnering zal zijn van hun verlies.

De inmiddels beroemde Twitter-boodschap van de voormalige Republikeinse vice-president kandidate Sarah Palin weerspiegelt dit gevoel: “Vredezoekende moslims, begrijp a.u.b., Ground Zero moskee is een ONNODIGE provocatie; het is een mes in de rug. Zie er vanaf in het belang van genezing”.

Wat zeggen de nabestaanden van de 9/11 slachtoffers zelf?

Die zijn erg verdeeld. Sommigen onder hen vergelijken het centrum met het aanbrengen van “swastika’s op een Joodse gedenkplaats”. Anderen zien er duidelijk minder graten in. Weer anderen ondersteunen het islamitische centrum openlijk. Een nabestaande, wiens broer stierf tijdens de aanslagen op het World Trade Center, zei onlangs in een interview dat het centrum “een passend eerbetoon” is aan “een gematigde islam”.

Waarom zou het centrum volgens de tegenstanders desalniettemin een affront zijn?

De speeches, discoursen en plakkaten van de meest overtuigde tegenstanders (“Geen Country Club voor Terroristen”, “Sharia!”) wijzen erop dat ze geen verschil kunnen maken tussen de ideologie van de terroristen van elf september en die van de initiatiefnemers van het centrum.

Brutaal geformuleerd, beschouwt de oppositie het centrum als een trefpunt en een mogelijke broedplaats voor terroristen, georganiseerd door Rauf. Newt Gingrich, de potentiële Republikeinse presidentskandidaat van 2012 die ook op de Stop Islamization manifestatie zou speechen, vat de ratio van de tegenstanders nog het beste samen.

“De folks die deze moskee willen bouwen,” zei hij, “dat zijn echte radicale islamisten, die willen triomfantelijk bewijzen dat ze een moskee kunnen bouwen vlak naast de plaats waar 3000 Amerikanen werden vermoord door radicale islamisten…deze folks hebben geen enkele interesse de hand uit te steken naar de gemeenschap. Ze willen een punt scoren voor superioriteit…dit gebeurt constant in Amerika”.

Dat klinkt erg als het discours van uiterst rechts in Europa.

De argumenten in de moskee manie doen inderdaad denken aan de retoriek van de rechtse partijen tijdens de minarettenhype in Zwitserland of de boerka-discussies in Frankrijk. Het verklaart in elk geval waarom Geert Wilders uitgenodigd werd een voordracht te houden tijdens de Stop Islamization betoging.

Zijn bekende lied dat de islam een “achterlijke cultuur” is en een “fascistische ideologie” die nooit gematigd kan zijn, zal zeker koren op de molen zijn van nogal wat tegenstanders van het centrum.

Worden anti-islamgevoelens gebruikt om kiezers te overtuigen in de aanloop naar de tussentijdse verkiezingen in november?

Een aantal prominente Republikeinen (John McCain, Sarah Palin, Mitt Romey) voeden zeker de negatieve gevoelens om zetels en postjes terug te winnen. Er zijn uiteraard uitzonderingen (de Republikeinse Senator Orrin Hatch van Utah, bijvoorbeeld), maar de meerderheid is erg kritisch.

En er is reden genoeg te geloven dat deze houding wel degelijk zal werken om stemmen te ronselen. Het toenemende aantal gewelddadige controverses over de bouw van moskeeën – in Tennessee, California, Georgia, Kentucky, Wisconsin, om maar een paar voorbeelden van recente uiteenzettingen te noemen – wijst in deze richting. De resultaten van de polls eveneens.

Volgen de Democraten de vox populi?

Veel Democraten vallen vooral op door hun zwijgzaamheid. Als ze zich al uiten, laten ze vermoedelijk uit electorale overwegingen kritische geluiden horen. Dat verklaart hoogstwaarschijnlijk waarom Harry Reid, de leider van de Democraten in de Senaat, die lang niet zeker is van zijn herverkiezing, zich tegen het centrum kant.

Barack Obama zelf is erg ambivalent. Onlangs verdedigde hij het gemeenschapscentrum eloquent door naar de grondwet te verwijzen. ‘s Anderdaags relativeerde hij zijn uitspraken weer: “ik heb me niet uitgesproken en zal me ook niet uitspreken over de de wijsheid van de beslissing daar de moskee te bouwen”.

Hoe denken de Amerikaanse moslims over het hele project?

Hun meningen zijn verdeeld. Sommigen zijn voor, anderen zijn tegen. Hier en daar verbazen Amerikaanse moslims zich erover dat een gemeenschapscentrum, toch geen terroristische aanslag, zoveel woede doet ontvlammen.

Ondanks de diversiteit aan meningen valt het op dat de meesten zich onterecht uitgesloten voelen. Ze beklagen dat ze geen deel kunnen zijn van dat stuk van de Amerikaanse identiteit dat gelieerd is aan het trauma van de elfde september.

Een andere vaak gehoorde reactie is het gevoel van angst. Anti-moslimgraffiti, vandalisme, pesterijen, discussies over het verbranden van de Koran en fysieke bedreigingen dragen daartoe bij.

Hate crimes zijn ook weer een thema. Enkele weken geleden werd een taxichauffeur in Manhattan met een mes bewerkt nadat hij bevestigend antwoordde op de vraag of hij moslim is. Dat maakte indruk op vele moslims. En het verklaart waarom de prominente activist Eboo Patel onlangs meedeelde: “Ik heb meer angst dan ooit tevoren – meer zelfs dan meteen na de aanslag van elf september”.

Johnny Van Hove, Priya Fielding-Singh

take down
the paywall
steun ons nu!