Geachte heer Van Eetvelt,

In uw interview van 23 september geeft u aan weinig van de bankenwereld te kennen. Eerlijkheid, daar houden we van. Transparantie doet deugd in de mist die velen laten opdoemen rond de financiële sector.

Hierbij geven we U dan ook graag een introductie over deze complexe maar o zo belangrijke sector in onze economie. Het smeermiddel van de economie (zoals u aangeeft). Een sector die anderzijds nog veel te winnen heeft op vlak van betrokkenheid bij de reële economie en maatschappelijke relevantie.

De krant die u interviewde kopte ‘kruidenier in de haute finance’. Wat is er eigenlijk “haute” aan “finance”? De bonussen ja, de nood om duurzaam te investeren, maar vooral: de muur tussen de samenleving en de financiële sector. Misschien is een degelijke kruidenier precies wat we nodig hebben om die muur omver te werpen.

Speculeren

De kerntaak van een bank is spaargeld omzetten in kredieten aan gezinnen, bedrijven en overheidsinstellingen. Gaandeweg beseften banken dat er echter meer te verdienen viel door met dat spaargeld te speculeren. De banken maakten zodanig complexe producten dat ze de risico’s ervan niet meer konden meten.

Ze moesten zo groot mogelijk zijn, en liefst ook internationaal actief. De staat mocht vooral geen bankier spelen, behalve wanneer het fout liep. De winsten werden geprivatiseerd, de verliezen afgehouden op het budget van de samenleving. Daardoor verloren mensen hun vertrouwen in banken. Als klant én als burger. Het imago van de bankier heeft een flinke deuk gekregen.

Zoals u aangaf in de pers zetten de mensen de banken al te vaak in een verdomhoekje. Soms onterecht, maar vaak toch terecht. Ze doen dat niet met plezier maar omdat het onderwerp zo nauw aan het hart (en/of de portemonnee) zit. Een bank is echter zoveel meer, meneer Van Eetvelt! Een bank is een fantastisch instrument!

Duurzaam investeringsbeleid?

We staan voor enorme maatschappelijke en klimatologische uitdagingen. De bankensector zou daar een veel grotere rol in kunnen en moeten spelen. Sommige banken tonen het goede voorbeeld (zie www.bankwijzer.be), anderen pakken vooral graag uit met hun zogenaamde groene voornemens of ‘greenwashing’.

In ons werk hebben we gemerkt dat de mensen die bezig zijn met “Corporate Social Responsibility” nog te vaak geïsoleerd zijn binnen de banken. We vinden ze soms binnen een departement marketing of organisatie, terwijl ze transversaal binnen de banken aanwezig zouden moeten zijn en zeker binnen de “Risk Departements”.

Het is opmerkelijk dat in de huidige context de helft van de 18 banken die werden onderzocht in onze recente publicatie de ‘Staat van de Banken 2017’ (op te vragen bij FairFin) geen duurzaam investeringsbeleid hebben, of hierover alleszins met geen woord reppen op hun website. Febelfin zou zeker een rol kunnen spelen in de veralgemening en standaardisering van deze nog tamelijk nieuwe en soms complexe materie.

In het buitenland zien we nochtans dat het niet altijd zo moeilijk is als het lijkt. Sommige banken tonen dat het mogelijk is koolstofneutraal te worden tegen 2030, niet enkel voor de eigen interne, maar ook de gefinancierde activiteiten. Anderen zetten in op de circulaire economie of financieren uitsluitend duurzame projecten.

Financiële educatie

U vindt dat er op sommige vlakken overregulering is geweest, en soms leidt tot het nemen van meer risico’s in plaats van juist minder. Er is zeker ruimte voor verbetering. De kapitaalvereisten zouden bijvoorbeeld niet enkel rekening kunnen houden met financiële maar ook maatschappelijke en ecologische risico’s die de banken in meer of mindere mate nemen. We hebben nood aan meer transparantie en manieren om deze verschillende risico’s te meten, maar ook aan financiële educatie. En dan niet over hoe te sparen en andere bankproducten, maar over de rol en werking van het financieel systeem in de samenleving.

Beleggers hebben nood aan duurzame investeringsopportuniteiten, zowel grote institutionele als kleine particuliere beleggers. Momenteel zoeken de banken nog te veel hun heil in gestructureerde producten, opties, obligaties en aandelen van grote beursgenoteerde ondernemingen, die maar al te vaak streven naar korte termijn rendement door het nemen van (te grote) risico’s.

Zoals u uit ervaring weet zijn er nochtans genoeg financieringsnoden binnen de reële en lokale economie, die bovenop financiële ook voor maatschappelijke meerwaarde en stabiliteit op lange termijn kunnen zorgen. De transitie van wegwerp-consumptie-maatschappij naar een circulaire economie betekent uiteraard een enorme opportuniteit voor onze lokale KMO’s, burgerinitiatieven en -coöperaties.

We hopen dat u het belang van deze kleine ondernemers niet uit het oog verliest als u met de banken blijft optrekken. De samenleving heeft dringend nood aan een financiële sector die investeert in zaken met maatschappelijk belang.

Namens FairFin,

Sébastien Mortier, adviseur duurzaam investeren

* Interview in De Standaard op 23/09