De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Project ‘Wij varkenland’ gaat voorbij aan intelligentie varkens
West-Vlaanderen, Varkens, Universiteit van Cambridge -

Project ‘Wij varkenland’ gaat voorbij aan intelligentie varkens

dinsdag 18 september 2012 12:52
Spread the love

De West-Vlaming als hardwerkende wroeter, het is slechts een van de clichébeelden die het provinciebestuur via het project ‘Wij, varkenland’ al dan niet uit de wereld wil helpen. Dit initiatief, dat meer lijkt op een schaamteloze promotie van varkensvlees dan een culturele happening, gaat echter volledig voorbij aan het feit dat varkens intelligente dieren met een hoge mate van bewustzijn zijn.

Met ‘Wij, varkenland’, is de provincie West-Vlaanderen sinds eind augustus op zoek naar de identiteit van haar inwoners. Ze doet dit onder meer via de intrede van een “gouden varken”, kortfilms en een reuzebarbecue met – hoe kan het ook anders – varkensvlees. De slogan van deze campagne luidt ‘Omdat wroeten in onze aard ligt’, waarmee verwezen wordt naar de hardwerkende West-Vlaamse boer die in de aarde wroet, net als het varken. Dat klinkt allemaal heel mooi, vooral als we makkelijkshalve even vergeten dat het varken op ons bord nooit de kans heeft gekregen om in de aarde te wroeten.

Varkens als ‘roerende goederen’

Wroeten is slechts een van de vele dingen die vleesvarkens moeten ontberen. Ons burgerlijk wetboek stelt dat dieren roerende goederen zijn, tenzij ze aan een erf verbonden blijven. In dat geval zijn het onroerende goederen. En dat is ook de manier waarop dieren in de bioindustrie, waaronder varkens, behandeld worden: als producten die geld moeten opbrengen. Nochtans zijn varkens intelligente dieren met een rijk sociaal leven.

Varkens zijn nieuwsgierig. Ze reageren op namen en dromen ‘s nachts. De dieren hebben een complexe sociale hiërarchie en het is wetenschappers opgevallen dat sommige dieren meer tijd samen doorbrengen dan andere, wat lijkt op menselijke vriendschappen. Ze beschikken over tientallen verschillende geluiden om onderling te communiceren.

Geslaagd voor spiegeltest

Varkens zijn ook heel propere dieren. Biggen zijn al na een week zindelijk. Wanneer varkens in een groep bij elkaar slapen, staan ze ‘s nachts op om hun behoefte buiten de slaapplaats te gaan doen (wat ze uiteraard niet kunnen in de dierenindustrie). De dieren zijn enorm onderhevig aan stress en verveling en houden van spelen en zonnen. Geen wonder dat varkens in de dierenindustrie vaak stereotiep gedrag vertonen zoals stangbijten.

In 2009 onderzochten wetenschappers van de universiteit van Cambridge de cognitieve vaardigheden van varkens aan de hand van een spiegeltest. De dieren werden in een kamer geplaatst met een spiegelwand. In de kamer bevond zich, achter een barrière, een voederbak die de dieren enkel in de spiegel konden waarnemen. Ze konden het eten ook niet ruiken. Zeven van de
acht jonge varkens die eerder tijd met een spiegel doorbrachten, vonden de bak binnen de 23 seconden door van de spiegel weg en om de barrière heen te wandelen. Varkens die niet eerder met het concept ‘spiegel’ kennis hadden gemaakt, keken achter de spiegel. (1) en (2)

Varken even slim als 4-jarig kind

De varkens van de eerste groep leken te begrijpen dat ze naar een spiegelbeeld keken. Deze kennis konden ze onthouden en toepassen in een nieuwe situatie. Om dit te kunnen doen, moeten ze wel over een sterke mate van bewustzijn beschikken. Gelijkaardige testen worden gebruikt bij kinderen. Van de tweejarigen slaagt niemand voor de spiegeltest, terwijl slechts 25% van de driejarigen en 75% van de vierjarigen lijken te begrijpen dat ze naar zichzelf kijken. Deze resultaten suggereren dat varkens minstens zo slim zijn als een vierjarig kind.

In een filmpje van BBC zien we hoe varkens een elektronisch voedingssysteem omzeilen, waarbij ze via de scanning van een chip in hun halsband automatisch eten toebedeeld krijgen (3). Waar dit scansysteem er normaal gesproken voor zorgt dat dieren slechts één keer per dag eten krijgen, zijn er bepaalde individuen bij -en dit werd vastgesteld op verschillende boerderijen in Groot-Brittanië – die afgevallen halsbanden van andere varkens oppikken om nogmaals door de scanner te gaan en zo een tweede portie eten te versieren.

Wetenschappers bevestigen bewustzijn dieren

De spiegeltest en andere onderzoeken maken dat de wetenschap niet langer kan ontkennen wat iedereen die regelmatig met dieren in aanraking komt, al lang weet: dieren hebben een hoge mate van bewustzijn, net als mensen. Toch was dit eeuwenlang een punt van discussie binnen de wetenschapelijke wereld. Tot 30 juli 2012, toen wetenschappers van over de hele wereld, waaronder Stephen Hawking, een officiële verklaring ondertekenden dat niet-menselijke dieren, en dan in het bijzonder zoogdieren en vogels, een hoge mate van bewustzijn hebben die nauw aansluit bij die van de mens (4) en (5).

Uiteraard zijn de wetenschappers van dit congres niet de eersten die tot een dergelijk besluit komen, denk maar aan onderzoekers als Jane Goodall of Marc Bekoff (van het boek “Het emotionele leven van dieren” (6)) die opmerkelijke vaststellingen deden door met dieren te werken. Toch is het bestaan van een grote groep experts die een dergelijke officiële verklaring onderschrijft, een unicum.

Biggen vervangen baby’s in onderzoek

Logischerwijs zou de wetenschappelijk onderbouwde conclusie dat andere dieren veel meer op de mens lijken dan we willen geloven, moeten leiden tot een betere omgang met dieren – en dan heb ik het niet over biologisch vlees of grotere of verrijkte kooien, maar een fundamentele evolutie in hoe wij dieren behandelen. Dit lijkt vooralsnog slechts een verre droom.

Dit bleek nog uit een recent Amerikaans onderzoek (juli 2012) waarin biggen werden gebruikt om baby’s te vervangen en dit om te kijken of er verschillen zijn in de ontwikkeling van baby’s die borstvoeding krijgen en baby’s die zonder borstvoeding worden grootgebracht (7). Tijdens het onderzoek waren de wetenschappers verbaasd over de intelligentie die de biggen aan de dag legden en de overeenkomsten in de hersenontwikkeling van mens en varken. Dit weerhield hen er echter niet van om op zoek te gaan naar fondsen voor een volgende stap in het onderzoek: het opzettelijk besmetten van zwangere zeugen met ziekten om te kijken of dit een invloed heeft op de ontwikkeling van hun jongen.

In 2009 stelde het Europese Verdrag van Lissabon (8) dat dieren gevoel hebben en dat er volledige aandacht moet zijn voor hun welzijn. In de praktijk heeft dit echter nog niet veel beterschap opgeleverd voor de Europese (landbouw)dieren. Door de overheid betaalde projecten die het imago van vlees moeten oppoetsen, maken het er zeker niet beter op.

Leen Raats

Bronnen

(1) “Pigs learn what a mirror image represents and use it to obtain information”, Science Direct http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0003347209003571
(2) “Pigs be aware?”, Life of Science
http://www.life-of-science.net/zoology-and-botany/news/pigs-be-aware.html
(3) Pregnant pig computer hackers – Clever Critters – BBC Pets & Animals http://www.youtube.com/watch?v=8ImZmDYme_s&feature=related
(4) “Scientist declare nonhuman animals are conscious”, Earth in transition
http://www.earthintransition.org/2012/07/scientists-declare-nonhuman-animals-are-conscious/
(5) “Scientists Finally Conclude Nonhuman Animals Are Conscious Beings”, Psychology Today http://www.psychologytoday.com/blog/animal-emotions/201208/scientists-finally-conclude-nonhuman-animals-are-conscious-beings
(6) “Het emotionele leven van dieren”, Marc Bekoff
http://www.bol.com/nl/p/het-emotionele-leven-bij-dieren/1001004005744475/#product_description
(7) “Piglets substitute for babies”, Wired UK
http://www.wired.co.uk/news/archive/2012-07/26/piglets-substitute-for-babies
(8) “Treaty of Lisbon”
http://ec.europa.eu/food/animal/welfare/policy/index_en.htm

Andere bronnen en links

Bite Back www.biteback.org/campagnes/nadenkenvoorjeeet/
“Natuurlijk gedrag varkens”, Varkens in nood
http://www.varkensinnood.nl/over-varkens/natuurlijk-gedrag/
“Dierenwelzijn in megastallen”, Blonk Milieuadvies
http://www.blonkmilieuadvies.nl/nl/publicaties/pub_dierenwelzijnstallen08.php

take down
the paywall
steun ons nu!