Het betreft hier de uitspraak van de nationale Nederlandse rechter in Den Haag dat aansluit bij het recente oordeel van het ook in Den Haag gevestigde Internationaal Gerechtshof van de VN (ICJ) .

De uitspraak luidt dat de minister geen juiste toetsing heeft uitgevoerd op het risico dat Israël ernstige schendingen zou plegen met de F35-bombardementen en dat uitvoer van onderdelen voor deze toestellen daarom niet mag worden toegestaan. Nederland moet zich volgens de rechter aan de eigen afspraken houden.

Geen spaan heel

De raadsheren van het Nederlandse Gerechtshof in Den Haag lieten deze keer geen spaan heel van de drogredenen die Nederland had aangevoerd om de bommenwerpers te kunnen laten vliegen.

F35, uitstekend aanvalswapen tegen ongewapende bevolking. Foto: Matti Blume/CC BY-SA 4:0

In december 2023 oordeelde de nationale rechter nog het omgekeerde: dat hij géén ruimte zag om Nederland te dwingen om de leveringsvergunning opnieuw te toetsen.

Op 26 januari 2023 volgde de uitspraak van de zaak die Zuid-Afrika aanspande bij het ICJ waaruit bleek dat het ‘aannemelijk’ is dat Israël genocide pleegt in Gaza. De regeringen van Wallonië en Spanje blokkeerden daarop hun wapenexporten.

Maar Nederland bleef onverstoorbaar bijdragen aan het gevechtsklaar houden van Israëlische bommenwerpers en meende zelfs dat organisaties als Oxfam-Novib, PAX en The Rights Forum helemaal geen belanghebbende partij zijn om een leveringsverbod te eisen.

Uitvlucht

Nederland verschool zich in december 2023 nog achter een juridische uitvlucht en ontweek een nieuwe toetsing van de levering op mensenrechten en internationaal recht, zo legde Oxfam-Novib toen uit.

Basis Woensdrecht tussen Bergen-op-Zoom en Belgische grens. Map: openstreetmap.org

Het land trok zich niets aan van het genocide-risico, noch van kritiek van mensenrechtenactivisten noch van ambtelijke waarschuwingen vanuit het eigen ministerie van Buitenlandse Zaken.

De redenering van de Nederlandse regering was: “Er is niks vastgelegd. Er kan dus niets overgelegd worden om de wapenleveringstoetsing aan te tonen. Oftewel: er is niet getoetst.”

De kortgedingrechter kon vanwege deze juridische spielerei geen andere uitspraak doen, maar Oxfam-Novib, Pax en The Rights Forum gingen in beroep en wonnen maandagmorgen 12 februari glansrijk.

De zitting werd via rechtspraak.nl live gestreamd. Later zullen ook de gerechtelijke documenten van het vonnis beschikbaar komen onder nummer 2024/191.

Vanaf de militaire basis bij Woensdrecht (30 km boven Antwerpen) bleven de afgelopen maanden de onderdelen voor F-35 gevechtsvliegtuigen naar Tel Aviv stromen. In 2022, dus ruim voordat Israël begon met zijn bommentapijt op Gaza, exporteerde Nederland reeds voor 2,3 miljoen euro¹ aan F35-onderdelen naar de koloniale bezetter.

The Rights Forum en andere procespartijen krijgen gelijk

Een van de organisaties achter de juridische aanklacht is The Rights Forum, opgericht door de op 5 februari gestorven Dries van Agt. Als premier van Nederland en christendemocraat schaarde hij zich nog volledig achter Israël.

Dries van Agt (1931-2024), oprichter van The Rights Forum. Foto: rightsforum.org

Naar eigen zeggen, op latere leeftijd en na zijn premierschap, onderkende hij het leed van de Palestijnen en de mensenrechtenschendingen door Israël. In een afscheidsinterview op de Nederlandse tv zei hij:“Ik wist er geen snars van, hoe Israël zich in de bezette gebieden gedraagt.”

The Rights Forum betreurt dat de gang naar de Nederlandse rechter nodig was. “De humanitaire situatie in Gaza blijft verslechteren.” Netanyahu toonde zich tijdens het weekend van 10-11 februari nog vastberaden om Rafah aan te vallen, de stad die nu meer dan 1,2 miljoen gevluchte Palestijnse gezinnen onderdak biedt.

Ontoereikende toegang hulpgoederen

Nederland trok zich amper iets aan van de uitspraak van het ICJ om het geweld tegen Palestijnse burgers te stoppen en bleef F35-onderdelen leveren. Het land staakte daarentegen wel onmiddellijk zijn betalingen aan de VN-organisatie UNWRA zonder dat er bewijzen werden geleverd door Israël voor vermeende samenwerking van UNRWA-staf met Hamas.

De regering-Rutte verleende wel eigen humanitaire hulp door samen met Jordanië enkele airdroppings uit te voeren. Die droppings zijn een druppel op een hete plaats en bevestigen alleen maar dat er via de weg in Gaza geen sprake is van voldoende toegang voor hulpkonvooien.

Michiel Servaes, directeur van Oxfam Novib: “Hoe cynisch is het dat Nederland van de ene kant met een C130-transportvliegtuig medische hulpgoederen naar Gaza brengt, terwijl van de andere kant F35-gevechtsvliegtuigen – met onderdelen uit Nederland – arriveren om nóg meer huizen en families plat te gooien?

Dat verhaal kun je aan niemand verkopen.” Even cynisch kan het worden genoemd dat op 2 februari het Enabel-gebouw in Gaza van de Belgische ontwikkelingssamenwerking door Israël werd platgebombardeerd terwijl de regionale Waalse overheid nog buskruit leverde aan Israël.

Opportunisme

Het Haagse Gerechtshof voegt daar nu zijn nieuwe uitspraak aan toe. Het vonnis in kortgeding van december maakt nu plaats voor een nieuw arrest dat binnen zeven dagen moet worden uitgevoerd.

Dat Israël nu zijn F35-onderdelen rechtstreeks in de VS zal gaan bestellen is voor de rechter geen issue. De rechter maakte tevens gehakt van de vrees dat de Nederlandse internationale betrekkingen en de werkgelegenheid in Woensdrecht in het geding zouden kunnen komen.

Het risico dat F35-bommenwerpers bijdragen aan ernstige schendingen van het humanitair oorlogsrecht weegt volgens het vonnis veel zwaarder dan opportunistische buitenlandse politieke overwegingen.

Promofilmpje van (publieke) Omroep Brabant waarin met nauwelijks verholen trots getoond wordt dat Woensdrecht hét logistieke centrum is voor F35-onderdelen:

Promo-artikel van het Nederlandse ministerie van defensie over hoe Nederland F-35 gevechtsvliegtuigen zelfstandig gaat onderhouden in nieuw depot

Promo-artikel voor de F-35 Lightning II-jachtvliegtuig

Note:

Steun voor een nieuwe website

We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.

Steun hier