De Russische invasie van Oekraïne heeft de dreiging van nucleaire oorlogvoering weer op de kaart gezet. Nu heeft een groep klimaatwetenschappers voor het eerst op grote schaal onderzocht hoe een kernoorlog mariene ecosystemen zou beïnvloeden. Uit de studie, die vrijdag verscheen in AGU Advances, blijkt dat zelfs de ‘kleinste’ kernoorlog voor ingrijpende veranderingen zou zorgen.

IJskappen zouden zich uitbreiden en de afkoeling zou oceaanstromingen veranderen, de macronutriënten in de oceaan op zijn kop zetten en de visbestanden in het eerste decennium na de oorlog met 20 procent uitputten. Omdat oceanen veel tijd nodig hebben om te herstellen, zou het waarschijnlijk tientallen jaren tot zelfs honderden jaren duren voordat de oceanen weer hersteld zijn.

Veranderingen in het Arctische zee-ijs zouden waarschijnlijk zelfs duizenden jaren duren – en in feite zorgen voor een “nucleaire kleine ijstijd”, zeggen de onderzoekers.

Roet en rook in de atmosfeer

Kernwapens zouden roet en rook uitstoten in de bovenste atmosfeer, en zo de zon blokkeren. Dat zou leiden tot mislukte oogsten over de hele wereld, zo stelt het internationale team van geowetenschappers, geleid door Cheryl Harrison van de Amerikaanse Louisiana State University.

“Ons model biedt de eerste grootschalige poging om de effecten van een nucleaire oorlog op oceanen te kwantificeren”, vertelt co-auteur Alan Robock, klimaatwetenschapper en hoogleraar aan de Amerikaanse Rutgers Universiteit.

Om de gevolgen van een nucleair conflict te modelleren, simuleerden Robock en zijn collega’s een oorlog tussen de VS en Rusland en verschillende kleinere oorlogen tussen India en Pakistan. Door te kijken naar de nucleaire arsenalen van de vier landen en potentiële doelen, berekenden de onderzoekers de hoeveelheid roet die door de wapens in de atmosfeer zou worden uitgestoten.

De onderzoekers gebruikten vervolgens een klimaatsimulatietool om de korte- en langetermijneffecten van het atmosferische roet op oceaansystemen vast te stellen.

Hieruit bleek dat in de eerste maand na een kernontploffing de gemiddelde temperatuur op aarde met ongeveer met 7 graden Celsius zou dalen – dat is meer dan tijdens de meest recente ijstijd. Het Arctische zee-ijs breidde zich in dit scenario met 10 miljoen vierkante kilometer uit, waardoor normaal ijsvrije kustgebieden zoals Peking, Kopenhagen en Sint-Petersburg met zee-ijs bedekt zouden raken.

Planetair omslagpunt

In alle scenario’s – van honderd tot duizenden ontplofte kernkoppen – keert de oceaan “niet terug naar de vooroorlogse staat nadat de rook is opgetrokken”, aldus de studie. “In plaats daarvan duurt het vele decennia voordat de oceaan weer herstelt, en voor sommige onderdelen zelfs honderden jaren of langer.”

“Een nucleaire oorlog heeft ernstige gevolgen voor iedereen. Het zou een planetair omslagpunt betekenen”, aldus Robock. “Met Rusland in oorlog in Oekraïne en  Poetin die dreigt met kernwapens, geeft ons onderzoek een sterke waarschuwing af dat de wereld deze weg gewoon niet in kan slaan.”

Hoofdauteur Harrison voegt daaraan toe: “Het maakt niet uit wie wie bombardeert. Het kan India of Pakistan zijn, de Navo of Rusland. Zodra de rook vrijkomt in de bovenste atmosfeer, verspreidt het zich over de hele wereld.”