Het zijn de eerste grote protesten sinds een serie maatregelen van kracht is die demonstraties verbiedt en de politie meer macht geeft om hard op te treden. De politie dreef de meeste protesten op donderdag met traangas uiteen en honderden demonstranten zijn gearresteerd.

Demonstraties vinden sinds 19 december vrijwel elke dag plaats in verschillende steden in Soedan. In eerste instantie richtten ze zich tegen gestegen broodprijzen, maar ze groeiden snel uit tot een brede protestbeweging tegen het regime van Al-Bashir. 

Al-Bashir zit al dertig jaar stevig in het zadel. Oppositiegroepen hebben de president herhaaldelijk opgeroepen op te stappen. Zelf zegt hij in ieder geval aan te blijven tot de geplande verkiezingen in 2020.

Noodtoestand

Al-Bashir riep op vrijdag 21 februari de noodtoestand uit en verving verschillende gouverneurs en ministers voor mensen uit het veiligheidsapparaat. Ook stelde hij nieuwe militaire leiders aan. Een paar dagen later vaardigde hij een bevelschrift uit dat demonstraties de facto verbiedt.

Op dinsdag 25 februari zette Soedan noodrechtbanken op waardoor gearresteerde demonstranten middels snelrecht direct veroordeeld konden worden. Dit snelrecht werd donderdagavond na de protesten meteen gebruikt. Persbureau Reuters berichtte dat honderden demonstranten terecht hadden gestaan, waarvan zeker tientallen een gevangenisstraf kregen opgelegd.

‘Ga gewoon weg’

Ahmed* (23) werkt in IT en omschrijft zichzelf als onderdeel van de ‘bekende anti-regeringsjeugd, die niet bij een politieke partij is aangesloten’. Hij zegt meegelopen te hebben in de meeste protesten sinds het begin van de volksopstand. 

“De plaats van het protest is meestal vol regeringstroepen met geweren die hun gezichten hebben bedekt.” Wanneer de demonstranten beginnen met het scanderen van leuzen, zoals ‘Ga gewoon weg’, reageert de politie met het afschieten van traangas en het schieten van kogels in de lucht. “En soms mikken ze hun kogels op de demonstranten,” zegt Ahmed. 

Volgens Ahmed nemen Soedanezen van alle leeftijden deel aan de demonstraties, zowel mannen als vrouwen. Medische teams met eerstehulpdozen zijn aanwezig om gewonden demonstranten te helpen en in veiligheid te brengen.

Arrestaties in Khartoem

Op donderdag wist Ahmed de demonstraties niet te bereiken. “De veiligheidsdiensten kamden de straten uit met pick-up trucks en arresteerden iedereen in de buurt van het protest,” zegt hij.

Ahmed heeft naar eigen zeggen eerder ook zelf al twee weken in een gevangenis gezeten met vijf mededemonstranten. “Ze sloegen ons zo hard dat we moeite hadden met lopen,” zegt hij.

Drijvende kracht achter de demonstraties is de Soedanese associatie van professionals, die middels Facebookberichten oproept te demonstreren op specifieke plekken en tijdstippen. Volgens de officiële overheidscijfers zijn er 33 doden gevallen in de protesten, waaronder drie politieagenten, maar activisten en mensenrechtenorganisaties schatten dit aantal veel hoger in. 

Nieuwe partijleider

Naast de veiligheidsmaatregelen doet Al-Bashir ook kleine concessies. Hij heeft gesuggereerd geen derde termijn na te streven in de verkiezingen volgend jaar. Vandaag (vrijdag) droeg hij het leiderschap van zijn partij, de Nationale Congres Partij, over aan de tweede man, Ahmed Mohamed Haroun.

Net als Al-Bashir, wordt Haroun gezocht door het International Strafhof vanwege oorlogsmisdaden begaan in de provincie Darfoer. Harde maatregelen of niet, Ahmed denkt niet dat de protesten zullen uitdoven. “We gaan door met vreedzaam demonstreren,” zegt hij.

*Ahmed is een gefingeerde naam uit veiligheidsoverwegingen. Zijn echte naam is bekend bij de redactie van IPS.