Op 1 mei 1937 poseerden deze Belgische en Nederlandse vrouwen op de Plaza Cantalunya bij hun aankomst, voor ze naar de hospitalen vertrokken waar ze voor de Spaanse wettige regering tegen Franco gingen werken (archief Rudi Van Doorslaer))
Aankondiging, Europa, Samenleving, Politiek, België - Sven Tuytens

Wat vrouwen in de Spaanse burgeroorlog ons leren over het gevaar van nationalisme

Sinds Sven Tuytens in Madrid woont en werkt, is hij gefascineerd door de Spaanse Burgeroorlog en hoe hedendaags Spanje daar mee omgaat. Over de deelname van Belgische en Nederlandse vrouwen aan die strijd tegen het fascisme schreef hij Las Mamás belgas. Hij komt in februari naar België om te spreken over nationalisme, vrouwen tegen fascisme, Franco, Barcelona en Catalonië toen en vandaag.

maandag 5 februari 2018 11:32
Spread the love

Op 1 oktober 2017 versloeg ik in Barcelona voor Radio 1 het door Madrid verboden referendum in Catalonië. De Policía Nacional en de Guardia Civil hadden van Binnenlandse Zaken de opdracht gekregen om de stemming met alle middelen te verhinderen. Dat was onbegonnen werk voor de opgepepte politiemannen die er een repressieve kloppartij van maakten. Zij zorgden er die dag voor dat opnieuw duizenden Catalanen hun banden met de rest van Spanje wensten te breken. Woedende Catalanen die naar de stembusslag kwamen, riepen dat Franco terug uit zijn graf was gekropen.

Na een dag met zoveel spanning voelde ik mij moedeloos. Zoveel vlaggen, zowel in Barcelona als in Madrid kunnen niet gezond zijn. De geschiedenis leert ons toch dat we ons keer op keer door nationalistische gevoelens laten vangen en dat het dikwijls te laat is wanneer we beseffen dat we in een nieuw tranendal terecht zijn gekomen.

Bij valavond keerde ik via de Plaza Catalunya terug naar mijn hotel. In het midden van het centrale plein van Barcelona haalde ik een fotokopietje van een oude foto boven. De reproductie kreeg ik enkele jaren geleden van Gents historicus Rudi Van Doorslaer. Ze werd 80 jaar geleden genomen op dezelfde Plaza Catalunya op 1 mei 1937, in volle Spaanse Burgeroorlog.




Voor het ondertussen al lang geleden afgebroken Hotel Colón poseerden toen elf jonge, netjes uitgedoste dames. Het waren jonge Joodse migrantenvrouwen uit Antwerpen en Brussel die pas in Barcelona waren aangekomen om de volgende dag naar Valencia door te reizen om er in een republikeins oorlogshospitaal aan de zijde van de Spaanse republiek tegen Franco te vechten. Rudi noemde de kleine afdruk “een venster op de ‘donkere zijde’ van de Europese geschiedenis tijdens de eerste helft van de 20ste eeuw.”

Wat mij zo raakte bij deze jonge vrouwen is dat ze niet voor een land of een streek vochten, maar voor een idee. Ze geloofden dat de mens kon veranderen, dat we meer kunnen zijn dan de stam of de religie waarmee we ons identificeren. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zetten sommige van deze vrouwen hun strijd verder in het gewapend verzet in België en Nederland. Ze betaalden allen een bijzonder hoge prijs voor hun inzet. Daarna verdwenen zij in de anonimiteit.

In 2016 maakte ik de documentaire ‘Las Mamás belgas’, de koosnaam die ze in republikeins Spanje meekregen. Terwijl de korte film in België onopgemerkt bleef, kreeg het verhaal veel lof van de Spaanse centrumkrant El País én van het rechtse El Mundo. Ook Brits historicus Paul Preston, dé referentie op het vlak van Spanje-onderzoek, was danig onder de indruk. Bovendien won de documentaire op het Festival van Montaverner (Valencia) de Prijs voor Beste Documentaire in 2016. Uiteindelijk verscheen in oktober 2017 mijn gelijknamige boek ‘Las Mamás belgas’.



(lasmamasbelgas.com)

Voor het Masereelfonds en zijn partners stelt Sven Tuytens vanaf 13 februari vier keer zijn boek en de gelijknamige documentaire voor. Een gelegenheid om te praten over solidariteit, Spanje, Catalonië en de jonge vrouwen van Plaza Catalunya: Las Mamás belgas.


Agenda:

  • 13 februari, 20:00 Café New Prior (Royal, Markt 21, 9160 Lokeren, Masereelfonds i.s.m. ABVV en Linx+, €7 (inclusief drankje) Vincent Scheltiens in gesprek met Sven Tuytens, contact lokeren@masereelfonds.be
  • 15 februari, 20:00 Kelder Groene Waterman, Wolstraat 7, 2000 Antwerpen, Masereelfonds i.s.m. De Groene Waterman, Critica en Linx+, €5/€7, Vincent Scheltiens in gesprek met Sven Tuytens, contact sven@masereelfonds.be
  • 22 februari, 20:00, C.C. Oratoriënhof, Mechelse straat 111, 3000 Leuven, Masereelfonds i.s.m. Linx+, €3/€5, Bert Cornillie (KU Leuven) in gesprek met Sven Tuytens, contact martin@masereelfonds.be
  • 25 februari, 14:00, Café Monk, Sint-Katelijnestraat 42, 1000 Brussel, Masereelfonds i.s.m. Linx+ in het kader van de Interlitratour 2018, gratis inkom, Sven Tuytens stelt boek en documentaire voor, Spaanse muziek en hapjes, contact orhan@masereelfonds.be  

Trailer van de documentaire Las Mamás belgas:

take down
the paywall
steun ons nu!