Zicht op het meer in Nhkata Bay, Malawi (JackyR/CC/WikiMedia Commons)
Nieuws, Afrika, Politiek -

Malawi, Tanzania 54 jaar oneens over oude Britse koloniale grenzen

De Afrikaanse landen Malawi en Tanzania gaan opnieuw rond de tafel zitten om een langlopend grensconflict over het Malawimeer uit te praten. Net als de meeste Afrikaanse landen leven Afrikaanse volkeren nog steeds gescheiden van elkaar door koloniaal getrokken grenzen. Ook dit grensconflict is daar een ver gevolg van.

donderdag 9 februari 2017 11:37
Spread the love

De Britse kolonie Nyasaland werd in 1964 de onafhankelijke staat Malawi. Tanganyika werd onafhankelijk in 1961 en Zanzibar in 1963. In 1964 voegden beide landen zich samen tot Tanzania. De nieuwe landen namen noodgedwongen dezelfde grenzen aan als de vroegere kolonies.

Een lange koloniale voorgeschiedenis

In hedendaagse geschiedenisboeken wordt meestal gesteld dat de koloniale machten hun grenzen in Afrika trokken “zonder rekening te houden met de bestaande demografische realiteit”. Dat is een verkeerde analyse. Daar hielden ze wel degelijk rekening mee, echter niet om ze te respecteren, maar om ze doelbewust te doorbreken. De betrokken Afrikaanse volkeren werden tegelijk door hen voortdurend tegen elkaar opgehitst. Met deze verdeel-en-heersstrategie hoopten de kolonisatoren in staat te blijven om nog zeer lang met beperkte militaire krachten hun imperium onder controle te houden.



(googlemaps)

De Tweede Wereldoorlog in Europa heeft dat streven van de Europese koloniale machten vernietigd. Alle energie zetten zij vervolgens in om in de nieuwe onafhankelijke staten pro-Europese dictators aan de macht te helpen. Daarenboven bedongen zij dat in het VN-Charter geen ‘recht op onafhankelijkheid’ staat meer slechts een ‘recht op zelfbeschikking’.

De koloniale machten hoopten immers in de kolonies een politieke consensus te creëren, die er voor zou zorgen dat de voormalige kolonies ‘uit vrije wil’ verenigd zouden blijven met het ‘moederland’. In de VN – waar de kolonies dan nog geen lid van waren – werd bovendien ook besloten dat de bestaande grenzen ongewijzigd moesten behouden blijven. Zo werden de koloniale etnische conflicten bestendigd en konden de voormalige koloniale machten hun economisch overmacht in Afrika behouden.

Het meer ‘van Malawi’

Een van de verre gevolgen van deze koloniale praktijk is het feit dat tot vandaag tussen zowat alle Afrikaanse landen geschillen bestaan over die grenzen, ook tussen Malawi en Tanzania. Beide staten verschillen al 54 jaar van mening over wie welk deel van het Malawimeer bezit. Op basis van oude Duitse en Britse kaarten zegt Tanzania recht te hebben op de bovenste helft van het meer, maar Malawi betwist die claim en voert koloniale documenten aan uit 1890 en zegt het hele meer te bezitten. (Duitsland had tot voor de Eerste Wereldoorlog ook nog koloniale ambities in de regio).

In 2012 ketsten eerdere gesprekken af en sindsdien zijn er geen stappen meer ondernomen. Onlangs sprak Malawisch president Peter Mutharika in de hoofdstad Lilongwe echter met de Tanzaniaanse minister van Buitenlandse Zaken. Na dat gesprek kondigde Mutharika aan dat de landen opnieuw rond de tafel zouden gaan zitten.




Voormalige Mozambikaans president Joaquim Chissano zal bemiddelen tussen beide landen. Dat kan omdat Mozambique, het andere grensland, geen dispuut met Malawi over het meer. Omdat buurland Mozambique in de jaren 1960 nog werd bestuurd door rivaliserende koloniale mogendheid Portugal (nog tot 1975) ligt die grens met Malawi daar in het midden van het meer. De Tanzaniaanse grens met Malawi ligt daarentegen volledig op de noordoostelijke kustlijn. Daar ligt het meer nog steeds volledig op het grondgebied van Malawi (zie map: grote stippels is huidige grens, kleine stippels is eis Tanzania).

Derde grootste zoetwatermeer van Afrika

Het Malawimeer is het derde grootste zoetwatermeer van Afrika en een grote toeristische trekpleister. Het dispuut met Tanzania heeft lang een sluimerend bestaan gekend maar werd terug acuut toen Malawi in 2011 toestemming gaf aan het Britse oliebedrijf Surestream om testboringen naar mogelijke olie- en gasvoorraden uit te voeren in het noordelijke deel van het meer, het deel dat Tanzania als het zijn opeist. Tanzania wil dat Malawi geen nieuwe verkennende boringen toelaat tot er een diplomatieke oplossing is voor het conflict.

take down
the paywall
steun ons nu!