Klassieke verdragen treden pas in werking als alle deelnemende staten (of organisaties van staten) die het hebben ondertekend het ook hebben laten ratificeren door hun parlementen.

In het klimaatverdrag is dit anders geregeld. In de verdragsvoorwaarden staat immers dat het al in werking zal treden wanneer minstens 55 van de 187 landen die het verdrag hebben ondertekend het ook hebben geratificeerd in hun parlement. Bovendien moeten de ratificerende landen samen verantwoordelijk zijn voor 55 procent van de totale uitstoot van CO2 in de wereld.

De eerste voorwaarde is nu met 60 landen al vervuld, maar deze 60 landen vertegenwoordigen slechts 48 procent van de totale uitstoot van CO2 in de wereld. Er moeten dus nog een aantal landen ratificeren voor het verdrag in werking treedt. De voorstanders van het verdrag zijn echter hoopvol.

“Wat ooit onmogelijk leek, lijkt nu onvermijdelijk”, zei VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon in een reactie. “Ik hoop dat we nog voor het einde van 2016 met trots kunnen terugkijken, wetend dat we de kans gegrepen hebben om ons gezamenlijke thuis te beschermen.”

Inspirerend

Kaisa Kosonen, beleidsadviseur Klimaat en Energiebeleid bij Greenpeace International, noemt het “inspirerend” om te zien dat zo veel landen het akkoord zo snel hebben laten ratificeren door hun parlementen. “De tijden zijn echt veranderd. Als je kijkt naar het proces tijdens de klimaatconferentie COP15 van 2009 in Kopenhagen en je ziet waar we nu al staan, geeft dat het akkoord een zeer goede start.”

Tijdens de klimaatconferentie COP15 in 2009 lukte het de wereldleiders niet om concrete stappen te zetten om de uitstoot te verminderen. Het Akkoord van Parijs in december 2015 verplicht regeringen om beleidsmaatregelen te nemen die de temperatuurstijging op aarde onder de 2 graden Celsius houden ten opzichte van de voor-industriële gemiddelde temperatuur. Ook moeten landen zich inzetten om de stijging nog meer te beperken tot 1,5 graden.

Veel betrokkenen verwachten dat het verdrag nog voor het einde van 2016, minder dan een jaar na ondertekening, in werking zal treden. Dat zou een record zijn, want nooit eerder trad een dergelijk akkoord zo snel in werking.

Kleine eilandstaten

Onder de landen die al geratificeerd hebben bevinden zich enkele van de grootste uitstoters van broeikasgassen zoals China en de VS. Samen zijn zij deze twee landen verantwoordelijk voor meer dan een derde van de wereldwijde uitstoot van CO2.

Veel landen wiens parlement zeer snel het verdrag ratificeerden, waren echter kleine eilandstaten in de Stille Oceaan en in de Caraïben voor wie de klimaatverandering een existentiële bedreiging is. Hoewel deze landen steeds vaker te maken hebben met natuurrampen en de gevolgen van de stijgende zeespiegel, stelt hun eigen CO2-uitstoot op wereldwijde schaal nauwelijks iets voor. Zij zijn er dus enerzijds het minst verantwoordelijk voor en dragen er anderzijds de grootste gevolgen van.

China, dat goed is voor iets meer dan 20 procent van de wereldwijde uitstoot, heeft beloofd voor 2030 zijn CO2-uitstoot terug te dringen tot 60 procent onder het niveau van 2005. De VS is van plan zijn uitstoot voor 2025 terug te dringen met 28 procent ten opzichte van het niveau in 2005.

Naar verwachting zullen ook Australië, Canada en de 28 lidstaten van de EU het akkoord laten ratificeren door hun parlementen voor het einde van 2016. Als dit daadwerkelijk gebeurt, treedt het verdrag vervolgens in werking.

Fossiele brandstoffen

Het klimaatakkoord is een overeenkomst om de klimaatverandering aan te pakken, maar de landen moeten het daarna ook daadwerkelijk implementeren. Hoe dat op een goede manier kan gebeuren, zal het onderwerp zijn van de volgende klimaatconferentie COP22 in Marokko.

Enkele obstakels dienen zich al aan, bijvoorbeeld het handelsbeleid blijft botsen met klimaatactie. “Het is duidelijk dat elk beleid dat gericht is op het bevoordelen van fossiele brandstoffen, of dat verhindert dat landen prioriteit geven aan hernieuwbare energie, schadelijk is en geen steun meer mag krijgen”, zegt Kosonen. Ze verwijst onder meer naar de omstreden nieuwe handelsovereenkomst, het Trade in Services Agreement (TiSA).

Volgens gelekte documenten zal deze deal waarover de EU, de VS en 22 andere landen onderhandelen, de expansie van schone energie bedreigen en daarmee ook Klimaatakkoord van Parijs tegenwerken.

Bron: Starting Line Draws Nearer for Global Climate Agreement