De massale bijensterfte, ook wel Colony Collapse Disorder genoemd, lijkt te worden veroorzaakt door een combinatie van factoren: pesticiden, industriële landbouwmethoden, klimaatverandering en ziektes. 37 procent van onze levensmiddelen komt van planten die zijn bestoven door insecten. 

Van de 100 gewassen die 90 procent van alle voedsel in ontwikkelingslanden leveren, wordt 70 procent bestoven door bijen. Daarnaast zorgen bijen voor bestuiving van planten in de natuur, die van levensbelang zijn voor dieren en de biodiversiteit. 

Verbod op neonicotinoïden

Op 1 december is in Europa een tweejarig verbod op de bestrijdingsmiddelen clothianidine, imidaclopride en thiamethoxam van kracht geworden. Neonicotinoïden bestaan uit een langwerkend zenuwgif dat planten van binnenuit beschermt tegen aantasting door bijvoorbeeld bladluizen.

Onderzoek van het Europees Agentschap voor de Voedselveiligheid toont aan dat bijen ook gevoelig zijn voor het zenuwgif en ernstig verzwakt kunnen raken of sterven als ze er mee in aanraking komen.

Een nieuw onderzoeksrapport van Greenpeace Nederland toont aan dat vooral nieuwe bestrijdingsmiddelen zoals Imidacloprid en Fipronil extreem giftig zijn, maar erg populair onder boeren en tuinders. Afhankelijk van de pesticide en de dosis, sterven bijen onmiddellijk of op de langere termijn aan de bijwerkingen.

Zo worden ze gevoeliger voor ziektes, verliezen hun oriëntatievermogen waardoor ze hun korf niet terug kunnen vinden, vergeten de geuren van bloemen en herkennen hun eigen nest niet meer.

Aanvullende maatregelen nodig om einde te maken aan massale bijensterfte

Volgens Greenpeace zou een Europees verbod op àlle nieuwe bestrijdingsmiddelen die schadelijk zijn voor bijen een grote stap vooruit zijn. Het deelverbod van de Europese Commissie volstaat niet om de massale bijensterfte te stoppen.

Bovendien worden de nu tijdelijk verboden middelen al decennia gebruikt en duurt het een tijd voordat de stoffen uit de omgeving zijn en het verbod effect zal sorteren.

Bijen zijn al een zeker twee decennia in aantal aan het afnemen. Dat komt onder meer door de manier waarop de industriële landbouw het landschap vormgeeft: bloemrijke bermen en andere natuurlijke habitats van bijen blijven verdwijnen. 

Daarom wil Greenpeace meer diversiteit en verscheidenheid op kleinere akkers en bloemrijke randen. Deze planten trekken ook natuurlijke vijanden van plaaginsecten aan, waardoor er minder gif gebruikt hoeft te worden.

“Inzetten op ecologische landbouw”

Volgens landbouwexpert Herman van Bekkem van Greenpeace Nederland is er genoeg wetenschappelijk bewijs voor een verbod op tenminste zeven bestrijdingsmiddelen die in verband worden gebracht met bijensterfte.

Van Bekkem: “Bijensterfte is een van de meest duidelijke en zichtbare gevolgen van ons vastgelopen landbouwsysteem, dat het milieu vervuilt en natuurlijke bestuivers schade toebrengt. En dat terwijl bijen en andere bestuivers de grootste natuurlijke bondgenoten zijn van boeren. Gelukkig kunnen we ook zonder al dat gif, door slim samen te werken met de natuur, in plaats van tegen de natuur. Beleidsmakers moeten naast het verbieden van de schadelijke middelen ook inzetten op gezonde ecologische landbouw.”

Europees Parlement: GGO-honing moet worden gelabeld

In ander nieuws over de honingbij, heeft het Europees Parlement besloten dat honing die mogelijk GGO-stuifmeel bevat, gelabeld moet worden. Op 27 november stemde de milieucommissie van het Europees Parlement over een voorstel om de EU-regels voor honing te herzien.

Een meerderheid van de leden verwierp het voorstel van de Europese Commissie dat het niet nodig acht om de aanwezigheid van GGO-stuifmeel in honing op het etiket te vermelden.

Bart Staes (Europarlementslid voor Groen): “De parlementsleden zetten met dit besluit de belangen van de consumenten, de bijen en de imkers op de eerste plaats. Aangezien Europese landen honing invoeren uit landen waar GGO’s geproduceerd worden, kan er GGO-stuifmeel in onze honing belanden. Dit moet duidelijk aangegeven worden op het etiket, opdat consumenten een geïnformeerde keuze kunnen maken en imkers beschermd worden. Vele imkers zijn bezorgd over hun kwaliteitsproduct en willen de aanwezigheid van GGO-stuifmeel in hun honing vermijden.”

Staes: “Het commissievoorstel zette de uitspraak van het Europees Gerechtshof op zijn kop. De consument moet juist geïnformeerd worden over de producten die in de winkelrekken staan, ook voor honing. Ik ben tevreden met het resultaat van de stemming en hoop dat dit zal worden bevestigd door het voltallige Europees Parlement tijdens de plenaire zitting van begin volgend jaar”.