Onderzoekers hadden al een vermoeden dat een vertraging van de Golfstroom het water aan de Amerikaanse oostkust sneller helpt stijgen. Nu hebben ze daarvoor een aanwijzing gevonden.

Kaap Hatteras

Ze voerden onderwatermetingen uit in de Straat van Florida, tussen Florida en Cuba, met behulp van instrumenten die aan een kabel waren bevestigd. Ze combineerden die gegevens met onder meer satellietmetingen over de hele lengte van de Golfstroom. Ze stelden vast dat de Golfstroom inderdaad vertraagt.

“In de Golfstroom blijkt de cyclus met schommelingen van zes tot acht jaar sinds 2004 veranderd te zijn in een aanhoudende verzwakkende trend”, zeggen ze. “Die trend kan verantwoordelijk zijn voor de recente versnelling van de plaatselijke zeespiegelstijging.”

Ze zagen een “extreem hoge correlatie” tussen de veranderingen in de sterkte van de Golfstroom en die in de zeespiegelstijging aan de oostkust. Vooral bij Kaap Hatteras in North Carolina, waar de Golfstroom zijn oversteek naar Europa begint, is de link tussen Golfstroom en zeeniveau duidelijk, zeggen ze.

Klimaatwijziging

De Golfstroom voert warm water van de VS naar Europa. Normaal voert de stroom het water weg van de Amerikaanse oostkust, waardoor het water er zelfs 1 tot 1,5 meter lager staat dan de rest van de oceaan. Een vertraging in de stroom kan een soort opstopping van water doen ontstaan.

Maar meerdere onderzoeken geven nu aan dat de zeespiegel aan de Amerikaanse oostkust tot vier keer sneller stijgt dan in de rest van de wereld. Zowel de stijging van de zeespiegel als de vertraging van de Golfstroom zijn een gevolg van de klimaatwijziging. De zeespiegel stijgt wereldwijd omdat het opwarmende water uitzet en de ijskappen smelten.

Transportband hapert

De Golfstroom maakt deel uit van een wereldwijde cyclus die de oceaan voortdurend in beweging houdt. Hij brengt warm water uit tropische streken naar onze contreien. Ter hoogte van Noorwegen koelt het water af. Koud water heeft een grotere dichtheid en zinkt naar de bodem van de oceaan. Naarmate er meer warm water bij komt, wordt het koude water op de bodem weer in zuidelijke richting geduwd. In tropische streken warmt het water opnieuw langzaam op en komt het uiteindelijk naar de oppervlakte.

Door de klimaatwijziging gaat deze ‘transportband’ haperen. Het smelten van de ijskappen doet het zoutgehalte in de oceaan dalen, het water wordt minder zwaar en zakt moeilijker naar de bodem. Dat effect wordt nog versterkt doordat het bovenste oceaanwater opwarmt.

Orkaan Sandy

Bij een stijgende zeespiegel kunnen stormen nog vernietigender uithalen. Dat liet orkaan Sandy in oktober vorig jaar zien. Het deel van de Amerikaanse oostkust van Kaap Hatteras tot Boston, een strook van ongeveer 1000 kilometer, is bijzonder kwetsbaar. Daar steeg de zeespiegel sinds 1990 met 3,7 millimeter per jaar, terwijl het mondiale gemiddelde in die periode 0,6 tot 1 millimeter per jaar bedroeg.

In die kwetsbare strook bevinden zich belangrijke steden als New York, de tweede grootste stad van de VS, Boston en Norfolk. New York onderzoekt nu hoe het zich beter kan wapenen tegen superstormen.

De vertraging van de Golfstroom is niet de enige factor die meespeelt aan de Amerikaanse oostkust. Op sommige plaatsen zakt de kust langzaam weg, zegt Tal Ezer van het oceaancentrum van de Old Dominion-universiteit (Norfolk, Virginia), hoofdauteur van het onderzoek. Hun studie verscheen in het jongste nummer van het Journal of Geophysical Research – Oceans.