Dat de Lushebere-boerderij weer langzaam opkrabbelt, kan gezien worden als een teken van een toch nog breekbare vrede. De regio is het wantrouwen tussen de verschillende bevolkingsgroepen echter nog lang niet te boven gekomen.

De boerderij werd in de jaren zestig opgezet door een priester met de naam Carbonel. In 1993 werden de bedrijfsactiviteiten noodgedwongen stilgelegd. In maart van dat jaar braken ernstige etnische conflicten uit in Ntoto, in Walikale. Korte tijd later verspreidde het geweld zich naar andere delen van Noord-Kivu, zoals Masisi en Rutshuru, en naar Kalehe, in het aangrenzende Zuid-Kivu.

Huizen, velden, scholen, gezondheidscentra, markten en kerken werden platgebrand en vee werd gedood of verjaagd door strijdende milities. Veel gezinnen vluchtten naar Goma, de provinciehoofdstad, of naar de buurlanden Rwanda en Burundi.

Tien jaar lang gebeurde er niets op het bedrijf. De eucalyptusbomen werden omgehakt en verkocht om de salarissen te betalen van de achtergebleven werknemers die het terrein moesten bewaken. In de regio, waar houtskool de enige brandstofbron is, is veel illegale houtkap.

“Negen op de tien huishoudens gebruikt dit zwarte goud voor verwarming en om te koken”, zegt Emmanuel de Mérode, directeur van het Congolese Instituut voor de Natuurbescherming.

Verpakte melk

“Sinds 2003 hebben we twintigduizend eucalyptusbomen geplant om gekapte bomen te vervangen”, zegt pater Diogène Harerimana, directeur van de boerderij.

In 2003 werd het bedrijf, dat 558 hectare grond telt, weer opgestart met een gift van 33.000 euro van Saint Ave-Goma Entraide (SAGE), een Franse organisatie die werkt aan vrede tussen etnische groepen in Masisi door gezamenlijke economische activiteiten te bevorderen.

Het geld arriveerde in de vorm van machines en materialen die al gekocht waren. SAGE regelde ook een koelruimte voor melkproducten en een jeep om ze naar de markt in Goma te brengen.

In juli kreeg het bedrijf een donatie van 61.000 euro, ditmaal van de Rotary Club in Vannes in het westen van Frankrijk, en van Rotary International. Dit geld werd uitgegeven aan nieuwe machines om melk te pasteuriseren en te verpakken.

Melk kan nu verpakt worden in pakken van een liter, die voor 0,78 euro worden verkocht. Dat gebeurt nog op bescheiden schaal: niet meer van vijftig liter per dag.

“Inwoners van Goma en hulpverleners die binnen een straal van 20 kilometer rondom Lushebere werken, raken langzaam gewend aan deze verpakte melk”, zegt Harerimana.

De melkveestapel van Lushebere telt momenteel 420 koeien, veel minder dan de 2.000 dieren in 1990. De boerderij had destijds duizend werknemers. Nu zijn dat er zestig, die een maandelijks salaris krijgen dat varieert tussen 20 en 100 euro.

Kaas

Sinds juli steeg de productie van kaas van 5 naar 35 kilo per dag. “Onze melk wordt nu eerst gecontroleerd op bacteriën, voordat de verwerking begint”, zegt Harerimana. De ronde kazen worden verkocht tegen 4 euro per kilo. Elders is de prijs voor kaas 2,35 per kilo, maar consumenten bleken bereid voor de kaas uit gepasteuriseerd melk meer te betalen.

“Wat zeldzaam is, is gewild, en wat gewild is, is zeldzaam”, zegt Jacques Bonana, een van de klanten. Bonana werkt voor een hulporganisatie in een vluchtelingenopvangkamp in de omgeving. Veel mensen zijn het erover eens dat de melkproducten van de boerderij de beste uit de omgeving zijn, zegt Charles Balume, eigenaar van een restaurant in Goma.