Perla
Nieuws, Cultuur, Recensie, Argentinië, Boekrecensie, Perla, Carolina de Robertis - Beatrijs Geudens

‘Perla’: een Argentijns gruwelsprookje

Carolina de Robertis werkt gestaag aan een oeuvre van geëngageerde romans, dat een stem geeft aan te weinig gehoord vrouwelijk leed.

woensdag 17 oktober 2012 10:15
Spread the love

Een vrouwelijke stem

Van het ene nachtkastje naar het andere ging hij: de onweerstaanbare vrouwenkroniek ‘De onzichtbare berg’, door Oprah Winfrey’s magazine uitgeroepen tot beste boek van het jaar; zo wist Carolina de Robertis’ debuut het al gauw tot publiekslieveling te schoppen.

Ook haar nieuwste roman ‘Perla’ is een onvervalst vrouwenboek. Een twijfelachtige eer, denkt u misschien, maar niet in dit geval. Als kind van Uruguayaanse ouders, maar opgegroeid in Europa en Noord-Amerika, ging de Robertis als adolescent op zoek naar haar Latijns-Amerikaanse roots. Ze vond een uitgebreide mondelinge verhalentraditie, die vrijwel alleen bij haar mannelijke familieleden leefde. Intussen werkte ze als therapeute bij verkrachte vrouwen.

Resultaat: geëngageerde romans die een stem geven aan te weinig gehoord vrouwelijk leed. Daar staat ze ook voor: het is volgens de Robertis de taak van een kunstenaar om schoonheid te creëren uit menselijk lijden.

Verdwenen mensen

Perla is een jonge, intelligente vrouw die psycholoog wil worden, tegen de zin van haar conservatieve ouders. Als die op vakantie zijn, verschijnt er een naakte, doorweekte man in haar woonkamer. Na moeizame conversaties komt hun relatie aan het licht, die haar terugvoert naar een vreselijk geheim uit het verleden.

Tijdens de militaire dictatuur van eind jaren zeventig, begin jaren tachtig, ‘verdwenen’ in Argentinië tussen de 10.000 en 30.000 mensen, waaronder 500 zwangere vrouwen. Na een geblinddoekte bevalling werden hun baby’s onmiddellijk ‘ter adoptie’ afgestaan aan militaire families, onder het motto: subversieve ouders leiden tot subversieve kinderen. Hun vaders kwamen om in hallucinante ‘dodenvluchten’ boven de zee.

Hedendaags magisch realisme

‘Perla’ is een diepdroevig, huiveringwekkend boek; het kruipt onder je huid en richt daar verontrustende dingen aan. De Robertis bezigt een eenvoudige, emotionele taal en houdt zich verre van taalvirtuositeit, intellectualisme en hoogdraverigheid.

Niet-sentimentele rauwheid staat hier echter niet gelijk aan naturalisme. Integendeel, haar fantasievolle, modern magisch realisme laat een en ander wat vlotter verteren.

De link met Isabel Allende of Laura Esquivel is gauw gelegd, maar de Robertis heeft een donkerdere, meer ‘Europese’ stijl en is qua inhoud schatplichtig aan de psycho-analyse van Freud en Jung. De Robertis weet het onzegbare duidelijk te maken in sensuele metaforen en organische beelden.

“Hij herinnert zich dat, toen hij in het water was, het water hem opat, zijn lichaam opat en toen zijn lichaam tot ontbinding overging, werd zijn bewustzijn losgelaten in de zee. Het bewustzijn -zo liet de dood hem zien- is een soepel, breed, doorzichtig iets dat kleiner en groter kan worden, rekken en krimpen, dun of taai kan zijn, kolken of stilstaan. (…)”

“Levende wezens of grote voorwerpen gleden gemakkelijk door hem heen: stromen, slib, de kou uit de diepte, de dansende zeester, koraalvingers, tentakels, vinnen die hun wereld doorsneden als ze langs zwommen, trillende zonnestralen, zacht klievend maanlicht, graten diep in het zand, dingen die hij niet kon benoemen en namen bestonden niet meer.”

Jungiaanse schaduwzijde

‘Perla’ is een gruwelsprookje waarin een meisje, op weg naar de volwassenheid, in een (tenminste voor iedereen die niet zonder slag of stoot volwassen is geworden) herkenbare ‘unheimlichkeit’ verkeert: ze balanceert op het randje van de waanzin, die haar wortels vindt in een onbewust kindertrauma.

Bovendien worstelt ze met een gewetensconflict omtrent haar ‘adoptievader’, een man van wie ze intens houdt maar die ook een monster was. Haar schaduwzijde neemt letterlijke vormen aan in de aanwezigheid van een uit haar psyche ontsproten geest in een plastic zwembadje, alsof het onderbewuste een donkere poel is waarin het zwemmen of verdrinken is.

De verwarring rond Perla’s biologische afstamming is aanvankelijk met veel angst en duisternis omhuld, maar wordt stilaan geïntegreerd in haar ware zelf (ze maakt kennis met bloedverwanten, wordt geregistreerd in de lijst van verdwenen personen, …) waardoor de waanzin oplost en ze opnieuw omgaat met haar vriend, een linkse journalist die bovendien de katalysator was van haar zelfonderzoek, dat ze noodgedwongen alleen moest ondergaan, zoals dat in alle sprookjes het geval is.

De schokkende bijzonderheden van de Argentijnse verdwijningen moesten verteld worden, maar zijn méér dan alleen maar historisch interessant: ze verscherpen het verhaal van Perla’s zoektocht naar haar authentieke ik, die dan weer symbool staat voor de universele queeste die iedereen doormaakt in het leven.

Vond je deze bespreking interessant? Steun DeWereldMorgen.be door dit boek in onze shop te kopen.

take down
the paywall
steun ons nu!