Bovenaan op de agenda van de rebellengroep staan onder meer een beperking op grootschalige mijnbouwprojecten en infrastructuurwerken zoals waterkrachtcentrales in rurale gebieden, en maatregelen voor ontwikkeling van het platteland. In ruil daarvoor zouden de FARC de wapens neerleggen.

Dinsdag kondigden de Colombiaanse president Juan Manuel Santos, vanuit het presidentieel paleis in Bogota, en FARC-leider Timoleón Jiménez, via een videoverbinding vanuit Havana, officieel vredesgesprekken aan die in oktober zullen beginnen.

De gesprekken beginnen in Oslo in de eerste helft van oktober en zullen daarna worden voortgezet in Havana. Volgens de aankondiging van dinsdag is het eerste onderwerp op de agenda de landbouwhervorming.

De Colombiaanse regering heeft herhaaldelijk gezegd dat er geen staakt-het-vuren komt tijdens de besprekingen. De rebellenleider stelde dat de regering “op een vreemde manier denkt dat elke mogelijkheid tot een staakt-het-vuren, wapenstilstand of demilitarisering bijdraagt aan het oproepen van perverse prikkels.”

Patriottische Unie

Het is de derde poging om een vredesovereenkomst te bereiken tussen de Colombiaanse regering en de FARC, een opstandelingengroep die opereert als een leger.

De onderhandelingen waarin de meeste vooruitgang werd geboekt vonden plaats tussen 1984 en 1990. Ze werden gelanceerd door de regering van Belisario Betancur (1982-1986) en kwamen tot een gewelddadig einde onder het bewind van president César Gaviria (1990-1994) in december 1990.

Tijdens die gesprekken ontstond de Patriottische Unie (Unión Patriótica, UP), een linkse partij die werd opgericht als onderdeel van een overeenkomst voor demobilisatie en geleidelijke terugkeer van de rebellen in het politieke landschap. De UP werd echter systematisch geëlimineerd. Duizenden leden en aanhangers werden vermoord.

De volgende ronde vredesgesprekken kwam er op initiatief van president Andrés Pastrana (1998-2002). De gesprekken werden gehouden in Caguán, in het zuiden van het land. Nadat de gesprekken waren vastgelopen, raakten de Verenigde Staten meer betrokken bij de strijd tegen de rebellen in Colombia. 

De FARC houden vol dat vrede onmogelijk is zonder hervormingen en dat de hervormingen moeten voortvloeien uit de onderhandelingen. De afgevaardigden van de FARC volgen daarbij de besluiten “die democratisch zijn genomen door het secretariaat van het centrale hoge commando van de FARC”, zegt een hoge FARC-commandant in een schriftelijke reactie aan IPS.

Struikelblok

Het Nationale Bevrijdingsleger (Ejército de Liberación Nacional, ELN), een kleinere rebellengroep die net als de FARC in 1964 de wapens opnam, zegt ook bereid te zijn tot onderhandelingen. Het ELN is al jaren uit op vredesonderhandelingen, maar wist daarover geen overeenstemming te bereiken met de regering.

De eis van de FARC tot hervormingen kan een struikelblok vormen. “Vrede gaat samen met veranderingen, of er komt geen vrede”, zegt de FARC-commandant. “Het is niet eenvoudigweg een kwestie van de wapens neerleggen.”

Het ontbreekt de regering volgens hem aan “grootmoedigheid”. “Als het erop aankomt, bewegen ze niet”, zegt hij, verwijzend naar de gesprekken in Caguán.

De guerrillastrijders zijn niet te spreken over het feit dat Santos het mijnbouwbeleid van zijn voorganger, Álvaro Uribe (2002-2010), heeft voortgezet. De rebellencommandant zegt dat drugsgeld en de persoonlijke belangen van de ex-president, die tegen vredesbesprekingen was, samenkomen in de mijnbouwindustrie.

Volksverhuizingen

Aan de onderhandelingstafel zullen de FARC plaatselijke conflicten als gevolg van grote infrastructurele projecten aankaarten. Voor dergelijke projecten moet de bevolking vaak verhuizen en dat gaat meestal gepaard met bloedige confrontaties.

De FARC en de regering voeren al anderhalf jaar verkennende gesprekken. In die periode werd de belangrijke FARC-commandant Alfonso Cano gedood bij een gevecht. Cano was de belangrijkste FARC-onderhandelaar bij de besprekingen in de jaren tachtig, die leidden tot de oprichting van de UP.

De regeringen van Cuba en Venezuela, die openlijk de gewapende strijd veroordelen, hebben een belangrijke rol gespeeld bij de verkennende gesprekken.