Sinds de val van de militaire dictatuur in Griekenland in 1974 wordt de Griekse politiek beheerst door 2 partijen: Nea Dimokratia (Nieuwe Democratie) en PASOK (Panhelleense Socialistische Beweging). Nu eens won de ene partij, dan weer de andere, en Griekse kiezers die niet voor één van beide partijen kozen, zochten hun toevlucht tot de KKE (Communistische Partij van Griekenland); een partij die tijdens de junta verboden was.
Kieswet aanpassen
In de loop der jaren brokkelde de steun voor de twee grote partijen stilaan af, zodat één partij niet langer makkelijk meer dan 50 procent van de stemmen achter zich kreeg en dus ook niet langer de absolute meerderheid had in het parlement. Omdat coalitievorming totaal onbekend was in Griekenland (op een monsterverbond tussen Nea Dimokratia en KKE van 1989 tot 1993 na), begonnen de twee grote partijen aan de kieswet te morrelen zodat een absolute meerderheid in het parlement toch werd gegarandeerd.
In het Griekse parlement zijn er 300 zetels. 250 daarvan worden verdeeld volgens proportie (volgens het percentage dat elke partij behaalt tijdens de verkiezingen) en de winnaar krijgt 50 (vijftig!) zetels cadeau in het land dat de democratie heeft uitgevonden. Zo haalde PASOK in de parlementsverkiezingen van 2009 meer dan 44 procent van de stemmen, maar had ze wel 161 zetels in het parlement.
Het mag wel duidelijk zijn dat er op 6 mei geen enkele partij 42 procent van de stemmen zal halen, maar zelfs met een percentage van 35 is het technisch mogelijk dat één partij een meerderheid zal hebben in het parlement met 151 zetels. In het verleden werd er doorgaans een tweede stemronde gehouden tot er één afgetekende winnaar uit de bus kwam. Maar het organiseren van verkiezingen is erg duur en Griekenland moet nu al de verkiezingen houden met geld dat het geleend heeft van de Europese partners.
Verkiezingen kosten geld, campagnes ook
Europarlementslid Guy Verhofstadt was overigens niet te spreken over de manier waarop dat geld wordt besteed. Normaal gezien krijgen de politieke partijen die in het parlement zitten, jaarlijks een dotatie van 30 miljoen euro, verdeeld overeenkomstig het aantal zetels dat ze in het parlement hebben. Die dotatie wordt normaal gezien verdeeld over drie schijven. Een paar weken geleden hebben de twee grote partijen snel een wet door het parlement geloodst (de kleinere partijen stemden tegen) om die dotatie in één keer uit te keren dit jaar. Het was duidelijk dat ze de hete adem van de kiezer in de nek voelden en bang waren dat hun dotaties na deze verkiezingen een stuk minder zouden worden. En nog was dat niet genoeg. 20 dagen voor de verkiezingen besloten ze ook nog eens om zichzelf 10 miljoen euro extra toe te kennen – geld dat weer uit de lege schatkist komt.
Maar PASOK en Nea Dimokratie hebben geld nodig. Beide partijen staan samen voor 250 miljoen in schulden en vele van hun medewerkers zijn al maanden niet meer betaald. Geen fraai palmares voor politieke partijen die er een punt van maken dat ze de economische crisis kunnen bezweren.
De media als medeplichtige
Omdat beide partijen al meer dan 30 jaar de koek onder elkaar hebben verdeeld, staan er enorme belangen op het spel en een afstraffing door de kiezer dreigt die belangen te ondermijnen. Dus dient de media zoveel mogelijk te worden bespeeld. Heel wat kranten en radio- en televisiezenders steunen de partijen openlijk, maar de bevolking heeft dat ook wel door en ondertussen volstaat dat niet meer.
Twee weken geleden werd snel een ministerieel besluit uitgevaardigd dat enkel de partijen, die op dit moment in het parlement zetelen, de mogelijkheid geeft om hun standpunten op televisie te komen uitleggen. De andere partijen zijn meteen naar de Raad Van State gestapt en die heeft dit besluit onwettelijk verklaard. De Grieken zullen dus toch de standpunten van andere partijen kunnen horen op televisie, ook die van de neo-nazi partij Gouden Dageraad. Wat niet wegneemt dat de gekleurde media voldoende spreekruimte zullen geven aan de partijleden waar zij achter staan.
Kiesbrieven
Stemmen in Griekenland ziet er enigszins anders uit dan in België. In de stemlokalen liggen de lijsten met de kandidaten van elke partij netjes op stapeltjes naast mekaar. Als je gaat stemmen (en stemmen is verplicht in Griekenland) neem je een papiertje van elke partij mee in het stemhokje en stop je enkel dat papier van de partij waarvoor je wil stemmen in de daartoe afgestempelde envelop. In het verleden gebeurde het vaak dat kandidaten van bepaalde partijen een reeds vooraf gevulde envelop uitdeelden aan de kiezers net buiten de stemlokalen, want de partijen hebben steeds heel wat van die lijsten op overschot. Voornamelijk gepensioneerden namen de raad “hier mevrouwtje, hier meneer, dit is een stem voor de goeien” zeer ter harte.
Voor partijen die in 1/3 van de Griekse kieskringen opkomen, betaalt de overheid de kosten om de kiesbrieven te drukken. Kleinere partijen, die dus niet genoeg kandidaten hebben om in 30 procent van de kieskringen op te komen, zijn derhalve gedwongen om de kosten van het drukken van de kiesbrieven op zich te nemen en voor sommigen is die kost te hoog.
Debat
Traditioneel gaan de kopstukken van de verschillende partijen met elkaar in debat. Eigenlijk is dat gewoon een vragenuurtje waarbij aan de ene kant een aantal journalisten zitten (de meest kritische journalisten worden zorgvuldig geweerd uit het panel) en aan de andere kant de politici. De journalisten hebben 1 minuut om een vraag te stellen en een politicus heeft 1 minuut om er op te antwoorden. Politici gaan onder elkaar niet in debat. Misschien maar goed ook, want politieke debatten eindigen in Griekenland steevast in schreeuwen, roepen en elkaar beschuldigen.
Dit jaar komt dergelijk debat er niet. Het water is te diep tussen de verschillende partijleiders. Ook openbare toespraken op pleinen komen er niet. De angst voor agressieve reacties van burgers zit er diep in. De politieke partijen houden enkel nog bijeenkomsten achter gesloten deuren, met heel wat security voor de deuren. Triomfen zullen dus na 6 mei niet verwacht moeten worden. Zeker niet van de democratie.
