We merkten onlangs op dat de jaren ’80 toch wel echt terug zijn. Heel wat jonge bands grijpen weer naar de analoge synthesizers en drummachines uit die economisch en emotioneel donkere tijden (de sixties waren dood, punk was uitgeraasd, depressie alom, gouden tijden voor de muziek dus). Maar hoe zit het met de artiesten uit die periode die nog steeds relevante muziek maken? Kijken die ook terug? Inderdaad, maar niet naar de eighties, wel naar de jaren ’60 en ‘70. Of hoe elke generatie zijn mythische voorland heeft, al dan niet bewust meegemaakt in de prille jeugd. Muziek en nostalgie? Er zijn slechtere combinaties.
En dus komen we bij de nieuwste van Jason Pierce, baas van Spiritualized. Nog steeds een van de meest hartstochtelijke songschrijvers, ook al draait hij al sedert 1982 in de muziekbusiness mee. Eerst was dat met Spacemen 3, het duo dat The Velvet Underground combineerde met Suicide, twee jongens uit het Engelse plaatsje Rugby geobsedeerd door de rockavant-garde. Later richtte Pierce Spiritualized op en maakte hij één van de meesterwerken van de jaren ’90: Ladies and Gentlemen We Are Floating in Space. Een plaat die beroemd werd doordat de cd gepresenteerd werd als een pil in een strip en heel de verpakking op die van een geneesmiddel leek. Het fijne was dat de muziek gerust de originaliteit en de bevlogenheid van het hoesontwerp (van Pierce zelf) aankon. Dergelijk meesterwerk is natuurlijk een soort molensteen rond de hals. Pierce, niet meteen de meest vrolijke Frans van de rockmuziek, bracht sindsdien platen uit die niet echt tot de verbeelding van het grote publiek spraken, maar zelden tegenvallers waren, al moest je behoorlijk wat wilskracht hebben. De vorige plaat Songs in A&E (2008) bij voorbeeld, werd straal genegeerd door een groot deel van de muziekpers, terwijl het helemaal geen slechte cd was.
Een aantal jaren terug bleek ook dat Pierce ernstig ziek was. Zo bleek dat de man de nieuwe Sweet Heart Sweet Light mixte tijdens een reeks van experimentele chemokuren. Maar hij is blijkbaar genezen en zijn muziek schittert opnieuw als vanouds. Sweet Heart Sweet Light is een cd geworden die de liefhebbers van Ladies and Gentlemen We Are Floating in Space met een gerust hart mogen oppikken. Enerzijds zijn de songs ijzersterk en anderzijds bevat deze tekstueel zwaarmoedige muziek een zekere lichtheid door de keuze van het instrumentarium. Pierce is een man van de klassieke song. Deze keer meestal op akoestische basis, maar tegelijk vergeet hij de drones – de muziekterm die staat voor repeterende patronen, niet het dodelijk vliegtuigje – van The Velvet Underground en Dream Syndicate (het jaren ’60-project van Lamonte Young) niet. Zo krijg je een strakke muzikale omgeving die ervoor zorgt dat je als luisteraar meegaat in het verhaal. En waar Pierce vroeger heelder platen kon vullen met zijn liefdesverdriet, daar besluit hij nu (in ‘Freedom’) ‘I made up my mind, I just leave you behind’. Iets wat we met de man zelf nog niet moeten doen, getuige deze tour de force.
Het begint met een korte orkestrale intro en dan verschijnt ‘Hey Jane’, rockend als een baggerboot, breed uitgesmeerd en met een chaotische break in het midden. Maar dan trekt het nummer terug op gang in de stijl van Neu of de vroege Kraftwerk en heb je de indruk dat je in een superieur lesje goede rockmuziek terechtgekomen bent, want dit is méér dan goed. ‘Hey Jane’ is dan ook het rockende gezicht van de januskop die Spiritualized is. Bijna negen minuten lang drijven we mee op de brede stroom die gerust langer had mogen duren. En de titel is natuurlijk een referentie naar de Velvet Underground die ooit ‘Sweet Jane’ de wereld inbliezen, net zoals de titel van de plaat onmiskenbaar iets heeft van The Velvet Undergrounds ‘White Light White Heat’, al zullen sommigen dat te vergezocht vinden. Het is niet de enige hommage die er in de titels schuilgaat. Wat te denken van de fabuleuze afsluiter ‘So Long You Pretty Thing’, een knipoog naar David Bowies ‘Oh! You Pretty Things’, dat op zijn beurt een referentie naar de gelijknamige rockgroep uit de sixties was. Of hoe rock & roll één stream of consciousness wordt. Dit nummer is tegelijk een vehikel voor Pierce om zijn religieuze obsessies (hij is een liefhebber van de gospel) nog eens uit te leven.
Voor de rest vallen de schitterende vioolpartijen op en is er ook ‘Get What You Deserve’, een nummer dat de psychedelische wonderen van het vroege Spiritualized weer opvist. Oosters en meeslepender dan een thriller in de opbouw en de uitwerking. En zo kunnen we nog verder gaan: er is het ronduit pastorale ‘Sweet Heart Sweet Light’, stel je de jonge Lou Reed met een symfonieorkest voor in een van zijn fragielere songs. Of de rocker ‘Headin’ For The Top Now’, waar Pierce zijn taaie stem door een klankenbad stuurt dat herinnert aan ‘Virginia Plain’ van Roxy Music.
Met al die schoonheid is meteen ook de vraag van de criticasters die zeggen dat de huidige muziek niet terug moet kijken beantwoord. Alle goede bands en artiesten bewaarden steeds het beste van hun eigen verleden en deden er iets groots mee. Je kan horen waar het vandaan komt, maar toch is het onmiskenbaar nieuw. Dat was ook altijd het voorschrift van Spiritualized en met deze plaat kunnen we dan ook weer een lange tijd verder, tot het volgende meesterwerk.
Beoordeling: ++++
(Double Six records/Domino)
