Sik en Sener werden in maart 2011 aangehouden op verdenking van betrokkenheid bij Ergenekon. Dit door aanklagers veronderstelde netwerk zou niet alleen voornemens zijn geweest om een einde te maken aan de regerende Gerechtigheids- en Ontwikkelingspartij (AKP), maar ook aan de invloed op de Turkse staat van de beweging rond de in de VS woonachtige Turkse prediker Fethullah Gülen.
Los van de sowieso vage bewijzen voor het bestaan van Ergenekon, was het nog onduidelijker of Sik en Sener er enige betrokkenheid bij hadden. Daardoor leefde onder velen de overtuiging dat beiden gearresteerd werden vanwege hun kritiek op het Ergenekononderzoek en de rol daarbij van de Fethullah Gülenbeweging.
Sik en Sener werden de meest besproken voorbeelden van de problemen met persvrijheid waar Turkije mee worstelt. Hun zaak kreeg daardoor veel internationale aandacht. In Nederland stelde Tweede Kamerlid Harry van Bommel (SP) er vragen over aan minister van Buitenlandse Zaken Rosenthal.
Er is recentelijk veel veranderd in Turkije. Lang leek de alliantie tussen de AKP en de Gülenbeweging onverbrekelijk, maar de laatste tijd zijn tal van scheuren ontstaan. Die situatie heeft ook consequenties voor de Ergenekononderzoek. Terwijl de Gülenbeweging vast wilde houden aan gevangenschap van zoveel mogelijk tegenstanders, begon premier Erdogan in te zien dat de excessen binnen het Ergenekononderzoek de internationale reputatie van Turkije bedreigen.
Dat laatste bracht waarnemers al een tijd tot de veronderstelling dat de procedure rond Ergenekon onder druk van Erdogan beperkt zou worden. De vrijlating van Sik en Sener is daar een bevestiging van. Bovendien is het een teken dat Erdogan de sterkste kaarten in handen heeft in de machtsstrijd met de Gülenbeweging.
Na zijn vrijlating verklaarde journalist Nedim Sener dat de arrestatie van hem en Ahmet Sik werd bevolen door dezelfde personen die medeverantwoordelijk waren voor de moord op de Turks-Armeense journalist Hrant Dink in 2007. Volgens Sener zijn zij afkomstig uit de Gülenbeweging.
Verder sprak Sener de hoop uit dat de AKP verdergaat op deze weg. Daarmee verwees hij overduidelijk naar het feit dat zich ook nu nog meer dan honderd journalisten in Turkse gevangenissen bevinden. Dat de vrijlating van Sik en Sener een stap in de goede richting is ten aanzien van persvrijheid in Turkije, staat echter als een paal boven water.
Peter Edel
Peter Edel is een Nederlandse freelance journalist en fotograaf die woont en werkt in Istanbul.
